Zaterdag was het 25 jaar geleden dat de enclave Srebrenica viel, in het huidige Bosnië-Herzegovina. Ik studeerde indertijd Mediterrane Studies en Joegoslavië was natuurlijk ook één van de landen rond de Middellandse Zee.
Hoe de oorlog in voormalig Joegoslavië precies in elkaar zat, was moeilijk te begrijpen. Soms was het nieuws zo naar dat ik niet eens meer alles volgde. De val van Srebrenica herinner ik me echter nog goed. Maar hoe zat het nou ook alweer?
Ik bezocht Galerija 11/07/95 in Sarajevo om iets meer over Srebrenica te weten te komen.
Galerija 11/07/95
Tijdens mijn bezoek aan Servië en Bosnië vorig jaar, besloot ik in Sarajevo naar Galerija 11/07/95 te gaan, een museum ter herdenking aan de duizenden Bosnische moslims die tijdens de genocide in 1995 door het Bosnisch-Servische leger vermoord zijn.
De naam van het museum verwijst naar die datum, 11 juli 1995, nu 25 jaar geleden.
De val van Srebrenica
Op 11 juli 1995 werd een bataljon van Dutchbat, die de ‘veilige’ moslimenclave Srebrenica diende te bewaken, onder de voet gelopen door het Servische leger, waardoor ruim 8000 mensen het leven lieten. Servisch extremistische troepen van generaal Mladic vielen de enclave binnen en vermoordden in rap tempo meer dan 8.000 Bosniakken, mannen en jongens.
Hier zie je een lijst met de 8.372 namen en geboortedata van de slachtoffers. Een afschuwelijk groot aantal. De meeste slachtoffers zijn begraven in Potocari, bij Srebrenica dus.
Dutchbat in Srebrenica
Vorige week keek ik een aantal avonden op NPO2 naar de documentaire van Coen Verbraak met de verhalen van Dutchbatters die de enclave hadden moeten beschermen, maar wat niet gelukt was. De internationale gemeenschap deed niets en Dutchbat, die daar gelegerd was, kreeg de schuld.
De machteloze missie van Dutchbat.
Documentaire over Srebrenica
De verhalen in de documentaire ‘De machteloze missie van Dutchbat’ waren ontzettend heftig en als je alleen naar de ogen van de vertellers keek zag je gewoon wat het nu, na al die jaren nog met ze doet.
Daar waar het nieuws in de jaren 90 soms langs je heen ging, omdat je bijna gewend raakte alleen maar ellende te horen uit voormalig Joegoslavië, of omdat je het simpelweg gewoon even niet meer wilde zien, kwamen deze reportages juist des te meer binnen. Het is zo gruwelijk allemaal!
Museum Galerija 11/07/95 bezoeken
Datzelfde geldt voor een bezoek aan Galerija 11/07/95. Een bezoek dat niemand koud laat, zo heftig is het. In het museum zie je niet alleen foto’s van de overleden mannen en jongens, maar ook andere heftige beelden. Wat een verdriet voor zo ontzettend veel familieleden moet dat geweest zijn, en nog steeds…
Kippenvel
Met kippenvel op mijn armen stapte ik het museum weer uit, ook al was het buiten meer dan 30 graden. Na alle beelden van ellende, oorlog, kou en sneeuw was het zo onwerkelijk ineens weer een stralend blauwe hemel, groene heuvels en vrolijke mensen te zien!
Als je de gruwelbeelden op tv en in het museum hebt gezien, kun je je bijna niet voorstellen dat Srebrenica slechts 40 kilometer rijden van deze mooie plek op de Balkan af ligt.
Must visit in Sarajevo
Een uur tevoren was ik naar binnen gelopen. Ik was met een groep op pad (tijdens mijn reis door 5 Balkanlanden), maar in de stad mocht iedereen zijn eigen plan trekken. Zoals gewoonlijk racede ik weer van de ene naar de andere plek omdat ik zoveel mogelijk wilde zien. Een bezoek aan Galerija 11/07/95 vond ik in elk geval een must en dus wandelde ik er naartoe.
Foto’s Galerija 11/07/95
Bij binnenkomst in het museum vertelde ik dat ik een reisblogger uit Nederland ben en er graag aandacht aan wilde besteden. Wel werd mij verteld dat ik geen foto’s mocht maken. Alleen waar ik mijn ticket kocht (ja, ik kocht gewoon een kaartje), mocht ik nog een foto maken.
Srebrenica expositie
Galerija 11/07/95 is een permanente expositie. In het museum wandel je met een koptelefoon op door het museum, langs verschillende foto’s en geschreven berichten. Via de audio guide kun je in verschillende talen luisteren naar wat je ziet. Als je op een bankje plaatsneemt en naar bewegende beelden kijkt staat het kippenvel op je armen. Maar ook al als je dit ziet:
Heftig museum
De Dutchbatters zou ik niet aanraden naar Galerija 11/07/95 te gaan, maar ieder ander wel. Het is afschuwelijk om in het herinneringsmuseum foto’s te zien en teksten te lezen, maar wel een must. Zelden kwam ik zo verslagen uit een museum als uit 11/07/95, maar dat is niet voor niets. Al die duizenden mensen die destijds het leven lieten. Afschuwelijk! Wat een afgrijselijk verdriet.
Galerija 11/07/95 mag je echt niet overslaan!
Galerija 11/07/95 met kinderen bezoeken?
Je kunt dit ook met kinderen doen, maar denk daar wel even over na, want het is echt behoorlijk heftig. Met kinderen raad ik eerder aan het War Childhood Museum te bezoeken. Dat komt ook binnen, maar is beter te begrijpen voor kinderen (in het museum verplaats je je in hoe de kinderen met de oorlog omgingen) en is ook interessant voor volwassenen. Ik wil hier eigenlijk nog een keer apart aandacht aan besteden.
Waar ligt Galerija 11/07/95?
Je vindt Galerija 11/07/95 niet in Srebrenica, maar in het centrum van Sarajevo. Vanaf de meeste bekende plekken in de stad wandel je er zo naartoe. Het museum zit direct rechts van de kathedraal.
Trg Fra Grge Marti?a 2/III
71 000 Sarajevo
Bosnia & Herzegovina
Museum Of Crimes Against Humanity And Genocide 1992-1995
Het Museum Of Crimes Against Humanity And Genocide zit daar ook. Mocht je nog niet overtuigd zijn om toch even in het heftige verleden te duiken, hier (als je op de link klikt) lees je de reviews.
Naar de Balkan?
Hopelijk kunnen we (of misschien jij wel) volgend jaar de Balkanlanden weer bezoeken. In verband met het oranje reisadvies als gevolg van de coronacrisis zijn diverse landen nu niet te bezoeken en dat is jammer. Want je verwacht het misschien niet, maar ondanks de gruwelijke oorlog zijn het verschrikkelijk mooie landen! Ook een stad als Dubrovnik ligt op de Balkan.
In mijn blog ‘Waarom je op vakantie naar de Balkan wil’ liet ik al foto’s zien die ik er maakte, van ontzettend mooie plekken, van de natuur, de gave autoroutes, de steden en nog meer. De gave kopfoto van dat blog maakte ik op slechts 40 kilometer rijden afstand van Srebrenica!
Sarajevo bezoeken
Ondanks dit heftige museum waar je echt even ontdaan van naar buiten komt, is Sarajevo wel echt een ontzettend leuke stad. Een supersfeervolle en gezellige stad met een erg leuk oosters gedeelte waar ik me helemaal in mijn element voelde.
Sarajevo is sowieso een must visit!
In Sarajevo zijn naast het bezoeken van heftige musea ook hele leuke dingen te doen, zoals iets drinken op een heel gaaf uitzichtpunt of met de kabelbaan naar de oude bobsleebaan van de Olympische Spelen gaan (als je op de link klikt en even naar beneden scrollt zie je bij punt 8 één van de foto’s die ik er maakte). Het is dus echt niet alleen maar ellende.
Waarom dit blog?
Ik schrijf liever over iets vrolijks, maar ik vond dat ik hier, juist doordat ik het museum over Srebrenica bezocht heb, hier toch echt nog een keer aandacht aan moest besteden. Nu, 25 jaar na de val van Srebrenica, was natuurlijk het moment om dat te doen. Oké, ik had het graag voor het weekend af willen hebben, voor de Srebrenica-herdenking afgelopen zaterdag. Dat is niet gelukt, maar nu dan alsnog.
Nationaal Herdenkingsmonument Srebrenica
De gemeente Den Haag (waar ik woon) krijgt een nationaal monument ter herdenking van de slachtoffers van de genocide in Srebrenica. Als dit monument er daadwerkelijk is, zal ik er een keer aandacht aan besteden.
Foto’s in dit blog
De kopfoto van dit blog en de foto van de massagraven hierboven maakte ik overigens niet in Potocari (Srebrenica), maar in Sarajevo, waar je ook massagraven ziet. Hier zie je de massagraven in het Srebrenica-Potocari Memorial Center. De andere foto’s maakte ik buiten het museum en bij binnenkomst in het museum. In het museum mocht ik niet fotograferen.
