Mooie vestingstadjes? Ik ben gebóren in een vestingstad! Nog steeds kun je daar de oude vestingwerken zien. Meerdere forten, zowel in als om de stad, verklappen het historisch belang en ademen nog altijd een middeleeuwse sfeer. Leuk om in zo’n vestingstadje rond te wandelen!

Niet alleen daar, maar ook in andere mooie vestingsteden zijn nog steeds stadswallen, singels, bastions en verdedigingswerken uit vroeger tijden te zien, wat dit soort vestingstadjes altijd een beetje een magisch sfeertje geeft. Samen met een oude binnenstad met gezellige straatjes zijn ze daarom extra interessant om te bezoeken.

Wat zijn leuke vestingstadjes?

Mooiste vestingstadjes van Nederland

In het kader van de door de ANWB uitgeroepen verkiezing ‘Allermooiste vestingstad van Nederland’ besloot ik eindelijk het artikel af te schrijven waar ik in januari al aan begonnen was: een blog over mooie vestingsteden in Nederland. Wat zijn de leukste en mooiste vestingstadjes? In welke vestingstadjes gaan geschiedenis en gezelligheid perfect samen? Kortom, welke vestingstadjes moet je echt bezoeken? Je leest het hier!

Vestingsteden in Nederland

Van de meer dan 25 vestingsteden die ik in dit blog noem heb ik er 20 zelf bezocht (niet specifiek voor mijn blog maar meestal privé, in familieverband), maar er staan er ook een paar in die ik nog wil bezoeken. En jij waarschijnlijk ook!

Je leest eerst iets over vestingsteden in het algemeen en daarna zie je in welke mooie vestingstadjes ik zoal verdwaalde, zowel in het verleden als recent! Vestingstadjes in Noord-Holland, Zuid-Holland, Zeeland, Utrecht, Overijssel, Friesland en andere provincies.

Vestingstadjes vanuit de lucht

Vestingsteden zijn vaak makkelijk te herkennen, vooral van bovenaf! Kijk je in Google Maps of Google Earth dan valt de karakteristieke hoekige vorm van veel oude vestingsteden meteen op. Zo’n stervormige vesting is supergaaf om te zien! Zoom in Google maar eens in op vestingstadjes als Bourtange en Naarden-Vesting en je ziet het meteen.

Zelf heb ik er ook een aantal vanuit de lucht gefotografeerd, vanuit het vliegtuig! Vooral Brielle (hieronder) en Hellevoetsluis (nog iets verder naar onderen) zijn op mijn luchtfoto’s mooi te zien! Sommige stadjes, zoals Hulst en Willemstad, vind ik ook een beetje op een zonnebloem of een waterschildpadje lijken.

Eigenlijk moet je een vogel zijn om vestingsteden op hun mooist te zien!

Stervormige steden

Ook in het buitenland vinden ze de stervormige vestingsteden prachtig. CNN Travel bejubelde de ‘star shaped cities’ al eens en omschreef ze als volgt: ‘like snowflakes viewed through a magnifying glass’, als sneeuwvlokken onder een vergrootglas. En zo is het; vergelijk een sneeuwkristal maar eens met een vestingstad! Toch zijn ook vestingsteden zonder stervorm de moeite waard.

Steden in de vorm van een ster of ijskristal. Gaaf!

Waterlinies

Veel vestingsteden waren onderdeel van een groter geheel en vormden vroeger met elkaar één grote verdedigingslinie. Nederland telde meerdere van dit soort waterlinies. Denk maar aan de Stelling van Amsterdam (wat op de Werelderfgoedlijst van Unesco staat), de Oude Hollandse Waterlinie, de Nieuwe Hollandse Waterlinie en de Zuiderwaterlinie.

In veel vestingstadjes, zoals Nieuwpoort hierboven, kun je waterlinie ommetjes over stadswallen wandelen.

Wat maakt vestingsteden aantrekkelijk?

Wandelend door vestingsteden en versterkte stadjes zie je vaak nog oude stadsmuren, stadspoorten, forten, grachten, bolwerken, kanonnen, bastions en andere overblijfselen uit de roemruchte geschiedenis van vestingsteden. Hierdoor spreken dit soort plekken ultiem tot de verbeelding. Vestingsteden ‘hebben’ vaak iets. Ze hebben een speciale aantrekkingskracht.

Steden van nu met de sfeer van weleer!

Beschermd stadsgezicht

In tientallen vestingsteden zijn bijzondere plekken of overblijfselen uit het vestingverleden opgeknapt en tot beschermd stadsgezicht gemaakt, waardoor we weer kunnen wandelen over stadswallen, kiekjes maken bij kanonnen en luisterend naar spannende verhalen kunnen verdwalen in het verleden.

Vestingsteden dienen niet langer om vijanden buiten te houden. Opgeknapte stadjes willen je juist als vriend verwelkomen. Ja, vestingstadjes bezoeken is ‘in’, ook de allerkleinsten.

Dit is het Friese Sloten, een pittoresk vestingstadje.

Hoeveel vestingsteden zijn er?

Toen ik bedacht had dit blog te schrijven kwam ik uit mijn hoofd tot hooguit 10 vestingstadjes, maar volgens de ANWB zijn het er meer dan 160 en ook op Wikipedia zag ik een lange lijst met vestingsteden en gefortificeerde steden. Van sommige kleinere (en zelfs ook grote!) steden die ik bezocht heb, wist ik niet eens dat het vestingsteden waren of dat ze dat waren geweest.

Behalve bekende vestingsteden zijn er ook veel leuke ‘onbekende’ vestingstadjes.

Verkiezing allermooiste vestingstad

Voor de verkiezing ‘Allermooiste vestingstad van Nederland’ heeft de ANWB 40 vestingstadjes op de longlist gezet die aan een aantal criteria moesten voldoen. Zo moeten de vestingsteden een beschermd stadsgezicht hebben, met duidelijk aanwezige wallen (die heb ik ook, haha), muren en/of poorten. Ook dingen alleen vestingstadjes mee met maximaal 40.000 inwoners en een duidelijke stedelijke structuur. En -last but not least- het moet leuk zijn om het stadje voor recreatieve doeleinden te bezoeken, als kort uitje of als originele stedentrip in eigen land.

40 mooie vestingsteden

Op basis van die criteria dingen de volgende (kleinere) vestingsteden mee naar de titel mooiste vestingstad van Nederland: Bourtange en Delfzijl (in de provincie Groningen), Dokkum, Franeker, Harlingen en Sloten (in de provincie Friesland), Coevorden (in Drenthe), Buren, Culemborg, Elburg, Zaltbommel, Zutphen en Hattem (in Gelderland), Blokzijl, Hasselt en Kampen (in Overijssel), Oudewater, Wijk bij Duurstede, Woerden (in de provincie Utrecht), Enkhuizen, Medemblik, Naarden, Weesp (in Noord-Holland), Gorinchem, Nieuwpoort, Schoonhoven en Brielle (in Zuid-Holland), Hulst, Aardenburg, Sluis, Tholen, Veere, Zierikzee (in Zeeland), Grave, Heusden, Ravenstein, Willemstad, Woudrichem (in Noord-Brabant) en Stevensweert en Sittard (in Limburg).

De mooiste vestingstadjes per provincie!

Zelf bezochte vestingsteden

Van bovenstaand lijstje met vestingstadjes van de ANWB heb ik er tot nu toe 14 echt bezocht en zag ik er 3 mooi vanuit de lucht, maar een paar staan er nog op de planning en los van het lijstje van ANWB zag ik nog meer vestingsteden! In sommige stadjes kwam ik als kind heel vaak, andere bezocht ik later pas. Vestingstad Schoonhoven (op de foto hieronder) bezocht ik afgelopen weekend pas.

Grote en kleine vestingsteden

Behalve leuke kleine(re) vestingsteden die vaak heerlijk dorps aandoen, bezocht ik ook een aantal grote vestingsteden. Veel grote steden in Nederland waren vroeger namelijk ook een vestingstad! Deze steden zijn officieel geen vestingstad meer, maar wel zijn er nog steeds vestingwerken te zien. De grotere vestingsteden (zoals Leiden, op de foto hieronder) komen in een apart blog aan bod anders werd het te veel. In dit blog gaat het om mooie kleine(re) vestingstadjes.

25+ mooie en leuke vestingstadjes

Hieronder vertel ik –in willekeurige volgorde!– welke 25 vestingsteden leuk zijn om een dagje naartoe te gaan. Het ene stadje is leuk voor een paar uurtjes, het andere voor een heel weekend. Het zijn vooral vestingsteden uit het lijstje van de ANWB, maar ook andere plaatsen die zich als vestingstad profileren. Tussendoor en aan het eind noem ik leuke overnachtingsadressen in of om een vesting of zoek zelf naar hotels, B&B’s of originele accommodatie.

Er komen in elk geval genoeg leuke plekjes aan voor wie de komende maanden weer in eigen land op pad wil! In de zomer of gewoon nu -in de meivakantie- al!

Lekker eropuit in eigen land. Allemaal leuke kleine stadjes om deze zomer te bezoeken!

1. Weesp

Ik begin met het gezellige stadje Weesp, de stad waar ik geboren ben! Weesp is een mooi vestingstadje op de grens van Noord-Holland en Utrecht. Het ligt prachtig aan de rivier de Vecht, wat in het verleden een belangrijke vaarroute was.

Vestingstad Weesp heeft twee mooie ronde forten. Op m’n foto’s zie je het Torenfort aan de Ossenmarkt, waar je vanuit het centrum zo naartoe wandelt. Wandel ook zeker lekker door de gezellige straatjes van Weesp, langs mooie oude huizen. De historische binnenstad van Weesp telt namelijk ruim 200 rijksmonumenten, waaronder mijn geboortehuis. En misschien herken je wel plekjes uit de serie ‘De K van Karlijn’, wat in Weesp is opgenomen.

Ook molens horen bij Weesp. Van de tien molens die Weesp vroeger telde zijn er helaas nog maar drie over. De molens werden gebruikt om mout te malen voor de florerende bier- en jeneverindustrie. Ja, ja, Weesp is weliswaar een vestingstad, maar ook de stad van bier, jenever, cacao en Weesper moppen! Proef dan ook zeker een Wispe in de brouwerij in de Laurentiuskerk of drink gezellig een drankje op één van de vele terrassen bij de sluis of aan de Vecht.

Maak ook een fietstocht naar Fort Uitermeer en het dorpje Nigtevecht, waar ik lang gewoond heb. Vanuit Nigtevecht en het Fort bij Nigtevecht kun je bovendien nog door het Gein naar het fort bij Abcoude en naar Abcoude fietsen. Of wandel het liniepad van Natuurmonumenten.

Wil je weten wat je verder allemaal kunt zien en doen in Weesp? Wacht dan mijn blog over Weesp af met nog veel meer foto’s! Of zorg dat je me op Facebook volgt, dan zie je ‘m binnenkort voorbijkomen.

 Lees ook: Een wandeling door Weesp, terug naar het verleden in mijn geboortestad.

Lees ook: Wat te doen in Weesp?

De bierbrouwerij in de Laurentiuskerk.

Wandelen en varen bij Weesp…

Wat Weesp ook aantrekkelijk maakt is de ligging. Weesp ligt dichtbij Amsterdam (met de trein ben je er zo!) èn de Gooi & Vechtstreek.

2. Naarden-Vesting

Niet ver van Weesp ligt Naarden. Naarden-Vesting is echt een prachtig vestingstadje met de zo typerende stervorm met zes bastions en staat bekend als één van de best bewaarde vestingsteden van Nederland. De stad is uniek vanwege het dubbele stelsel van wallen en grachten wat op de kaart goed te zien is.

Naarden is één van de best bewaard gebleven vestingstadjes. Samen met Weesp moest Naarden de stad Amsterdam beschermen.

Ook al kwam ik in mijn jeugd wekelijks voor wedstrijdzwemmen in Naarden en is mijn vader (van wie deze foto is die in MILT Magazine stond) er in 2012 met zijn huidige vrouw getrouwd, ik wil er zeker weer eens terug om de vesting en het museum rustig te bekijken en een duik te nemen in de roemruchte geschiedenis van Naarden. Los van het vestingmuseum is de Grote Kerk bezienswaardig en ook het Arsenaal van Jan des Bouvrie is een tip! Wil je wandelen in Naarden-Vesting, volg dan deze wandelroute in Naarden.

Vroeger nam ik wekelijks een duik in Naarden, nu zou ik de roemruchte geschiedenis wel weer eens in willen duiken.

3. Muiden

Ook een erg gezellig plaatsje, met name in de zomer, is Muiden. Vestingstad Muiden ligt op het punt waar de Nieuwe Hollandse Waterlinie en de Stelling van Amsterdam samenkomen. Aangezien Muiden vlakbij Weesp en Nigtevecht ligt kwam ik er in mijn jeugd vaak. Uitgaan bij Ome Ko was een tijdje vaste prik, maar met mooi weer is het op de terrasjes bij de grote sluis ook leuk!

Op Forten.nl staat een mooie zin over Muiden: ‘Het unieke karakter van Muiden heeft ervoor gezorgd dat koningen, kasteelheren, dichters en schrijvers zich door de eeuwen heen aangetrokken voelden tot de vesting.’ Als bezoeker zul je je er ook toe aangetrokken voelen. Niet alleen vanwege het mooie Muiderslot, (wat een erg leuk uitje met kinderen is zodra het weer kan!), maar ook gewoon om rond te wandelen, lekker langs de haven met prachtige zeilschepen, of om er naartoe te fietsen langs de Vecht. Vog je graag een bepaalde route? Doe dan deze wandelroute door Muiden.

Fiets de Fortenlandroute (die ook Naarden-Vesting aandoet) of verken al fietsend mooie dorpjes als Nigtevecht (met onderweg onder andere Fort Uitermeer), Vreeland en Loenen aan de Vecht. In al deze plaatsjes is het leuk in de zomer, met de vele bootjes, bruggen, terrasjes en mooie huizen.

Heb je de tijd neem dan ook zeker de boot naar Forteiland Pampus. Dit bijzondere eiland staat op de Erfgoedlijst van Unesco èn nog steeds op mijn bucketlist!

Met mooi weer is het goed toeven in dit havenplaatsje. Onderstaande foto’s maakte mijn vader Henny Miltenburg onlangs even omdat ik er geen recente van heb, terwijl ik er tientallen keren was. Het zonnetje en de terrasjes moet je er even bij denken.

Het Muiderslot, zeilschepen, de sluis en straks weer gezellige terrasjes.

Tip: boek een natuurhuisje in Naarden, Weesp of Muiden.

4. Woerden

De strategisch gelegen en stervormige vestingstad Woerden was het hoofdkwartier van de Oude Hollandse Waterlinie, maar in de Romeinse tijd lag er al een castellum (de Romeinse nederzetting Laurium) dat een rol speelde bij de bewaking van de grens van het Romeinse Rijk, de limes. Later, in de middeleeuwen, was Woerden een vesting op de grens van Holland en Utrecht, waar veel strijd tussen was, maar pas na de Franse bezetting werd Woerden ingericht als vesting- en garnizoensstad.

Als je gaat wandelen in Woerden kom je vanzelf langs oude bolwerken en andere overblijfselen van de verdedigingswerken van Woerden, zoals het Arsenaal, de Kazerne en het Exercitieveld waar het garnizoen van Woerden oefende. Wandel ook over het Defensie-eiland met hotspots Gare Pompidou en ’t Zusje, en natuurlijk langs het Kasteel van Woerden dat hertog Jan van Beieren als burcht liet bouwen. Op Beleef Woerden lees je wat de historische highlights van Woerden zijn en wat je kunt doen in Woerden.

Wandel zeker het Waterlinieommetje Woerden.

Wil je Woerden met kinderen bezoeken? Wandel de Kinderroute door Woerden met interessante plekken en bezienswaardigheden in Woerden. Met iets jongere kinderen kun je de kabouter-stadswandeling Woerden doen en een potje Klompengolf bij de Boerinn in het nabijgelegen Kamerik. Wil je er een typisch Hollands uitje van maken? Dan mag je -als het in de zomer hopelijk weer kan- de Kaasmarkt in Woerden natuurlijk ook niet overslaan.

Lekker fietsen in het Groene Hart is ook fijn. Tussen Woerden en Bodegraven, langs de Oude Rijn of de Meije en door polders in het Groene Hart. Langs Montfoort en Oudewater ook. Of huur een sloep en ga lekker varen in en om Woerden.

Op de foto’s hieronder zie je het zeshonderd jaar oude Kasteel Woerden, de watertoren, wallen en het Defensie-eiland. Het Stadsmuseum zag je eerder al. De meeste foto’s zijn gemaakt door mijn tante, Marga Miltenburg, die in Woerden woont. De luchtfoto van de Oude Rijn maakte ik zelf.

Wil je een nachtje blijven slapen? Het Arsenaal, met daarin Stadshotel Van Rossum, is dé plek om te overnachten in Woerden of van een hapje of drankje te genieten als het straks weer kan. In het Arsenaal werd eeuwenlang militair materieel voor de Oude Hollandse Waterlinie opgeslagen. Een historisch pand dus! Of slaap een nachtje op een eilandje in het nabijgelegen Zegveld.

5. Oudewater

Niet ver van Woerden ligt Oudewater, een pittoresk stadje aan de Hollandse IJssel. Oudewater is het oudste stadje van het Groene Hart. Het heeft een mooi historisch centrum, prachtige monumentale panden met oude geveltjes, sfeervolle straatjes, kerken en een marktplein. Ideaal dus voor een leuke stadswandeling. Wat musea betreft is museum de Heksenwaag het meest bekend, maar ook heeft Oudewater een heus touwmuseum.

Oudewater maakte net als Woerden onderdeel uit van de Oude Hollandse Waterlinie. Helaas zijn met de aanleg van de Nieuwe Hollandse Waterlinie niet langer alle vestingwerken bewaard gebleven. Alleen langs de Lange Burchwal vind je nog de Grote Gracht. Wandel vanuit de binnenstad zeker een rondje om deze gracht.

‘Oudewater heeft iets magisch, iets betoverends, iets mystieks’ staat op Beleef Oudewater.

Ook op culinair gebied is Oudewater aantrekkelijk. Zelf heb ik wel eens een borrel gehad in een heerlijk aan het water gelegen tuin van een restaurant net buiten Oudewater, waar ik de naam helaas niet meer van weet. Als de horeca weer open is, is dat op een mooie dag dus zeker genieten aan het water. Ga ook zeker lekker fietsen in de landelijke omgeving.

De foto maakte ik vanuit het vliegtuig. Zoals je ziet heeft Oudewater geen stervorm, maar de gracht zie je wel. Zodra ik kans zie en de horeca weer open is wil ik er eens teruggaan om nieuwe foto’s te maken. Lees hier alvast wat je verder nog kunt doen in Oudewater.

6. Schoonhoven

Zilverstad Schoonhoven ligt aan de Lek in Zuid-Holland en is ook een stadje wat je echt een keer moet bezoeken. Het is niet zo groot, maar zeker de moeite waard, zowel een kijkje in de binnenstad, door de Veerpoort, het Vestingkwartier, langs het water bij de Oude Haven, de mooie watertoren en het bruggetje, als het waterliniewandelingetje eromheen.

Tip: ontdek de stad met de Schoonhoven-app!

Schoonhoven ontstond in de dertiende eeuw en werd regelmatig belegerd; eerst door de Geuzen, toen door de Spanjaarden en daarna lag de stad in de waterlinie tegen de Fransen. In de achttiende eeuw kwamen de zilversmeden en dat is anno nu nog overal in het stadje te zien. Als de terrasjes komende week weer open zijn is het er nog gezelliger!

Dé overnachtingstip in Schoonhoven is Hotel Belvedère, hieronder, met uitzicht op de Lek. We zagen het liggen en waren op slag verliefd. Met die grote bomen erbij, prachtig! We haalden er een koffie to go. Liever een B&B? Kies dan voor Huisje Havenzicht of Huisje De Watertoren.

Neem zeker ook de boot naar Nieuwpoort. Voor slechts 0,75 cent (te betalen op de veerboot) sta je als wandelaar aan de overkant. Met de auto kan ook en hij gaat continue heen en weer. Vervolgens is het nog maar 1 km naar het volgende vestingstadje. Wandel voor de veiligheid niet over de dijk, maar onderlangs, ernaast. Hier zie je de stervorm van Schoonhoven en Nieuwpoort:

7. Nieuwpoort

Het eveneens Zuid-Hollandse Nieuwpoort is maar een heel klein vestingstadje, echt ieniemini, maar leuk om even doorheen te wandelen. Het voelt als een dorpje en het is er heerlijk rustig. Net als Schoonhoven ligt Nieuwpoort aan de Lek en was onderdeel van de Oude Hollands Waterlinie. De naam van het kleine stadje is afgeleid van het Latijnse ‘Nova Pontus’, wat nieuwe haven betekent. (Verwar het Nederlandse Nieuwpoort overigens niet met het Belgische Nieuwpoort!)

Dé blikvanger van Nieuwpoort is het stadhuis, maar ook zie je er wat oude houten huisjes waarvan een enkele me aan Marken deed denken. Hou je van wandelen of bezoek je Nieuwpoort met kinderen dan is het leuk om het waterlinieommetje Nieuwpoort te wandelen. Je wandelt dan een klein rondje over de hoekige maar groene stadswallen met kanonnen. Kijk hier maar. Een coronaproof activiteit!

Omdat Nieuwpoort zo klein is, ben je er snel doorheen, maar daarom is het leuk om het met Schoonhoven te combineren. De paar minuten op de veerboot geven je direct een vakantiegevoel!

Nieuwpoort is een schattig klein vestingstadje.

8. Sloten

Wat ik ook echt een verrassend leuk vestingstadje vond was Sloten, of Sleat, zoals het op z’n Fries heet. Sloten is het kleinste stadje van Friesland en zo schattig! Echt een pittoresk plaatsje. Ik was er 2 jaar geleden met mijn moeder. We hebben er heerlijk rondgewandeld en op een terrasje gezeten.

Sloten is knus en klein, maar -liggend tussen Sneek en de Zuiderzee- speelde het in het verleden een belangrijke rol. Nog altijd kun je dat zien aan de kanonnen op de kade. Met name op een mooie voorjaarsdag en in de zomer is dit een leuk plaatsje om even doorheen te wandelen en een terrasje te pakken. Er komen veel dagjesmensen, bootjesmensen en andere watersporters. Bezoek ook zeker het kleine museum. Of huur een skutsje.

Het Friese stadje Sloten is een verrassend leuk vestingstadje. Een schattig klein stadje om langs te varen of even in te verdwalen.

Net toen wij er waren vond er een rally plaats met oude auto’s. Hier vertelde een man in middeleeuwse kledij iets aan een groep genodigden. Vanaf ons fijne terrasje konden we het mooi gadeslaan. Voor een kort bezoek met kinderen is Sloten ook geschikt; er is een klein speeltuintje.

Vlakbij Sloten ligt ook de bekende badplaats Lemmer, wat in de zomer -met de vele bootjes en het strand- een toeristische badplaats is, maar het is ook een vestingstad en voormalig vissersdorp. Hier boek je hotels in Sloten en omgeving.

Het Friese Sloten is een klein maar leuk vestingstadje!

Lekker varen of wandelen in Sloten.

9. Sneek

De eveneens Friese stad Sneek is een stuk groter dan Sloten en ook erg leuk. De meeste mensen kennen Sneek vooral van de Elfstedentocht en de Sneekweek, maar de stad is ook om andere redenen een bezoekje waard. Sneek is in de tiende eeuw ontstaan. In 1492 werd de gracht gegraven en de stadmuur gebouwd. Sneek was toen de enige ommuurde stad van Friesland.

Van de oude vestingwerken van Sneek zijn helaas alleen de Waterpoort en het Bolwerk nog over, dus officieel is het geen vestingstad meer, maar de bekende poort is wel nog steeds hét symbool van de stad. Als je een foto van Sneek ziet, staat negen van de tien keer de Waterpoort erop. Mijn foto is alweer bijna 7 jaar oud, maar hij ziet er nog precies zo uit.

Dat Sneek Snits is in het Fries leerde ik jaren geleden al, toen mijn moeder haar huidige partner ontmoette, een man uit Snits. Als ik naar Sneek ging was het dan ook vaak voor familiebezoek en niet zo zeer om toeristische redenen, maar er zijn veel leuke dingen te doen in Sneek en omgeving! Hier lees je de top 10 tips in Sneek. Ook het nabijgelegen Bolsward is een bezoek waard. Blogger Marcella schreef een blog over ‘Wat te doen in Bolsward‘.

Met de kinderen op pad? Een corona proof uitje voor kids is de Sneek Citygame waarbij je middels een interactief spel een stadstour maakt en de strijd aan gaat met Grutte Pier. Ook is er een kunstroute en een Augmented Reality tour mogelijk.

10. Blokzijl

De naam Blokzijl zegt je misschien niks, maar zeg ik Giethoorn en de Weerribben Wieden dan vast wel! Blokzijl is één van de plaatsjes in die regio. Ik was er afgelopen zomer. Samen met een vriendin ontdekte ik kleine dorpjes, waaronder gehuchtjes met leuke namen als Muggenbeet en Nederland. Ja, echt!

Buurtschap Muggenbeet hoort bij Blokzijl en met name bij Geertien is het leuk om even lekker aan het water een drankje te doen of lunch te nuttigen.  Het is tevens een hotel, dus dat is meteen een mooie tip voor je! Voor de deur varen bootjes langs, fietsen kan er volop en wandelen en watersporten zoals suppen en kanoën in de Weerribben Wieden uiteraard ook. Boeken kan ook via Booking. Hier vind je nog meer B&B’s en hotels in Blokzijl en omgeving.

Het nabijgelegen Steenwijk is ook een vestingstad! Steenwijk heeft eeuwenoude stadswallen. Ga je er naartoe (bijvoorbeeld in combinatie met Giethoorn) wandel dan de vestingroute Steenwijk. Een kort rondje historie!

11. Enkhuizen

De laatste keer dat ik in Enkhuizen was, is alweer even geleden. Toen de kinderen nog kleuter waren bezocht ik Sprookjeswonderland in Enkhuizen, een superleuk pretpark! Maar… Enkhuizen is nog veel meer dan dat! Het is een historische havenstad met een mooie oude binnenstad en het bekende Zuiderzeemuseum. Als het straks hopelijk weer kan, is dat ook een aanrader!

Een wandelingetje over de vestingwal en door het autoluwe centrum vol monumenten is een must! Fietsen of varen kan ook! Of gewoon lekker fotograferen, wat ik er graag nog een keer wil doen als ik meer tijd heb. De foto hieronder maakte ik in het attractiepark en geeft dus niet echt een beeld van Enkhuizen zelf.

Wist je trouwens dat er vanuit Lelystad een weg over de Houtribdijk (Markerwaarddijk) naar Enkhuizen loopt, precies tussen het IJsselmeer en het Markermeer? Ook Marken en Volendam liggen die kant op, dus je kunt er ook een wat uitgebreider tripje Noord-Holland van maken en verschillende leuke plaatsjes combineren. Sla dan ook vestingstad Medemblik niet over.

En, je had het misschien nog niet bedacht, maar een riviercruise van een week is – als het straks weer kan- ook een mooie manier om meerdere vestingsteden te zien. Deze bootreis gaat onder andere langs Enkhuizen en Medemblik! Liever alleen overnachten in Enkhuizen? Hier boek je een appartement, B&B of hotel in Enkhuizen.

Leuke vakantietip voor als het weer kan: een riviercruise langs 4 vestingsteden!

12. Zutphen

Torenstad Zutphen, Hanzestad Zutphen, vestingstad Zutphen. Zutphen is alles in één en dus om meerdere redenen een bezoek waard. Ik was er 2 jaar geleden een nachtje met de kinderen. Omdat we aan de overkant van de IJssel sliepen, in Hoven, hadden we, wandelend naar het centrum, over de Kanonsdijk en Oude IJsselbrug, mooi zicht op de Torenstad met de rij witte huizen.

Over Zutphen zelf wil ik eigenlijk nog steeds eens een apart blog schrijven, maar van de bekende bezienswaardigheden in Zutphen mag je sowieso de Berkelpoort niet missen. Ik durf het haast niet te zeggen, maar die hebben wij door tijdgebrek helaas gemist. Anders ga ik lekker een keer in mijn eentje terug, want mijn tieners staan toch niet altijd te trappelen om álles te zien.

Jacomijn van Zinvol Reizen schreef een blog over de stadswandeling Zutphen die zij zelf deed. Op de website van de VVV Zutphen kun je lezen wat je nog meer kunt zien en doen in Zutphen. Een mooie overnachtingstip in Zutphen is het Broederenklooster. Wij sliepen zelf in een Air BnB die niet meer bestaat, maar dit lijkt me heel bijzonder!

Bijzondere overnachtingstip in Zutphen: het Broederenklooster.

Bezoek net als ik ook eens een vestingstad met kinderen!

13. Brielle

Vestingstad Brielle fotografeerde ik in november 2019 heel mooi vanuit de lucht, terugvliegend uit de Algarve. Juist vanaf grote hoogte zie je goed dat het een vestingstad is. Maar ook als je langs de stad rijdt vallen de wallen op.

Zelfs als je er nog nooit geweest bent, ken je ongetwijfeld het zinnetje ‘Op 1 april verloor Alva zijn bril’. Den Briel dus. Het refereert aan de inname van Den Briel door de Watergeuzen en de bevrijding van de Spanjaarden, in het jaar 1572. Dit wordt nog jaarlijks gevierd, alleen ging dat begin deze maand door de coronamaatregelen niet door.

Tijdens Open Monumentendag afgelopen jaar was het kruitmagazijn in Brielle voor het eerst geopend voor publiek. Het maakt onderdeel uit van de historische vestinggordel rond de stad en is één van de oudste onderdelen van de Brielse vestingwallen, die je ook op mijn foto’s ziet. Op de website Leve de Vesting Brielle lees je meer over Brielle.

Ook de omgeving is de moeite waard. Fiets vanuit Brielle bijvoorbeeld een rondje Brielle-Hellevoetsluis, met ook Rockanje en Voornes Duin erin, waar je prachtig kunt wandelen. Zelf wandelde ik met de kinderen ook in die omgeving tijdens mijn verblijf in badhotel Rockanje, een fijn hotel met buitenbad op Voorne-Putten.

Brielle ligt niet in Zeeland, zoals mensen soms denken, maar in Zuid-Holland.

De stadswallen van Brielle.

14. Hellevoetsluis

Tijdens dezelfde vlucht waarop ik Brielle spotte, fotografeerde ik ook Hellevoetsluis van boven. Ook deze Zuid-Hollandse vestingstad is heel mooi te zien op de foto die ik vanuit de lucht maakte! Hellevoetsluis ligt op Voorne Putten, aan het Haringvliet.

Op de luchtfoto zie je duidelijk dat Hellevoetsluis een vestingstad is.

Behalve een moderne jachthaven met leuke gekleurde huisjes heeft het een historische vestinghaven, verdedigingswerken, musea, restaurants en terrasjes aan het water. Ga lekker wandelen of fietsen of combineer de stad -als je meer tijd hebt- met een bezoek aan Tiengemeten, een eiland in het Haringvliet, waar ik zelf vorig jaar ook ben geweest. Op de foto hieronder zie je het liggen (bovenaan), maar in het blog over Tiengemeten lees je meer.

Overnachten in Hellevoetsluis kan in een mooie witte of pastelkleurige villa van vakantiepark Cape Helius waardoor je je een beetje op de Bahama’s of in Florida waant.

15. Veere

Het Zeeuwse vestingstadje Veere ken je waarschijnlijk wel. Dit leuke en gezellige plaatsje ligt aan het Veerse Meer en wordt ook wel de parel van Walcheren genoemd. Net als veel andere kleine vestingstadjes doet het dorps aan, maar lang geleden was het een bloeiende handelsstad.

Tijdens een vakantie in Zeeland is het zeker leuk om een kijkje te nemen bij dit leuke kleine stadje aan het Veerse Meer. Ik was hier als kind al, maar heb er geen foto’s meer van. Deze foto kreeg ik van mijn moeder, gemaakt door haar man.

De vestingwallen, stadsmuur en stadspoort zijn nog zichtbaar, maar er zijn ook mooie monumenten in het centrum van Veere en er is nog meer te zien en te doen. Hier zie je een foto van mijn moeder bij het mooie stadhuis in Veere. In dit monumentale stadhuis aan de Markt en de erbij gelegen Schotse Huizen vind je Museum Veere. Op de website Veere is meer (leuk bedacht, uiteraard ook denkend aan het Veerse Meer) lees je meer over Veere.

16. Middelburg

Vestingstad Middelburg is ook echt een must see. Middelburg is vergeleken bij de andere vestingstadjes een wat grotere stad die zich wel voor een citytrip op zich leent. Schattige steegjes in het oude centrum, redelijk wat bezienswaardigheden. Mis vooral de abdij niet!

Tip: boek een nachtje in de watertoren van Middelburg en bewonder vanuit je luxe toren de hele vestingstad.

Op ‘Uit in Middelburg’ lees ik dat Middelburg is ontstaan in de 9e eeuw toen de Vikingen op veroveringstocht Europa introkken. Als bescherming tegen invallen van landveroveraars werd een ringwalburg opgeworpen, een vesting met daar omheen een hoge aarden wal: de ‘Middelste Burcht’ van Walcheren. Later werd dit Middelburg, een heel logische naam dus! Ook in het logo op de website van de VVV Middelburg zie je de vorm van de vesting terug.

Heb je de stad ontdekt en wil je met mooier lekker het water op? Maak dan nog een rondvaart van Middelburg naar Veere! Op foto’s die mijn zusje nog had zie je het stadhuis en de abdij.

Middelburg is leuk genoeg voor een heel weekend. Boek hier een weekendje Middelburg!

17. Willemstad

Net als Brielle en Hellevoetsluis fotografeerde ik Willemstad vanuit de lucht! Willemstad is een Nederlandse vestingstad (de stad van Willem van Oranje!) en dus niet alleen de hoofdstad van Curaçao. Ik fotografeerde de vesting tijdens een vlucht naar Zuid-Frankrijk.

Toen ik voor dit blog op mijn telefoon naar luchtfoto’s keek die ik boven Zeeland en Zuid-Holland had gemaakt, ontdekte ik -met Google Earth erbij speurend- Willemstad ineens! Zo tof dat je dat je ook hier de stervorm goed op de foto ziet! Heel in de verte ligt ook vestingstad Zierikzee nog. En Goes, maar dat moet je echt weten.

Vestingsteden spotten vanuit de lucht!

Overigens ligt Willemstad niet in Zeeland, noch in Zuid-Holland, maar in Noord-Brabant, maar beide provincies zijn niet ver weg en goed te combineren. Wat dacht je van een riviercruise langs verschillende vestingsteden? Zo zie je meerdere mooie vestingstadjes tijdens één vakantie. Ook een aanrader en evenmin ver van Willemstad is het eiland Tiengemeten, een eiland in het Haringvliet.

18. Stevensweert

Een vestingstadje waar de meeste mensen waarschijnlijk nog nooit van gehoord hebben is Stevensweert. Stevensweert ligt vlakbij de Belgische grens, in de Maasvallei. Vestingstadje Stevensweert werd tijdens de Tachtigjarige Oorlog door de Spanjaarden gesticht.

Vanuit het Limburgse Thorn, het mooie witte stadje waar ik in november was, wandel of fiets je zo naar Kessenich (Kinrooi), Maasbracht, Ohé en Laak of andere leuke routes in de regio. Hier zie je een foto van Thorn en van mijn wandeling naar natuurgebied Koningssteen, precies op de grens. Stevensweert ligt er vlakbij. Thorn is ook echt de moeite waard. Het is een prachtig stadje met een heel bijzondere geschiedenis.

Lees ook: Het witte stadje Thorn, een voormalig miniatuurvorstendom!

Wandelroutes bij Thorn, Wessem, Maasbracht en Stevensweert.

19. Valkenburg

Valkenburg, het mergelstadje, is een vestingstadje in Limburg. Normaal een erg toeristisch plaatsje, maar door corona een stuk rustiger. Het is dat het zo ver weg is, anders was ik er al lang weer een keer naartoe terug gegaan. Met de kinderen, liefst als de grotten weer open zijn, of alleen, om lekker te fotograferen.

Update: op 1 en 2 januari 2022 was ik in Valkenburg.

Net als Leiden heeft ook vestingstad Valkenburg een burcht op een heuvel, hoewel deze weer heel anders is. Sterker nog, de hoogteburcht in Valkenburg is uniek in Nederland! In Valkenburg kun je de ruïnes van het kasteel bewonderen en uiteraard (als de coronabeperkingen voorbij zijn) ook de Fluweelengrot, wat ik ooit nog met mijn tieners hoop te doen.

Zelf was ik als tiener ook in Valkenburg en jaren geleden nog eens toen ik voor VrouwOnline schreef en voor een opdracht een nachtje bij Thermae 2000 (hé, die foto’s werken niet meer zie ik; die moet ik er opnieuw in zetten) mocht verblijven. Op m’n foto hieronder zie je station Valkenburg, het oudste station van Nederland. Het is opgetrokken uit mergelsteen.

Boek hier een hotel in Valkenburg. Welk hotel ik aanraad lees je onderaan dit blog.

20. Zaltbommel

Bijna iedereen is denk ik wel eens over de Waal bij Zaltbommel gereden; de stompe toren van de Sint-Maartenskerk is niet te missen. Zaltbommel is ook een vestingstad. De foto maakte ik vanuit een rijdende bus, onderweg naar het Italiaanse Piombino en het eiland Elba, wat een flinke reis was. In Zaltbommel zelf ben ik nooit geweest, dus dat moet ik maar eens gaan doen!

De stompe kerktoren van dit vestingstadje in Brabant heeft bijna iedereen denk ik wel eens vanaf de snelweg zien liggen.

21. Bergen op Zoom

Bergen op Zoom is een vestingstad helemaal in het zuidwesten van Brabant, vlakbij Zeeland. ‘Daar waar Brabant Zeeland kust’ wordt daarom ook wel over Bergen op Zoom gezegd. Bergen op Zoom was onderdeel van de Zuiderwaterlinie en is een voorbeeld van een verborgen vesting. Ondanks dat Bergen op Zoom niet meer direct als vestingstad te herkennen is en eigenlijk best een grote stad is, noem ik ‘m hier toch, want volgens mij is Bergen op Zoom veel leuker dan veel mensen denken.

Bezienswaardigheden in Bergen op Zoom zijn de Peperbus, het Markiezenhof, de Gevangenpoort, het Oude Stadhuis en Stadsriool de Grebbe. Sinds 2020 is Bergen op Zoom bovendien een bijzonder museum rijker: De Verborgen Vesting. Ook dat ligt onder de grond! Vanwege corona is het nu gesloten, maar hopelijk kun je er over een tijdje weer naartoe. Shoppen kan in ’t Vierkantje en als de terrassen straks weer open mogen is de Grote Markt in Bergen op Zoom natuurlijk ook heerlijk!

Het buiten de stad gelegen Fort de Roovere in Halsteren is wel gewoon open. Dit staat ook nog steeds op mijn lijstje. Het is onderdeel van de West Brabantse Waterlinie en vooral de Mozesbrug ziet er bijzonder uit, alsof je door het water loopt! Het lijkt me leuk om dit eens met de kinderen te doen! Update: ik ben er in september geweest. Hier zie je foto’s van de Pompejus, de Mozesbrug en Fort de Roovere.

Erg tof: een bezoek aan Fort de Roovere met de Pompejus en de Mozesbrug bij Bergen op Zoom.

Zoek je een sportieve activiteit? Ga fietsen langs de Zuiderwaterlinie. Of fiets vanuit Bergen op Zoom deze route langs forten en bunkers. Op mijn luchtfoto van Bergen op Zoom zijn ook Halsteren, vestingstadje Tholen (aan de overkant van het Schelde-Rijnkanaal) en vestingstad Steenbergen te zien, alleen is door de afstand de stervorm niet zichtbaar. Het plaatsje Tholen ligt op het voormalige eiland Tholen en is Zeeuws, zoals je je misschien nog wel van de topografie van Zeeland van vroeger herinnert.