Rood met witte stippen. De mooiste paddenstoel is en blijft toch wel de vliegenzwam, de ‘fly agaric’ op z’n Engels. Maar waar en wanneer kun je vliegenzwammen spotten? De beste maand om vliegenzwammen te spotten is oktober, maar soms zie je ze ook in november nog.

Vliegenzwammen zijn echter niet in elk bos te vinden en niet overal opvallend aanwezig. Het kan nog een hele zoektocht zijn! In dit blog deel ik de plekken waar ik zelf de meeste vliegenzwammen zag, in drie provincies! Ook lees je meer over de kleur, de vorm en de stippen van de vliegenzwam.

De vliegenzwam is de bekendste paddenstoel. Met zijn rode hoed met witte stippen valt hij op, maar waar vind je ze en op welke ondergrond?

Vliegenzwam, waar te vinden?

Ook al is de beste periode om vliegenzwammen te spotten helaas alweer voorbij (dit blog liep wat vertraging op), met een beetje geluk kun je er misschien nog net ergens één vinden en anders kun je mijn tips mooi alvast voor volgend jaar bewaren!

Heb jij dit jaar op een bepaalde plek veel vliegenzwammen gezien, laat het dan weten bij de reacties. Waar was het en wanneer? Heb je nog nooit met eigen ogen een vliegenzwam gezien (ja, die mensen zijn er!), doe dan volgend jaar je voordeel met dit blog!

Vliegenzwam

Natuurlijk, er zijn zat andere bijzondere exemplaren paddenstoelen te ontdekken, maar de vliegenzwam (de ‘amanita muscaria’ zoals hij officieel heet) blijft toch wel dé paddenstoel die iedereen graag hoopt tegen te komen in de herfst. Fotogeniek als hij is met zijn rode hoed met witte stippen spreekt hij tot de verbeelding van velen.

In gedachten zie je de kaboutertjes of smurfen er gewoon tussendoor lopen, toch?

Rood met witte stippen

Als je de leuke bolle vliegenzwammen ziet, voelt het alsof je ineens verdwaald bent in een sprookjeswereld. In gedachten zie je de kaboutertjes bijna lopen. Of de smurfen. Ja, vliegenzwammen prikkelen de fantasie.

Toen ik half oktober een foto van dit groepje vliegenzwammen op Instagram postte kreeg ik heel veel reacties in mijn DM. Allemaal met de vraag waar ik ze precíes gespot had, bij welke boom zelfs. Ik wilde toen meteen dit blog schrijven, maar nu dan alsnog.

Vorm vliegenzwam

Tot het schrijven van dit blog dacht ik eigenlijk dat er verschillende varianten vliegenzwammen waren: bolvormige vliegenzwammen en grotere, platte vliegenzwammen, maar pas nu ontdekte ik dat ze bol beginnen en later plat worden. Wist jij dat?

Wist je dat de hoed van de vliegenzwam eerst bol is en later plat wordt?

Wanneer kun je vliegenzwammen zien?

Oktober is de beste maand voor het spotten van vliegenzwammen en dan met name de tweede helft van oktober. Onderstaande foto’s maakte ik op 16, 21, 24 en 30 oktober, maar je kunt uiteraard al eerder op zoek gaan. Begin november kun je ze ook nog zien en soms later in november nog, maar oktober is beter.
De herfstvakantie is de ideale periode om vliegenzwammen te spotten!

Waar groeit de vliegenzwam?

De vliegenzwam kun je op zich bijna overal in Nederland tegenkomen, maar toch zie je ze niet in élk bos. Volgens Wikipedia groeien vliegenzwammen vooral in loofbossen en dan meestal in de buurt van bomen als de berk, de tamme kastanje, de eik, beuk, den of spar. Vaak schijnen ze in de buurt van de peperboleet te staan, dus zie je die dan zit je misschien al warm.

Je ziet de vliegenzwam in de buurt van loofbomen, zoals de beuk en de eik, maar ook bij naaldbomen zoals de spar en de den.

Vliegenzwam op mos

Zelf ontdekte ik dat vliegenzwammen vooral op mos groeien. Op alle drie de plekken die ik noem zag ik ze op een mosachtige ondergrond, maar daarnaast zag ik ze ook bij dennenbomen in Brabant, een kastanjeboom in Den Haag, bij een eik op de Veluwe en gewoon in het gras.

De vliegenzwam doet het goed op mos.

Vliegenzwammen in Nederland

Oké, genoeg gezwamd, hier mijn tips. Waar in Nederland heb ik de meeste vliegenzwammen gezien? In welke regio, in welk bos of welk natuurgebied moet je zijn?

1. Vliegenzwammen in Brabant

In Brabant zag ik op twee plekken veel vliegenzwammen: in het bekende Mastbos in Breda en op safaripark Beekse Bergen. Nou is Brabant natuurlijk veel meer dan de omgeving van Breda en Tilburg, dus zoek vooral ook zelf naar mooie plekken!

Mastbos (bij Breda)

De meeste vliegenzwammen zag ik zelf in het Mastbos in Breda. Vorig jaar verbleef ik in oktober, samen met mijn moeder, haar man en mijn kinderen, een nachtje in hotel Mastbosch in Breda, direct aan de rand van het Mastbos. We wandelden dus zo het bos in. Ideaal!

Lang zoeken naar vliegenzwammen hoefden we niet. We zagen ze vanzelf. Niet één of twee, maar meerdere, op verschillende plekken in het bos. Platte vliegenzwammen en bolle vliegenzwammen.

Boek je rond half oktober een verblijf bij het Mastbos in Breda en ga je lekker wandelen, dan zul je ze vrijwel zeker tegenkomen!

Hieronder zie je mijn favoriete paddenstoelenfoto van vorig jaar.

Groepje vliegenzwammen in het Mastbos: 9 fly agarics.

Soms zijn ze niet (meer) bol, maar bijna hol.

Beekse Bergen (bij Tilburg)

Op Safaripark Beekse Bergen (tussen Tilburg, Hilvarenbeek en Goirle), had ik ze niet verwacht (en was ik er totaal niet naar op zoek, ik kwam er immers voor de dieren), maar zag ik er onverwacht ook best veel.

Een jonge meid, ergens eind twintig, sprong als een kind zo blij in het rond toen ze de vliegenzwammen spotte. Helemaal hyper riep ze: ‘Dit heb ik nog nooit gezien, dit heb ik nog nooit gezien! In het écht!’

‘Ohhh, in het ècht! Dit heb ik nog nooit gezien!’

De vliegenzwammen stonden vlakbij de cheetah en de amoertijger, aan de kant van het water. De paddenstoelen staan daar achter een hek, dus het is niet de bedoeling dat je daarover heen klimt zoals het meisje deed. Zelf nam ik de foto’s van achter het hek en zoomde in.

Vliegenzwammen bij Safaripark Beekse Bergen afgelopen maand.

Vliegenzwammen aan de waterkant. Mooi plaatje al zeg ik het zelf:

Het lijken wel eierkoeken…

Tip: overnacht volgend jaar in of rond de herfstvakantie in een huisje op Beekse Bergen en spot ze misschien zelf ook, naast dieren als tijgers en giraffen spotten natuurlijk, wat nog leuker is!

2. Vliegenzwammen in Gelderland

In Gelderland kun je ook volop vliegenzwammen spotten. Gelderland is een grote provincie met veel natuurgebieden en bossen. Met name op de Veluwe moet het lukken ze te spotten:

Veluwe

Op de Veluwe zijn natuurlijk op veel plekken vliegenzwammen te zien. Zelf zag ik ze tussen Garderen, Kootwijk, Hoog Soeren en Uddel, op loopafstand van Landal Rabbit Hill, dat midden op de Veluwe ligt, maar je vindt ze ook in Nationaal Park de Hoge Veluwe (waar dit leuke huisje vlakbij ligt) en elders op de Veluwe.

Tip: boek hier een huisje op de Veluwe of hier een hotel-overnachting op de Veluwe.

Op de Veluwe is het het hele jaar door mooi!

Vliegenzwammen op de Veluwe.

3. Vliegenzwammen in Zuid-Holland

Ook al denken mensen soms dat je in de stad of in de Randstad geen vliegenzwammen kunt spotten, het kan wel degelijk hoor! Ze zijn niet altijd makkelijk te vinden, dus wellicht moet je er een paar keer voor op pad, maar ze zijn er zeker, ook in Zuid-Holland en ja, zelfs in Den Haag. Sterker nog, daar zag ik dit jaar de mooiste!

In Park Clingendael zag ik dit jaar de mooiste vliegenzwammen!

Clingendael

Op het randje van Den Haag en Wassenaar ligt Landgoed Clingendael. Ik wandel er vaker en ben er sowieso als de Japanse Tuin open is (op Facebook zie je m’n foto’s van de Japanse Tuin in 2021 en -update- 2022), maar deze herfst ging ik er ook bewust weer op zoek naar vliegenzwammen. Vorig jaar had ik pech, maar dit jaar zag ik er zúlke schattige!

Alsof ik ineens een paddenstoelendorpje in een sprookjesbos zag!

Ik had al een flinke ronde door het bos van Park Clingendael gelopen toen ik ze ineens vlak langs het pad richting speeltuin zag, bij een bruggetje, onder een boom, op het mos. Goed zoeken of gewoon goed opletten loont dus echt, mits je in de juiste periode gaat natuurlijk.

Soms zijn ze lastig te vinden en moet je goed zoeken, maar ze zijn er echt!

Wil je in Den Haag op zoek naar vliegenzwammen dan kun je ook naar het Haagse Bos gaan. Daar zijn ze ook zag ik op Instagram. Update 8 oktober 2022: in het Haagse Bos zag ik ze nog niet, maar in Park Clingendael wel, niet alleen op de plek waar ik ze vorig jaar spotte, maar ook op de speelweide, in het gras! Trap ze dus niet per ongeluk kapot.

Hier zie je foto’s van 8 oktober 2022, in Clingendael. De meeste vliegenzwammen stonden gewoon op de speelweide in het gras! Ook postte ik een foto op Twitter. Op 15 oktober zag ik deze mooie vliegenzwam, weer op m’n favoriete plekje, vlakbij de speeltuin.

Tip: boek eens een overnachting in Den Haag. Er is zoveel te zien en te doen in Den Haag e.o.

4. Vliegenzwammen in de provincie Utrecht

Hoewel ik vaak gewandeld heb in de provincie Utrecht, op verschillende plekken op de Utrechtse Heuvelrug vooral, ben ik ze daar de laatste jaren niet tegengekomen. Vaak wandelde ik er net op een ander moment, wat later in de herfst, dus daar zal het wel aan liggen, want uiteraard kun je ook op de Heuvelrug en elders in het Utrechts Landschap vliegenzwammen spotten.
De bossen op de Utrechtse Heuvelrug zijn sowieso mooi in de herfst, de Kaapse Bossen bijvoorbeeld. Overnacht er eens (zoek hier naar accommodatie), zodat je wat meer tijd hebt en meerdere boswandelingen kunt doen.

Waar in Nederland vind je de meeste vliegenzwammen?

Als je wil weten waar je vliegenzwammen kunt zien, kun je dus naar één van de genoemde bossen gaan, maar dat zijn er slechts enkele van de vele. Je kunt ook op Instagram kijken bij de hashtag #vliegenzwam en dan checken waar de foto gemaakt is. Zo ontdek je nog veel meer bossen met vliegenzwammen.

Tips waar je vliegenzwammen kunt vinden

Behalve op Instagram kijken bij de hashtag #vliegenzwammen kun je ook de website Waarneming.nl raadplegen. Daar staan volop recente foto’s van vliegenzwammen op! Mensen die ze onlangs hebben waargenomen uploaden daar hun foto.

Deel ook vooral jouw tips, van Groningen tot Limburg, van Noord-Holland tot Drenthe, zodat anderen er volgend jaar ook van kunnen genieten.

De meeste vliegenzwammen zag ik zelf bij Den Haag, Breda, Tilburg en op de Veluwe, maar je kunt ze op nog veel meer plekken zien.

Vliegenzwam giftig

Dat de vliegenzwam giftig is weet iedereen hopelijk wel, maar zo niet dan weet je het nu. Heel giftig schijnt hij niet te zijn hoor, maar neem geen risico en houd honden uit de buurt van de vliegenzwam en houd ook kleine kinderen in de gaten, zodat ze deze mooie rood met witte ‘paddenstoelenhuisjes’ niet plukken of opeten!

Zo mooi en aantrekkelijk als hij er uit ziet, zo ‘giftig’ is hij!

Op de website van het gifcentrum kun je lezen dat de vliegenzwam iboteenzuur, muscimol en muscazone bevat en intoxicatie kan veroorzaken. Soms wordt de vliegenzwam bewust gebruikt vanwege de hallucinogene eigenschappen. Dit is echter zeer onverstandig en kan zelfs tot coma leiden, las ik.

De groene knolamaniet (de Amanita phalloides), die ook in Nederland voorkomt, is overigens giftiger. Dit is zelfs één van de giftigste paddenstoelen ter wereld. Ga dus niet zomaar lukraak paddenstoelen plukken in het bos voor een heerlijk home made paddenstoelensoepje.

Tip: bestel hier een paddenstoelengids!

Kapotgetrapte of geknakte vliegenzwam

Helaas zie je, naarmate de herfst vordert, steeds vaker geknakte of kapotgetrapte vliegenzwammen. Let daar dus zelf ook op als je ze gaat spotten of fotograferen, dat je er niet per ongeluk op eentje gaat staan. En laat ook je peuter of kleuter er niet dwars doorheen banjeren, dat is echt zonde!

Let ook op dat je niet op een wit rond bolletje in de grond gaat staan (zoals je hier -klik- onder de linker paddenstoel ziet), want daar groeit nog een vliegenzwam uit!

Onderkant vliegenzwam

Is er een vliegenzwam omgevallen dan is de onderkant van de hoed wel mooi te zien. Ook dat is leuk om te fotograferen. Met een spiegeltje kan dit ook, maar pas ook dan op dat je niks kapot maakt.

Geen vliegenzwam te vinden

Ga je een mooie herfstwandeling maken, zoek dan niet alléén maar naar de vliegenzwam. Ik was er een tijdje ook echt op gefocust en merkte dat ik baalde als ik ze niet zag. De kans dat je ze niet ziet is op veel plekken echter groter dan dat je ze wel ziet, dus geniet ook van al het andere moois.

Andere bijzondere paddenstoelen

Er zijn nog zoveel andere bijzondere paddenstoelen, ook in de gekste vormen en met de felste kleuren. En is de tijd van de vliegenzwammen voorbij dan kleuren de bomen daarna vaak nog op hun mooist, dus is ook dat weer een feest om te fotograferen of te ervaren.

Kom je geen vliegenzwam tegen, wees dan niet teleurgesteld. Let ook op ander moois in het bos!

Vliegenzwammen spotten in 2022

Wil je in de herfst van 2022 de vliegenzwammen niet missen? Houd het dan vanaf begin oktober in de gaten. Half oktober staan ze er echt volop (ook al is het soms even zoeken) en in de tweede helft van oktober zie je ze ook zeker nog. De herfstvakantie is dus een goede tijd om de vliegenzwam te zien.

Vliegenzwammen spotten in de herfstvakantie!

Update 2022: Ze zijn er al! Hier zie je foto’s van vliegenzwammen die ik 8 oktober zag. Deze mooie vliegenzwam zag ik 15 oktober 2022.

Herfstvakantie

Volgend jaar valt de herfstvakantie voor de Regio Noord van 15 oktober t/m 23 oktober 2022, de perfecte tijd voor het spotten van vliegenzwammen! Regio Midden en Regio Zuid hebben vakantie van 22 tot en met 30 oktober 2022. Ook dan kan het zeker nog.

Ook voor jonge kinderen is het leuk om de rood met witte stippen-paddenstoelen te zien.

Overnachten bij een herfstbos

Niet elk bos heeft ze, dus woon je zelf niet in de buurt van een bos waar vliegenzwammen groeien of heb je ze überhaupt nog nooit gezien dan is het des te leuker om een nachtje of weekendje weg te boeken in de buurt van bovenstaande bossen!

Boek een overnachting op één van de genoemde plekken en ga volgend jaar zelf op zoek!

Teken een paddenstoel

Vraag een kind een paddenstoel te tekenen en in te kleuren en 9 van de 10 keer wordt het een rode met witte stippen. Ik testte het even uit bij mijn tieners; mijn dochter tekende inderdaad een paddenstoel met stippen. Mijn zoon tekende er geen stippen op, maar dat is waarschijnlijk omdat zijn favoriete pizza de pizza funghi is, dus die ziet hij vaker.

Kleur vliegenzwam

Hoewel de vliegenzwam meestal rood is, neigt het rood soms een beetje naar donkerroze of oranje. Je kunt dus ook een oranje vliegenzwam tegenomen.

De vliegenzwam is meestal rood, maar donkerroze of oranje kan ook.

Stippen vliegenzwam

De stippen van een vliegenzwam zijn wit of een beetje beige gelig en niet zo mooi rond zoals je ze zou tekenen of zoals ze er op kleurplaten van paddenstoelen uit zien, maar het zijn juist eerder puntige stipjes.

De stippen liggen ‘los’ op de hoed en kunnen er bijvoorbeeld door regen af gaan, dus ja, je kunt ook vliegenzwammen zonder stippen tegenkomen. De witte puntjes is eigenlijk het wit wat over is gebleven nadat het oorspronkelijke ‘bolletje’ waarin hij groeide ‘openbarstte’.

Oranje vliegenzwam zonder stippen.

Soms zijn de stippen eraf of niet zo wit meer.

Boek over paddenstoelen

Wil je meer weten over paddenstoelen, dan kun je een boek over paddenstoelen aanschaffen, zodat je een volgende keer in het bos weet wat voor paddenstoel je ziet. Dat kan het hele jaar door, want ook als zie je in de herfst de meeste paddenstoelen, er zijn er genoeg die je het hele jaar door kunt zien. Speciale apps zijn er ook.

Je kunt een boek over paddenstoelen boek over paddenstoelen aanschaffen of via een app ontdekken wat voor zwam of paddenstoel je ziet.

Vliegenzwammen spotten

Ik fotografeerde al vaker vliegenzwammen, maar toen ik vorig jaar door de coronacrisis minder naar het buitenland kon en meer in Nederland ging wandelen, begon ik er echt lol in te krijgen. Zoals nog steeds in mijn vastgemaakte tweet op Twitter is te lezen, schreef ik bij mijn jaaroverzicht 2020:

“Voorheen bezocht ik verre oorden en nu genoot ik van het fotograferen van paddenstoelen!”

Natuurlijk ga ik nog steeds het liefst op reis, maar vliegenzwammen zoeken en fotograferen is bést een leuk tijdverdrijf.

Vliegenzwam fotograferen

De foto’s in dit blog maakte ik deels met mijn telefoon en deels met mijn fotocamera. Ik ben geen macrofotograaf, maar ik vind het wel heel mooi om dat soort foto’s te zien. Wil je zelf paddenstoelen of vliegenzwammen fotograferen, zoek op Instagram dan ook eens naar foto’s van vliegenzwammen via de hashtag #vliegenzwam of #flyagaric. Dan kom je soms hele mooie foto’s tegen!

Beste tijd voor mooie foto’s

Ik had dit blog een paar weken geleden al online willen zetten, direct nadat ik ze hier in Den Haag gezien had, maar het kwam er niet van. De beste tijd is nu voorbij, maar doe er volgend jaar je voordeel mee en ga op tijd op zoek naar een ‘sprookjesbos’.

Volgend jaar nieuwe ronde nieuwe kansen!

Gelukkig kun je tot die tijd andere mooie momenten in de natuur vastleggen, zoals mistige morgens, een winters sneeuwlandschap, bloesem in het voorjaar, tulpen of hyacinten ook, of heide of een zonsondergang in de zomer.

Sprookjeswereld

Hou je wel van een sprookjeswereld dan vind je deze plekken misschien ook leuk om te bezoeken. Kleurrijke plekken waar je blij van wordt, die aan een sprookje doen denken of waar je mooie dieren kunt spotten:
Blauw smurfendorp in Spanje
Popeye Village op Malta
Het witte stadje Thorn in Limburg
Een reuzenei aan het Haringvliet
Herten, witte hooglanders en hooglander kalfjes

Heb jij dit jaar vliegenzwammen gezien? Waar zag je ze? In welk bos, park of andere plek heb je de meeste vliegenzwammen gespot? Ik ben benieuwd!

Heb je er een mooie foto van gemaakt en staat je foto op Instagram? Deel dan hieronder de link naar je foto op Instagram als je dat leuk vindt.