Reizen naar zonnige en warme bestemmingen in Zuid-Europa en ver weg. Mooie steden, streken en stranden. Couleur locale, natuur en food. Met en zonder kinderen.
Sophia Loren, Eleonora de Fonseca Pimentel, La Tarantina, Ipazia, Iside en anderen. Je ziet ze op muurschilderingen in Napels. Beroemde vrouwen en voor Napolitanen belangrijke vrouwen. Godinnen en heldinnen, vereeuwigd in de Quartieri Spagnoli en het historisch centrum van Napels.
Naar aanleiding van Internationale Vrouwendag (8 maart) wil ik de foto’s en de bijzondere verhalen van deze vrouwen graag nog even delen!
Muurschilderingen in Napels
Tijdens een bezoek aan Napels afgelopen weekend met mijn zoon en dochter ontdekte ik al wandelend vele murali, muurschilderingen. ‘Opere‘ kun je ook zeggen, kunstwerken. Mooie en minder mooie, maar ik móest ze vastleggen. Prachtige ‘arte di strada‘, street art.
Sowieso kun je je hart ophalen wat street art in Napels betreft (ik fotografeerde er heel veel muurschilderingen!), maar in het kader van International Women’s Day (Festa della Donna op z’n Italiaans) deel ik eerst deze kunstwerken van vrouwen die voor Napolitanen belangrijk zijn of waren.
Sophia LorenCarmelo Cosma, ‘La Tarantina’
Beroemde vrouwen
Wie zijn deze vrouwen op de muurschilderingen in Napels? Waarom zijn het belangrijke vrouwen, wat hebben ze betekend en welke rol speelden (in een aantal gevallen) oorlogen (momenteel helaas weer actueel in Europa) hierin? Je leest het hier. Vijf verhalen van bijzondere vrouwen ‘in’ Napels, of Napule, zoals ze in Napoli zeggen.
Wat betekenen deze vrouwen voor Napels en waarom mag je ze niet missen?
Iside
Waar vind je muurschilderingen van belangrijke vrouwen in Napels?
Per kunstwerk vertel ik waar ik de foto nam, zodat je zelf ook op zoek kunt gaan als je Napels bezoekt. Ze zijn allemaal op loopafstand van metrostation Toledo (een super instaproof metrostation), maar veelal zul je het gewoon te voet kunnen doen. Ook wij deden dat. Ik had deze route langs beroemde vrouwen niet gepland, maar ontdekte de muurschilderingen van zelf. In 3 dagen wandelden we immers bijna 40 kilometer!
Mooie muurschildering van Leticia Mandragora in Napels
Eleonora Fonseca Pimentel
Op het prachtige grote blauwe kunstwerk hierboven zie je Eleonora de Fonseca Pimentel, dichteres, journaliste en heldin van de Napolitaanse Revolutievan 1799. De grote muurschildering is in 2019 gemaakt door de Italiaans-Spaanse kunstenares Leticia Mandragora.
Naast dit prachtige kunstwerk vereeuwigde Leticia ook nog vele andere beroemde vrouwen en mannen, allemaal in het blauw, zowel in Napels als in andere Italiaanse steden en ‘street art stadjes‘, zoals Stornara in Puglia (Foggia) en San Gavino Monreale op Sardinië (waar ze o.a. deze muurschildering maakte van de Sardijnse Nobelprijswinnares Grazia Deledda).
Hoe zat het met die Revolutie? Wellicht heb ik het tijdens mijn studie Mediterrane Studies geleerd, maar ik wist het niet meer precies, dus zocht ik het even op. Nadat Napels eerst een tijd onderdeel was geweest van het Spaanse Koninkrijk (de tijd waarin ook de wijk Quartieri Spagnoli ontstond), werd het Koninkrijk Napels in januari 1799 door Franse troepen bezet en werd in Zuid-Italië een Franse vazalstaat uitgeroepen. Enkele maanden later werd Napels alweer heroverd en werd koning Ferdinand teruggezet op de troon.
Eleonora Fonseca Pimentel werd gearresteerd, ter dood veroordeeld en publiekelijk opgehangen. Ze overleed op 47-jarige leeftijd en wordt in Napels nog altijd als heldin gezien. Het kunstwerk is een eerbetoon aan Eleonara.
Je vindt de muurschildering van Leticia Mandragora op de hoek van de Via Sant’Anna di Palazzo, bij Piazzetta Sant’Anna di Palazzo. Wij kwamen er wandelend naar één van de minder bekende ingangen van Napoli Sotteranea langs. De mural ligt in een straat waar de wijken Quartieri Spagnoli, Chiaia en San Ferdinando samenkomen. Metrostation Toledo en Municipio liggen er 10-15 minuutjes lopen vandaan.
Sophia Loren in Napels
Sophia Loren
De inmiddels 87-jarige -uit Italië afkomstige- Sophia Loren is zeer geliefd. De legendarische actrice werd wereldwijd een waar icoon, maar heeft vooral een sterke band met Napels en omgeving. Officieel heet ze Sofia Costanza Brigida Villani Scicolone, maar iedereen kent haar onder haar artiestennaam, Sophia Loren.
Sophia Loren speelde in vele bekende films. Het meest bekend is wel Una giornata particolare, maar eerder al speelde ze in de oorlogsfilm La ciociara (Two Women), in La Baia di Napoli (It started in Napels), in El Cid (tijdens mijn propedeuse Spaans las ik het boek, een middeleeuws heldenepos, wat ik nog altijd in de kast heb staan), maar daarnaast speelde ze in tientallen andere films. Vorig jaar verscheen ze op 86-jarige leeftijd zelfs opnieuw op het witte doek in de film La Vita Davanti a Sé, ‘The Life Ahead’.
De diva acteert nog steeds en wordt nog altijd op handen gedragen, maar had geen makkelijke jeugd.
Sophia Loren werd geboren in Rome, maar groeide -in de steek gelaten door haar vader- met haar single moeder en zusje opbij hun oma in Pozzuoli, een kustplaatsje vlakbij Napels wat ik in 1999 ook al bezocht heb. Nadat Pozzuoli tijdens de Tweede Wereldoorlog gebombardeerd werd en Sofia door een granaat geraakt werd, vluchtten ze naar Napels. Na de oorlog gingen ze terug naar Pozzuoli, waar haar oma een bar opende.
Toen Sophia Loren 15 was leerde ze de 37-jarige Carlo Ponti kennen en trouwde met hem. Ze kregen twee zoons: Carlo jr. en Edoardo. Zoon Edoardo Ponti is nu haar regisseur. Een beroemde spreuk van Sophia Loren die ik wel bij Women’s Day vind passen en als ouder goed begrijp is:
‘Als moeder ben je in je gedachten nooit echt alleen. Een moeder moet altijd twee keer nadenken, een keer voor zichzelf en een keer voor haar kind.’
Je komt Sophia Loren op verschillende plekken in Napels tegen (ook buiten de stad kan dat, o.a. op deze mooie muurschildering in Gragnano, van de kunstenares die ik net al noemde), maar ik vermoed dat als Sophia Loren overleden is (ze leeft gewoon nog hoor!) dat het aantal muurschilderingen met haar in beeld, net als nu bij Maradona het geval is, fors zal toenemen, zo geliefd is ze nog en zo bewonderd wordt ze.
In 2016 werd Sophia Loren ereburger van Napels, een eer die Diego Maradona een jaar later ook kreeg.
De foto van Sophia in zwart/wit maakte ik op de hoek van de Via Emanuele de Deo en de Vico Concordia (waar nog meer te zien is, o.a. het street art werk met Iside erop wat ik hierna noem), in de Quartieri Spagnoli. De dichtstbijzijnde metro is metrostation Toledo.
Bud Spencer en Sophia Loren
Bovenstaande muurschildering met Sophia Loren erop, samen met Bud Spencer, spotte ik op Largo Barracche, een pleintje bij de Vico Figurella a Montecalvario, ter hoogte van nummer 6, bij de kruising met de Vico Tre Regine, ook in de Quartieri Spagnoli.
‘Napule’ staat er; dat is Napolitaans voor Napels. ‘Napoli’ is de Italiaanse naam. De mural is in 2019 gemaakt door Mario Castì Farina.
Op Instagram zegt de maker: ‘Questa la voglio dedicare a tutte le donne, anzi le femmene. Non solo di Napoli. A tutte quelle che si fanno i selfie e si scrivono da sole negli hashtag #Sofia. Non si deve aggiungere altro.’ Oftewel: ‘Dit kunstwerk wil ik opdragen aan alle dames, alle vrouwen, niet alleen uit Napels. Aan alle vrouwen die selfies maken en als hashtag #Sofia gebruiken. Meer hashtags toevoegen is niet nodig.’
Iside (Isis) op het ‘Maradona pleintje’ in de Quartieri Spagnoli
Iside (Isis)
Hierboven zie je Iside, of eigenlijk Pudicizia, een mega muurschildering gemaakt door de Argentijnse street artist Francisco Bosoletti. We waren er niet eens naar op zoek, maar wandelden er per toeval langs toen we de murals van Maradona zochten. Wie was deze vrouw? Waarom stond ze hier in Napels afgebeeld?
De muurschildering deed me denken aan foto’s die ik van Cristo Velato had gezien, de gesluierde Christus die je in de Capella Sansevero kunt bewonderen (één van de must sees in Napels), maar waar het hoge kunstwerk werkelijk naar verwijst is de gesluierde Pudicizia, Pudicizia Velata, die ook als beeld te bewonderen is in de Capella Sansevero. La Pudicizia Velata betekent letterlijk de gesluierde bescheidenheid, maar in het Engels wordt het ook wel The Veiled Truth (gesluierde waarheid) genoemd. Het is een verwijzing naar de gesluierde Isis, oftewel Iside, zoals ze in Italië zeggen.
Isis, godin van de vruchtbaarheid, maar ook van magie, genezing, natuurkracht en liefde. Eigenlijk staat ze voor nog veel meer, deze van oorsprong Egyptische, maar later ook Griekse godin die breed aanbeden werd. Isis werd de beschermgodin van verschillende volkeren en de Isisverering strekte zich over grote delen van het Middellandse Zeegebied uit. Ik las er al over toen ik op het GriekseCycladen-eilandje Delos naar de Tempel van Isis klom, maar ook in Italië ontstond in de tijd van het Romeinse Rijk een hele Isiscultus, niet alleen in Rome, maar ook in Napels en op Sicilië.
De echte Pudizia Velata vind je dus in de Capella Sansevereo, hartje Napels. Je kunt dit ook bezoeken met een georganiseerde wandeltour. Mijn pubers hoefden deze bekende bezienswaardigheid niet per se te zien, dus ik heb het overgeslagen, maar op deze manier zagen we het onverwacht toch, maar dan als street art in de Quartieri Spagnoli.
Op de website van Bosoletti, de maker van het kunstwerk, staat: ‘Iside intends to honor the feminine creative power, the Nature that loves to hide and that with its veil dazzles our mortal eyes, the Great Mother Goddess, She who knows.’Ook zegt hij: ‘In Naples the cult of Isis is very ancient. Her name in hieroglyphics is a throne, maternal womb that welcomes the life and archetype of our Madonnas.’
Bosoletti maakte de muurschildering in 2017 en het werk werd ingehuldigd op 6 oktober, de dag van de heilige Santa Maria Francesca, de beschermheilige van de Quartieri Spagnoli. Santa Maria Francesca was, zo schrijft de kunstenaar, ‘the only Neapolitan woman elevated to sanctity‘, oftewel, een tot heilige verheven Napolitaanse vrouw.
Je vindt Isis (Iside) hier, op de hoek van de Via Emanuele de Deo en de Vico Concordia. Het dichtstbijzijnde metro is station Toledo, wat sowieso een must see is! Of neem de funicolare naar C.V. Emanuele, als dat voor jou handig is.
Ipazia (Hypatia), gemaakt door Maria Pia Cinque
Ipazia d’Alessandria
In de Via Concezione a Monte Calvari vind je weer een vrouw op een muur. Het is de Griekse filosofe, wiskundige en astronomeIpazia d’Alessandria die in de 4e eeuw na Christus in Egypte woonde. Je kent haar misschien als Hypatia van Alexandrië, maar ook als je nog nooit van haar gehoord had valt dit kunstwerk je ongetwijfeld op.
Ook deze foto maakte ik uiteraard weer zelf en ook dit werk past perfect bij Internationale Vrouwendag. Op Instagram vertelt de in Rome wonende -maar van oorsprong uit Napoli afkomstige- kunstenares MP5, oftewel Maria Pia Cinque, over haar art work dat de naam ‘Care of Knowledge’ draagt. In 2018 heeft ze het speciaal voor het vrouwencentrum‘Centro Studi Donna’ gemaakt.
Ook vandaag de dag is Ipazia nog een symbool van onafhankelijkheid en vrijheid van denken. Een mooi voorbeeld van vrouwen die invloed hebben gehad.
Je vindt dit kunstwerk hier, aan de rand van de Quartieri Spagnoli en Montecalvario, in de Via Concezione a Monte Calvari, op nummer 25. Ook in dit geval is metrostation Toledo weer het dichtstbij. Sowieso is dit metrostation een must see!
La Tarantina in Napoli
La Tarantina
Vlak naast Ipazia valt nog een vrouw op. Het is de –inmiddels 85-jarige- Carmelo Cosma, alias La Tarantina. Carmelo Cosma, ‘koningin van de nacht’, woont in de wijk Quartieri Spagnoli en is de oudste en bekendste transgender van Napels. Ze wordt gezien als symbool voor tolerantie en acceptatie.
‘La Tarantina è l’ultimo femminéllo dei quartieri spagnoli’ las ik. Omdat de term ‘femminéllo’ me niks zei, besloot ik het op te zoeken. Femminielli of femmenielli zijn mensen die in de traditionele Napolitaanse cultuur een derde geslachtsrol belichamen.
Mooi dat het kan, maar sommige mensen vinden daar wat van en dus werd het kunstwerk van Vittorio Valiante, wat hij in 2019 maakte, helaas beklad. Nadat de mural gerestaureerd was, werd er glas voorgezet, ontdekte ik dankzij een kleine Italiaanse speurtocht op Google. Het viel ons in elk geval direct op, want doorgaans zit er zelden een glasplaat voor street art.
In dit filmpje op YouTube zie je Tarantina, de geportretteerde transgendervrouw, in levende lijve.
Je vindt de muurschildering in de Via Concezione a Montecalvario, vlakbij Teatro Galleria Toledo. Het ligt op het randje van de Quartieri Spagnoli en de wijk Montecalvario. Metrostation Toledo is wederom het dichtstbij.
Vittorio Valiante maakte overigens ook een mooie mural bij het startpunt van het Pad van de Goden (één van de dingen die ik ook erg graag in Napels en omgeving had willen doen) zag ik op zijn Instagram-account.
Een bekende kleinere maar spraakmakende muurschildering die ik gemist heb in het centrum van Napels is die van de Madonna con pistola, de Madonna met een pistool, een werk van Banksy. Wil je het niet missen? Je vindt het op het Piazza dei Girolamini, in het centro storico.
Beroemde vrouwen route in Napels
Ga je met je dochter, je moeder of een vriendin naar Napels wandel dan deze –door mij bedachte- ‘beroemde vrouwen’-route door Napels of ga zelf op zoek naar meer.
Titta
Nog een muurschildering die er eigenlijk bij had gemoeten is die van Titta, de zus van Genny Cesarano die in 2015 door een kogel van de maffia geraakt werd en overleed. Het kunstwerk is gemaakt door de Mexicaanse street artist Addi Fernández.
Update: Iris (van Local in Napels) postte de foto op Instagram en schreef: ’21 maart is de dag waarop alle onschuldige slachtoffers van de maffia, de Camorra, de Napolitaanse georganiseerde misdaad, worden herdacht. Op deze muurtekening op Piazza dei Miracoli in de wijk Rione Sanità zie je Titta, de zus van Genny. Genny werd op 6 september 2015 per ongeluk geraakt door een kogel en stierf op 17-jarige leeftijd. Genny had niets met de maffia te maken, maar was op de verkeerde plek op het verkeerde moment.’ Bekijk zeker het account Local in Naples als je die kant op gaat voor meer posts en tips in Napels.
Parco dei Murales
Ook in het buiten de stad gelegen Parco Merola, het ‘parco dei murales’ in de wijk Ponticelli kun je mooie grote muurschilderingen zien, ook met vrouwen in de hoofdrol. Veel kunstwerken zijn gemaakt door de Nederlands-Napolitaanse Jorit.
Straatkunstwerk van 1500 vierkante meter
Onlangs maakte Jorit zelfs een straatkustwerk van 1500 vierkante meter! Met een beetje geluk zou dit denk ik met opstijgen of landen in Napels te zien moeten zijn, maar ik zag het niet.
Ik in Napels bij Jorit’s San Gennaro
San Gennaro
Jorit vereeuwigde ook nog een andere held: San Gennaro, de beschermheilige van Napels. Geen vrouw in dit geval, maar je ziet mij erbij, dus mooi om mee af te sluiten. De mural van San Gennaro is één van zijn bekendste kunstwerken en gezien de centrale ligging in Napels vaak gefotografeerd.
Bekijk Jorit’s Instagram-account en ontdek nog veel meer muurschilderingen van zijn hand, niet alleen in Italië, maar overal ter wereld, van Brooklyn tot Bethlehem.
Maradona
Er is echter één iemand die je het meest op de muren in Napels ziet en dat is de in 2020 overleden Maradona. Je ziet hem óveral, met name in de Quartieri Spagnoli. En ook Totò zie je er veel. Ik zal je een andere keer dan ook meer laten zien, maar kun je niet wachten, dan kun je hier of hier al even spieken.
Kijk sowieso ook gewoon goed om je heen als je in Napoli bent. Op veel plekken in Napels kom je street art tegen, als je maar een beetje oplet, zéker in de Quartieri Spagnoli. Zelfs als je het niet zoekt zie je het, in zijstraatjes, maar ook bij bezienswaardigheden, zoals hier, bij de buste van Pulcinella, in weer een zijstraatje of gewoon naast een winkeltje.
Met mijn tieners street art spotten in NapelsKinderen op een muur in Napels
Meer muurschilderingen in Napels
Waar je ook naartoe wandelt het is altijd leuk om street art te ontdekken en tegen de tijd dat jij gaat zijn er waarschijnlijk wel weer nieuwe muurschilderingen in Napels bijgekomen. Ik wil er een andere keer nog meer delen, want ik zag er tientallen, groot èn klein!
Pak ook zeker de wijk Rione Sanità mee, want daar zijn nog meer mooie murali, maar daar kwamen wij al niet eens meer allemaal aan toe.
Napels ervaring
Ik bezocht Napels begin maart 2022 als vrouw alleen met mijn kinderen. Het was mijn tweede bezoek aan Napels en omgeving en ik was direct weer verkocht! Sowieso hou ik van Zuid-Italië. Ik bezocht het bijzondere Matera (Basilicata) en Puglia zelfs al drie keer (waar ik eigenlijk nog veel te weinig over heb geschreven) en daarnaast reisde ik twee keer twee weken op Sardinië rond en bezocht ik Sicilië. Ook andere delen van Italië zijn prachtig! Inmiddels ben ik al 14x in Italië geweest en het blijft trekken!
Ik wilde jullie eigenlijk meteen na mijn terugkomst zondag concrete Napels-tips geven, maar verhalen als deze, met iets meer diepgang, zijn ook bijzonder en vind ik ook leuk om eens te delen. Het kostte wat speurwerk op Italiaanse nieuws- en websites (ja, zo doe ik toch nog wat met Professioneel Vertalen Italiaans, wat ik lang geleden als bijvak op de universiteit volgde), maar nu weet je wel net iets meer achtergrondverhalen en dat is ook altijd interessant, toch?
De Noord-Franse stad Roubaix, de meeste mensen kennen het niet. Totdat je zegtParis-Roubaix, dan gaat er vaak wel een belletje rinkelen. Zondag was de vermaarde wielerwedstrijd weer, de kasseienklassieker die ook wel ‘L’enfer du Nord’, ‘de hel van het noorden’ wordt genoemd. Maar wist je eigenlijk datRoubaix zelf ook interessant is om eens te bezoeken? Ik deed het! De reden was Musée de la Piscine, maar er zijn nog meer bezienswaardigheden in Roubaix!
Roubaix
Roubaix (Robaais) ligt in het noorden van Frankrijk, in de regio Hauts de France, vlakbij de Belgische grens, net onder Kortrijk. Robaais, zoals Roubaix op zijn Vlaams heet, ligt tevens vlakbij de Franse stad Lille (Rijssel). Het zal je dan ook niet verbazen dat ik Roubaix tijdens een citytrip Lille aandeed.
Ook al kennen Nederlanders Roubaix vooral vanwege Parijs-Roubaix, de stad staat niet alleen bekend om het wielrennen, maar vooral vanwege textiel, kunst en creativiteit. Het is hier en daar een wat duistere stad en nou niet echt de allergezelligste stad ever, maar Roubaix is wel ook een hele creatieve stad!
De voormalige industriestad ademt vergane glorie en oogt hier en daar wat duister, maar is tegelijkertijd een creatieve broedplaats.
Wat te doen in Roubaix
Nadat ik je zo eerst kort wat over de geschiedenis van Roubaix vertel neem ik je daarna met de metro en benenwagen mee op pad en vertel wat je kunt zien en doen in Roubaix. Dat is toch nog meer dan je denkt! Ook al is Roubaix geen stad voor een citytrip op zich (het nabijgelegenLille is veel leuker), er zijn toch wel aardig wat bezienswaardigheden in Roubaix.
Roubaix is een stad met vele gezichten.
Bezienswaardigheden Roubaix
De activiteiten, opvallende plekken en bezienswaardigheden in Roubaix die in dit blog aan bod zullen komen zijn: de Grand Place, Église Saint-Martin, Hotel de Ville, Avenue Jean-Baptiste Leba, Musée de la Piscine, Quartier des Modes, Le Grand Bassin, Textielmuseum La Manufacture, Art galleries, street art in Roubaix, cultureel centrum La Condition Publique, kattenexpositie Les Alebrijes, Place des Martyrs, Theater Le Colisée, katoenmolen Motte Bossut, watertoren Huchon, boeddhistische tempels, La Cimetière, Parc Barbieux, designer outlet Mc Arthurglen, markten en braderieën, festivals en evenementen, het Vélodrome, Villa Cavrois, Verlaine Message Museum, urbexen, schaatsen en fietsen in Roubaix. Tot slot ook restaurants in Roubaix en overnachtingen in Roubaix.
Lille is leuker, maar Roubaix heeft ook best een bijzonder verhaal en redelijk wat bezienswaardigheden.
Maar laten we eerst even terug in de tijd gaan…
Textielstad Roubaix
Een belangrijk moment in de geschiedenis van Roubaix was de komst van de stoommachine en de vele textielfabrieken en weverijen die in de zeventiende eeuw in Roubaix startten. Tienduizenden mensen uit Roubaix en omgeving, ook uit de wijde omtrek, vonden er werk. Ook Belgen trokken in grote getalen naar Frankrijk voor een baan in de vele textielfabrieken. Door de aanwezigheid van al die fabrieken stond Roubaix al snel bekend als ‘stad van duizend schoorstenen’.
Tip: Een zeer lezenswaardig artikel over Roubaix (over de problemen èn lichtpuntjes) is geschreven door Tomas Vanheste. Je vindt het op de website De Lage Landen.
Wat te zien in Roubaix?
De hoofdreden voor mij om Roubaix te bezoeken was dat één van de bekendste en mooiste musea van de metropool Lille zich in Roubaix bevindt: Musée de la Piscine. Ik had er een foto van gezien en moest er naartoe!
Daarnaast hoopte ik wat street art in Roubaix te spotten. Iets zei me namelijk dat we daar in de buitenwijken en steden rondom Lille meer van zouden zien dan we er tot dan toe in het mooieoude centrum van Lille van waren tegengekomen.
Roubaix staat bekend om het wielrennen, maar ook om textiel, mode, (straat)kunst en creativiteit, maar citytrippers komen er vooral vanwege een mooi art deco museum in een zwembad!
Metro naar Roubaix
Op de laatste dag van het jaar (31 december 2019) neem ik samen met vriendin Josefien (op de foto) vanuit Lille de metro naar Roubaix. Ingewikkeld is het niet. Met onze handige openbaar vervoer kaart voor 3 dagen (zie onderaan dit blog) stappen we vanaf station Gare Lille Flandres in het centrum van Lille (station Gare Lille Europe kan ook) op de rode metrolijn.
We rijden een halte of 15 en in zo’n 20 minuten zijn we er. We stappen uit bij Roubaix Grand Place.
1. Grand Place met de Eglise Saint-Martin
De Grand Place de Roubaix is het mooiste stukje van de stad. Als je uit de metro bent gestapt en op het plein staat springt de katholieke kerk meteen in het oog: de Église Saint-Martin de Roubaix, de Sint-Maartenskerk. Helaas is de kerk dicht op 31 december, als wij er zijn, anders hadden we zeker even een kijkje binnen genomen. De Église Saint Martin is een neogotische kerk, gebouwd in 1848. De kerk heeft mooie glas in lood ramen en een retabel (kunstwerk in het altaar) van Johannes de Doper.
Extra tip: een andere kerk in Roubaix die er eigenlijk nog veel gaver uitziet (maar waar ik niet langs gekomen ben), is de Eglise Saint Joseph met vele fresco’s en plafondschilderingen. Kijk hier maar. Prachtig!
Op de Grand Place schitteren de Sint-Maartenskerk en het stadhuis van Roubaix.
2. Hotel de Ville (stadhuis)
Wat ook direct opvalt is het pompeuze maar prachtige Hotel de Ville de Roubaix. Hotel de Ville is geen hotel, zoals de naam zou doen vermoeden, maar is het stadhuis van Roubaix en beslist een fotogeniek gebouw. Het is ontworpen door Victor Laloux en heeft een prachtige façade waar je gezien de vele details lang naar kunt kijken.
Prachtig die details in de façade van het stadhuis!
Toch worden we afgeleid; het is namelijk eind december en dus is er voor het stadhuis een tijdelijke schaatsbaan en kermis gecreëerd voor wat extra winterpret.
3. Avenue Jean-Baptiste Lebas
Als we de Avenue Jean-Baptiste Lebas in wandelen verandert de sfeer. Zo veilig en gezellig als Lille aanvoelde, zo anders lijkt het hier. Veel panden aan de avenue zijn weliswaar prachtig, maar er is ook veel in slechte staat, leegstaand of lelijk.
Het is nog middag, maar het schemert al een beetje en het feit dat het zo verlaten is wat voetgangers betreft maakt het qua sfeer in de stad niet zo zeer onveilig, maar hier en daar wel een beetje grimmig en onbestendig.
Sommige panden op de avenue ademen echt vergane glorie.
Armoede in Roubaix
Op zich is het niet zo gek dat we de sfeer in de stad zo ervaren. Roubaix blijkt één van de armste steden van Frankrijk te zijn, ondanks die destijds zo florerende textielindustrie. Zo’n 30% van de bevolking is werkloos en meer dan 40% leeft onder de armoedegrens. Dat zijn behoorlijk schokkende cijfers. Wellicht dat dat toch doorwerkt in wat we zien op straat of onbewust voelen.
Als ervaren reizigers lopen we gedecideerd op ons doel af: Musée de la Piscine. Een must see in Roubaix en ook een must see tijdens een stedentrip Lille.
4. Musée de la Piscine
In Musée de la Piscine -een must see!- kun je schilderkunst en beeldhouwwerken uit de 19e en 20e eeuw bewonderen, maar ook tekeningen, textiel en keramiek. Wat Musée de la Piscine echter vooral bijzonder maakt is het gebouw. Het museum zit namelijk in een voormalig zwembad! Nou heb ik hier om de hoek in mijn eigenDen Haag ook eentheater in een voormalig zwembad, maar een museum leek me ook wel wat, zeker nadat ik zoekend naar informatie over Lille foto’s van ‘the swimmingpool museum’ had gezien.
La Piscine wordt ook het Musée d’art et d’industrie of zelfs Musée d’art et d’industrie André Diligent de Roubaix genoemd, maar dat is een hele mond vol.
Art deco gebouw
Zelfs als je niet zoveel met musea, schone kunsten of de collectie toegepaste kunst hebt is Musée de la Piscine wel echt een mooi museum om van binnen te zien. Met name het langgerekte zwembad en het art deco raam dat oogt als een opkomende zon zijn super om op de foto te zetten. Ik plaatste deze foto van La Piscine al eens op Instagram.
In het kader van World Design Capital 2020 was er een speciale expositie die van december 2019 tot en met januari 2020 te zien was, tentoongesteld ‘in’ het water, maar ga je in 2021 of 2022 naar Musée de la Piscine dan zul je er weer andere dingen zien.
Voormalig zwembad: kunst in kleedhokjes
Los van de art deco stijl van het gebouw is ook het zwembadverleden is nog goed zichtbaar. De galerij met de kleedhokjes kun je nog zien, de mozaïeken zwembadrand ook en oude foto’s van het zwembad van weleer inclusief de supercharmante zwembroeken van toen. Op de website van het museum kun je meer lezen over de geschiedenis van La Piscine.
Kunstmuseum in een voormalig zwembad. Leuke zwembroeken, haha.
La Piscine bezoeken tijdens je citytrip Lille is echt een aanrader!
Het grootste deel van de collectie is blijvend. Met sommige kunstwerken of beelden hebben we niet zoveel, maar de beelden rond het bad en de schilderijen in andere zalen verrassen ons weer. Ik zie een erg mooi schilderij van het Roubaix van vroeger, in betere tijden, en ook schilderijen vanParijs enToscane.
Schilderijen van Parijs (met de Seine en de Notre Dame) enToscane.
Beelden langs het oude zwembad van Roubaix.
Bij het zien van het beeld hieronder denk ik direct aan mijn kinderen. Ik gaf ze respectievelijk 18 maanden en 24 maanden borstvoeding!
Je kijkt je ogen uit.
Tips Musée de la Piscine
Wil je Musée de la Piscine bezoeken? De openingstijden en tarieven vind je op de website van Músee de la Piscine. Elke eerste zondag van de maand gratis toegang tot de permanente collecties van het museum. Iedere vrijdag gratis voor iedereen tussen 18u en 20u. Met de Lille City Pass (zie onderaan dit blog) heb je sowieso gratis entree.
Om momenteel (oktober 2021) naar binnen te mogen moet je volledig gevaccineerd zijn, corona hebben gehad of minder dan 72 uur geleden een test hebben gedaan, maar voor ons gold dat destijds nog niet.
Er is een horecagelegenheid bij La Piscine. Toiletten zijn er uiteraard ook. Voor kinderen zijn er bij de multimedia desk speciale tablets te krijgen waardoor ook zij het leuk zullen vinden om het museum te bezoeken.
Kom je met de metro dan kun je ook uitstappen bij Gare Jean LeBas, maar ik raad aan er bij de Grand Place uit te gaan, zodat je dat ook ziet. Qua wandelafstand scheelt het niet veel. Kijk maar, het is niet ver:
5. Quartier des Modes
Dit deel van Roubaix, in de wijk waar Musée de la Piscine ligt, precies tussen de Grand Place en La Gare de Roubaix, wordt ook wel de ‘quartier des modes’ genoemd, de modewijk. Je vindt hier verschillende ateliers van modeontwerpers en andere kunstenaars. Op de website Maisons de mode staat een overzicht van de modeontwerpers in Roubaix en omgeving.
6. Le Grand Bassin
Direct naast La Piscine zitLe Grand Bassin, een concept store waar regelmatig tentoonstellingen zijn. Ben je een stoffen- en modeliefhebber? Het eerste weekend van november (6 en 7 november 2021) kun je een kijkje nemen in de ateliers.
Neem begin november een kijkje in de ateliers!
7. La Manufacture
Voor modeliefhebbers is ook het textielmuseum in Roubaix natuurlijk een must. Op de plek van de voormalige weverij Craye, staatLa Manufacture: een museum over de geschiedenis en de productie van textiel. Met het geluid van werkende machines op de achtergrond kom je in een authentiek en industrieel pand meer te weten over het leven van textielarbeiders en over textiel toen en nu: ‘Textile d’hier, d’aujourd’hui et de demain’ zoals ze op hun Instagrampagina zeggen.
In het textielmuseum ‘La Manufacture’ leer je over de textielindustrie en textielgeschiedenis.
Kijk hiervoor een indruk van de binnenkant van Musée de la Mémoire et de la Création Textile de Roubaix (zoals het ook genoemd wordt) en check voor de collectie recente posts op Instagram.
8. Art galleries en art studio’s
Sowieso zijn er veel art galleries, art studio’s en kunstenaarscollectieven in Roubaix. Ook al zie je het op het eerste gezicht misschien niet, wat verder speurend ontdek je dat de stad een creatieve scene heeft en echt een broedplaats voor jonge kunstenaars is met niet alleen mode en kunst (kijk eens naar Le Camion), maar ook hip hop en street art. Niet voor niets wordt de stad ook wel Brook’Lille genoemd, verwijzend naar Brooklyn in New York.
Roubaix Tourisme schrijft: ‘Warehouses transformed into galleries, lofts, and artist studios—a city continuously changing and reinventing itself: this sounds like the story of Brooklyn, New York, sure, but it also sounds like Roubaix!’
‘Creative winds are blowing in Brook’Lille, with two museums, a national choreographic centre, dozens of studios housing various artist collectives, not to mention the individual studios, a mythical theatre and a one-of-a-kind concert venue, seven art galleries, three independent bookshops, a breeding ground for textile and ceramic creators, and numerous street artists.’
9. Street art Roubaix
Zoals ik al zei hoopte ik behalve La Piscine vooral ook street art te zien in Roubaix. Toen ik daar in de metro nog even naar googelde ontdekte ik op de website van Roubaix Tourisme een stuk getiteld Roubaix Street Art City waarin Roubaix ‘une musée d’art urbain à ciel ouvert’ (urban art museum in de open lucht) genoemd wordt. Dat klonk goed. Ik trof er zelfs een street art map van Roubaix aan.
Meestal kijk ik ook even naar Instagram (in dit geval met de hashtag #roubaixstreetart) om te zien wat er ergens aan street art te vinden is. Na ons bezoek aan het museum -en met Oudejaarsavond nog in het verschiet- hadden wij uiteindelijk te weinig tijd om nog street art te gaan spotten, maar wie weet kun jij wel wat mooie kunstwerken zien. Dit visje fotografeerde ik in Lille zelf, maar er moeten ook grotere werken te zien zijn.
10. La Condition Publique
Ook het aan de oostkant van Roubaix gelegen cultureel centrumLa Condition Publique had me wat dat betreft wel tof geleken. Ik had van te voren de website bekeken en het sprak me wel aan, ook het multiculturele, maar we moesten keuzes maken. Op Instagram krijg je een indruk.
11. Les Alebrijes
Tijdens onze wandeling door Roubaix werden we wel nog door een buitenexpositie verrast: op en om de avenue zagen we verschillende beschilderde katten. Meerdere door Mexicaanse kunstenaars gemaakte Alebrije-katten sierden de straten in het kader van Lille 3000. De bontgekleurde katten zijn er in 2019 geplaatst en wij hebben ze eind 2019 gespot, maar of ze er nog zijn weet ik niet. Hopelijk wel, want ze zien er vrolijk uit!
12. Place des Martyrs en de ENSAIT
Op Place des Martyrs (het plein van de martelaren) vind je niet alleen zo’n kattenstandbeeld, maar ook l’École Nationale Supérieure des Arts et Industries Textiles (ENSAIT), een hogeschool die vroeger bekend stond als de École d’Arts et Métiers Textiles. Deze kunst- en textielacademie past natuurlijk helemaal bij de geschiedenis van Roubaix en het gebouw is wel mooi, dus je kunt er net als wij even langs wandelen. Een conservatorium heeft Roubaix trouwens ook.
13. Theater Le Colisée
Le Colisée is het theater van Roubaix. Je kunt er terecht voor concerten, ballet- en dansvoorstellingen en theater.
14. Motte Bossut Factory
Een plek die de textielgeschiedenis van Roubaix ook duidelijk weergeeft is de oude katoenmolen: Motte Bossut Factory. Het gebouw is een voorbeeld van Noord-Franse industriële architectuur. De oude fabriek is doordeweeks in de middag geopend en gratis te bezoeken.
15. Les réservoirs à eau du Huchon
Het waterreservoir of beter gezegd watertoren van Roubaix heb ik zelf niet gezien, maar kan ook nog op het lijstje voor wie echt alles wil zien in Roubaix. Je kunt er ook in zag ik op Instagram.
16. Boeddhistische tempels
Een verrassende bezienswaardigheid in Roubaix is een boeddhistische tempel! Googelend en de kaart bekijkend ontdekte ik dat Roubaix maar liefst drie boeddhistische tempels heeft, waaronder een Laotiaanse pagode op de Boulevard de Strasbourg. Wil je dus nog iets totaal anders zien dan het gebruikelijke dan kun je hier even een kijkje nemen.
17. La Cimetière
Een nog gekkere plek om te bezoeken misschien, maar ik doe het wel vaker op reis, is een kijkje op een begraafplaats. Juist in het buitenland zijn ze vaak wel bijzonder. Ze zien er vaak toch weer anders uit dan begraafplaatsen in Nederland. Hier lees je iets over het Cimetière de Roubaix.
18. Parc Barbieux met minigolf
Even wat rust of groen opzoeken? Dat kan in Parc Barbieux. Ook als je met kinderen reist en even naar een park in Roubaix wil is dit natuurlijk fijn, zeker in de zomer. Het is best groot! Maak er even lekker een wandeling. Er lopen paadjes door het park, langs de waterpartijen, en er is minigolf mogelijk. Je vindt het langgerekte parkhier. Kijk je op de satelliet van Google Maps dan zie je de midgetgolfbaan ook liggen.
19. Designer outlet in Roubaix
Hou je van shoppen dan kun je losgaan in de designer outlet van Roubaix: Designer outlet Mc Arthurglen Roubaix. Je vindt er alle bekende merken die je maar kunt bedenken. Wellicht leuk om wat winkeltijd in te lassen als je met pubers in Lille of Roubaix bent.
20. Markt in Roubaix
Op verschillende dagen is er markt in Roubaix. Op de pagina Marché van de Mairie de Roubaix zie je op welke dagen van de week er waar in Roubaix een marchée hebdomadaire (wekelijkse markt) is: Marché Roubaix.
21. Braderie in Roubaix
Ook zijn er wel eens braderieën in Roubaix. Op 16 oktober 2021 is bijvoorbeeld de Grande Braderie bij de Mediatèque vlakbij de Grand Place, met boeken, platen en meer: Grande Braderie de Roubaix.
In de herfstvakantie naar Lille en Roubaix? Mis dan de braderie niet!
22. Festivals en evenementen in Roubaix
Check ook zeker de agenda op de website van Roubaix Tourisme en Ville Roubaix ontdek wat er nog meer voor leuks is te zien en doen in Roubaix, zoals exposities op kunst- en modegebied, braderieën, festivals en andere evenementen in Roubaix. Wil je volgend jaar gaan? Op 21 mei 2022 is bijvoorbeeld de Nuit des Arts in Roubaix. Of neem een kijkje bij de volgende editie van Paris-Roubaix in april 2022.
23. Vélodrome André Pétrieux
Ben je als wielerfanaat in Roubaix dan moet je natuurlijk ook het Vélodrome André Pétrieux bezoeken, beter gewoon bekend als het Vélodrome van Roubaix, de plek waar de renners aankomen na de rit Parijs-Roubaix.
De beroemde wielerwedstrijd was gisteren voor één keer in oktober, maar normaalgesproken is het in april. Het is een traject van ruim 250 kilometer waarvan 55 kilometer over kasseien.
Paris-Roubaix werd vanwege de coronapendemie pas na 2,5 jaar weer gereden. De laatste keer was in april 2019.
24. Villa Cavrois (tip!)
In Crois, tussen Lille en Roubaix in, vind je Villa Cavrois, een modernistische villa die ook in het boekje van de City Pass Lille stond. Toen ik de foto zag deed het mij een beetje aan het Museon in Den Haag denken, maar Villa Cavrois is één van de bekendste creaties uit de moderne Franse architectuur. De villa was ooit het privé verblijf van textielfabrikant Paul Cavrois en zijn gezin en is ontworpen door de beroemde architect Robert Mallet-Stevens, de leider van de Franse Unie van Moderne Kunstenaars.
Je kunt alle vertrekken in de villa bewonderen, waaronder de bijzondere badkamer van de ouders en niet alleen een speelkamer, maar zelfs ook een aparte eetkamer van de kinderen.
Heb je geen tijd om alles uit dit lijstje te doen? Bezoek dan in elk geval Musée de la Piscine en Ville Cavrois.
25. Verlaine Message Museum
Ook net buiten Roubaix, richting Tourcoin, vind je nog een bijzonder museum: het Verlaine Message Museum. Het Musée du 5 juin 1944 wordt het ook wel genoemd, verwijzend naar de Tweede Wereldoorlog uiteraard.
In Zuid-Holland zijn veel bunkers te zien en enkele als museum te bezoeken (wat ik onlangs nog deed in Scheveningen), maar in Noord-Frankrijk kan dat dus ook. In een voormalige commandobunker van het Duitse leger zit het ‘message museum’. Het radiocentrum in de bunker speelde een belangrijke rol bij de geheime geallieerde operatie Fortitude en bij operatie Overlord (D-Day), las ik op Wikipedia. Ook werden hier delen van het gedicht van Verlaine ontcijferd; het gedicht dat de invasie aankondigde. In het museum krijg je een beeld van de destijds gebruikte radiotechnieken, maar ook zijn er enkele exposities van uniformen en wapens te zien.
26. Urbexen
Urbexen kan ook in Roubaix en omgeving. In Nord Pas de Calais (zoals de regio die nu eigenlijk Haut de France heet nog steeds wel genoemd wordt) zijn meerdere urbexlocaties te vinden, ook al worden ze vaak goed geheim gehouden. Check hier enkele verlaten plekken in de omgeving van Lille en wat verder erbuiten. Houd er echter wel rekening mee dat je ze inmiddels misschien niet meer allemaal kunt bezoeken.
27. Schaatsen
Net als in Lille, waar jaarlijks een kerstmarkt en reuzenrad is rond Kerst en Oud & Nieuw, was de Grand Place in Roubaix ook in vrolijke kerst en wintersferen gehuld. Zoals je ziet was er in de kerstvakantie in Roubaix een schaatsbaan. Deze ‘Patinoire de Noël’, zoals de ijsbaan bekend staat (de kerstijsbaan), is er traditioneel van half december tot begin januari. Met een kleine kermis erbij.
Het was er rustig toen wij er waren, maar wellicht spaarde iedereen zijn krachten voor de avond, de laatste pre-corona oudejaarsavond, ook al wisten we dat toen nog niet.
Hopelijk kunnen ze deze traditie dit jaar eindelijk weer voortzetten, want het brengt wel wat vrolijkheid in Roubaix en geeft -met hopelijk wat meer mensen- een leuk winters sfeertje op de Grand Place.
Schaatsbaan en kleine kermis in december in Roubaix.
28. Fietsen
Intrapper tot slot, maar fietsen kan natuurlijk ook in Roubaix en omgeving. Huur een fiets of neem je eigen fiets mee en rijd een deel van de route Parijs-Roubaix. Of rijd, ook als niet-professional, een deel van het parcours Paris-Roubaix in 2022 met de Paris Roubaix Challenge.
29. Overnachten in Roubaix
Wil je de aankomst van Paris-Roubaix zien dan is een hotel in Roubaix misschien de moeite, maar anders zou ik zeggen: kies voor Lille. In Lille zijn zo veel hotels, zowel traditioneel als modern, supercentraal, in een leuke buurt vol restaurantjes of iets rustiger gelegen. Echt, daar heb je veel meer keuze en zit je veel leuker vind ik.
Een uitzondering is het centraal gelegen Mercure hotel in Roubaix (niet te verwarren met de Mercure hotels in Lille, die overigens ook prima zijn). Deze foto hieronder nam ik bij Mercure Roubaix voor de deur. Links boven zie je het logo nog. Of kies voorChambre d’hotes la Teinturerie. Dat ziet er goed uit en heeft zeer goede reviews.
Check zelf hotels of andere accommodaties in Lille (hieronder) en in Roubaix (hierboven).
30. Koffie, lunch of diner in Roubaix
Ergens gezellig koffie drinken, lekker lunchen, aan het eind van de dag een drankje doen of ’s avonds lekker eten hoort voor mij meestal ook bij een citytrip. In de ene stad struikel je over de koffiebarretjes en andere leuke adressen, in Roubaix helaas niet, of we zijn echt de verkeerde straten ingeslagen. Ik had er van te voren ook niet naar gezocht hoor, ik had geen hippe hotspots gecheckt ofzo, maar spontaan door de stad wandelend zagen we nergens iets waarvan je denkt: daar gaan we even gezellig zitten.
Zoek je een leuk koffietentje of restaurant in Roubaix?
Als ik op Tripadvisor kijk, spreken eetgelegenheden als Coopérative Baraka, Al Hambra, La Petite Cour en Loft 122 me aan, evenals de food foto’s van Le Karl, maar ik ben er niet geweest. Voor koffie of lunch lijkt het nieuwe Scandinavisch getinte patisserie en salon de téFreyja Nordic me het leukst. Toen wij er waren bestond dit trendy en perfect op de Grand Place gelegen plekje nog niet.
Heb je zelf tips laat het vooral weten. En neem anders de metro weer terug naar Lille, want daar vind je juist volop terrassen en fijne restaurants!
Hoe kom je in Roubaix?
Vanuit Nederland of België kun je natuurlijk met de auto naar Roubaix. Zelf ging ik met de trein naar Lille en met de metro naar Roubaix. Roubaix heeft ook een treinstation, maar de metro rijdt frequent en is sneller. Vanaf station Gare de Lille Flandres (op m’n foto hieronder) ben je er snel.
Hoe lang naar Roubaix?
Als je Roubaix wil bezoeken tijdens een toch al korte citytrip Lille dan zou ik er niet heel lang blijven, omdat Lille zelf toch echt wel veel leuker en mooier is, maar heb je genoeg tijd en hou je van mode en kunst dan kun je je ook hier prima een dagje vermaken.
Is Roubaix de moeite waard?
Roubaix is een beetje vervallen en oogt als vergane glorie, maar heeft toch wat verrassingen. Het Musée de la Piscine mag je in elk geval niet missen in Roubaix. Verwacht van Roubaix echter niet de gezelligheid van Lille met volop verwarmde terrassen in december. Wij kwamen ze in Roubaix niet tegen. Of zou het er in de zomer veel leuker zijn?
Roubaix is niet de gezelligste of mooiste stad van Frankrijk en steekt af tegen Lille, maar is tóch een bezoek waard.
Tourist Info Roubaix
Eerst even langs bij de Toeristeninformatie? Wij zijn het niet tegengekomen (en hadden er ook niet naar gezocht), maar googelend voor dit blog zag ik dat er wel degelijk een toeristeninfo in Roubaix moet zijn. De VVV van Roubaix vind je in het gebouw La Bobine, op de 3 rue du Chemin de Fer in Roubaix.
City Pass Lille
Bezoek je Roubaix net als wij vanuit Lille en ben je daar op citytrip? Als je graag veel musea en dergelijke bezoekt is het aantrekkelijk een speciale ‘Lille pas’ aan te schaffen voor het aantal dagen dat je in Lille bent: de Citypass Lille. Ik kon er gratis mee naar Musée de la Piscine.
Tip: de City Pass Lille is aantrekkelijk als je veel musea wil bezoeken en met het OV reist.
Met deze kaart (die je bijvoorbeeld voor 24, 48 of 72 uur kunt aanschaffen) kun je ook met het openbaar vervoer in Lille en met de 72 uurs pas zelfs onbeperkt buiten Lille reizen, o.a. met de metro naar Roubaix. Meer informatie hierover vind je op de website van Lille Toerisme.
Ik bezocht Lille en Roubaix op eigen initiatief en kosten in december/januari (2019/2020), maar kreeg de City Pass van Lille Tourism, met dank ook aan Atout France, het Frans Bureau voor Toerisme.
Blogs Frankrijk
Ben je een echte Frankrijkfan of ben je er juist nog niet zo vaak geweest en ben je nieuwsgierig naar andere bestemmingen in Frankrijk? Hier lees je meer blogs over Frankrijk:
Mooie vestingstadjes? Ik ben gebóren in een vestingstad! Nog steeds kun je daar de oude vestingwerken zien. Meerdere forten, zowel in als om de stad, verklappen het historisch belang en ademen nog altijd een middeleeuwse sfeer. Leuk om in zo’n vestingstadje rond te wandelen!
Niet alleen daar, maar ook in andere mooie vestingsteden zijn nog steeds stadswallen, singels, bastions en verdedigingswerken uit vroeger tijden te zien, wat dit soort vestingstadjes altijd een beetje een magisch sfeertje geeft. Samen met een oude binnenstad met gezellige straatjes zijn ze daarom extra interessant om te bezoeken.
Wat zijn leuke vestingstadjes?
Mooiste vestingstadjes van Nederland
In het kader van de door de ANWB uitgeroepen verkiezing ‘Allermooiste vestingstad van Nederland’ besloot ik eindelijk het artikel af te schrijven waar ik in januari al aan begonnen was: een blog over mooie vestingsteden in Nederland. Wat zijn de leukste en mooiste vestingstadjes? In welke vestingstadjes gaan geschiedenis en gezelligheid perfect samen? Kortom, welke vestingstadjes moet je echt bezoeken? Je leest het hier!
Vestingsteden in Nederland
Van de meer dan 25 vestingsteden die ik in dit blog noem heb ik er 20zelf bezocht (niet specifiek voor mijn blog maar meestal privé, in familieverband), maar er staan er ook een paar in die ik nog wil bezoeken. En jij waarschijnlijk ook!
Je leest eerst iets over vestingsteden in het algemeen en daarna zie je in welke mooie vestingstadjes ik zoal verdwaalde, zowel in het verleden als recent! Vestingstadjes in Noord-Holland, Zuid-Holland, Zeeland, Utrecht, Overijssel, Friesland en andere provincies.
Vestingstadjes vanuit de lucht
Vestingsteden zijn vaak makkelijk te herkennen, vooral van bovenaf! Kijk je in Google Maps of Google Earth dan valt de karakteristieke hoekige vorm van veel oude vestingsteden meteen op. Zo’n stervormige vesting is supergaaf om te zien! Zoom in Google maar eens in op vestingstadjes als Bourtange en Naarden-Vesting en je ziet het meteen.
Zelf heb ik er ook een aantal vanuit de lucht gefotografeerd, vanuit het vliegtuig! Vooral Brielle (hieronder) en Hellevoetsluis (nog iets verder naar onderen) zijn op mijn luchtfoto’s mooi te zien! Sommige stadjes, zoals Hulst en Willemstad, vind ik ook een beetje op een zonnebloem of een waterschildpadje lijken.
Eigenlijk moet je een vogel zijn om vestingsteden op hun mooist te zien!
Stervormige steden
Ook in het buitenland vinden ze de stervormige vestingsteden prachtig. CNN Travel bejubelde de ‘star shaped cities’ al eens en omschreef ze als volgt: ‘like snowflakes viewed through a magnifying glass’, als sneeuwvlokken onder een vergrootglas. En zo is het; vergelijk een sneeuwkristal maar eens met een vestingstad! Toch zijn ook vestingsteden zonder stervorm de moeite waard.
Steden in de vorm van een ster of ijskristal. Gaaf!
In veel vestingstadjes, zoals Nieuwpoort hierboven, kun je waterlinie ommetjes over stadswallen wandelen.
Wat maakt vestingsteden aantrekkelijk?
Wandelend door vestingsteden en versterkte stadjes zie je vaak nog oude stadsmuren, stadspoorten, forten, grachten, bolwerken, kanonnen, bastions en andere overblijfselen uit de roemruchte geschiedenis van vestingsteden. Hierdoor spreken dit soort plekken ultiem tot de verbeelding. Vestingsteden ‘hebben’ vaak iets. Ze hebben een speciale aantrekkingskracht.
Steden van nu met de sfeer van weleer!
Beschermd stadsgezicht
In tientallen vestingsteden zijn bijzondere plekken of overblijfselen uit het vestingverleden opgeknapt en tot beschermd stadsgezicht gemaakt, waardoor we weer kunnen wandelen over stadswallen, kiekjes maken bij kanonnen en luisterend naar spannende verhalen kunnen verdwalen in het verleden.
Vestingsteden dienen niet langer om vijanden buiten te houden. Opgeknapte stadjes willen je juist als vriend verwelkomen. Ja, vestingstadjes bezoeken is ‘in’, ook de allerkleinsten.
Dit is het Friese Sloten, een pittoresk vestingstadje.
Hoeveel vestingsteden zijn er?
Toen ik bedacht had dit blog te schrijven kwam ik uit mijn hoofd tot hooguit 10 vestingstadjes, maar volgens de ANWB zijn het er meer dan 160 en ook op Wikipedia zag ik een lange lijst met vestingsteden en gefortificeerde steden. Van sommige kleinere (en zelfs ook grote!) steden die ik bezocht heb, wist ik niet eens dat het vestingsteden waren of dat ze dat waren geweest.
Behalve bekende vestingsteden zijn er ook veel leuke ‘onbekende’ vestingstadjes.
Verkiezing allermooiste vestingstad
Voor de verkiezing ‘Allermooiste vestingstad van Nederland’ heeft de ANWB 40 vestingstadjes op de longlist gezet die aan een aantal criteria moesten voldoen. Zo moeten de vestingsteden een beschermd stadsgezicht hebben, met duidelijk aanwezige wallen (die heb ik ook, haha), muren en/of poorten. Ook dingen alleen vestingstadjes mee met maximaal 40.000 inwoners en een duidelijke stedelijke structuur. En -last but not least- het moet leuk zijn om het stadje voor recreatieve doeleinden te bezoeken, als kort uitje of als originele stedentrip in eigen land.
40 mooie vestingsteden
Op basis van die criteria dingen de volgende (kleinere) vestingsteden mee naar de titel mooiste vestingstad van Nederland: Bourtange en Delfzijl (in de provincie Groningen), Dokkum, Franeker, Harlingen en Sloten (in de provincie Friesland), Coevorden (in Drenthe), Buren, Culemborg, Elburg, Zaltbommel, Zutphen en Hattem (in Gelderland), Blokzijl, Hasselt en Kampen (in Overijssel), Oudewater, Wijk bij Duurstede, Woerden (in de provincie Utrecht), Enkhuizen, Medemblik, Naarden, Weesp (in Noord-Holland), Gorinchem, Nieuwpoort, Schoonhoven en Brielle (in Zuid-Holland), Hulst, Aardenburg, Sluis, Tholen, Veere, Zierikzee (in Zeeland), Grave, Heusden, Ravenstein, Willemstad, Woudrichem (in Noord-Brabant) en Stevensweert en Sittard (in Limburg).
De mooiste vestingstadjes per provincie!
Zelf bezochte vestingsteden
Van bovenstaand lijstje met vestingstadjes van de ANWB heb ik er tot nu toe 14 echt bezocht en zag ik er 3 mooi vanuit de lucht, maar een paar staan er nog op de planning en los van het lijstje van ANWB zag ik nog meer vestingsteden! In sommige stadjes kwam ik als kind heel vaak, andere bezocht ik later pas. Vestingstad Schoonhoven (op de foto hieronder) bezocht ik afgelopen weekend pas.
Grote en kleine vestingsteden
Behalve leuke kleine(re) vestingsteden die vaak heerlijk dorps aandoen, bezocht ik ook een aantal grote vestingsteden. Veel grote steden in Nederland waren vroeger namelijk ook een vestingstad! Deze steden zijn officieel geen vestingstad meer, maar wel zijn er nog steeds vestingwerken te zien. De groterevestingsteden (zoals Leiden, op de foto hieronder) komen in een apart blog aan bod anders werd het te veel. In dit blog gaat het om mooie kleine(re) vestingstadjes.
25+ mooie en leuke vestingstadjes
Hieronder vertel ik –in willekeurige volgorde!– welke 25 vestingsteden leuk zijn om een dagje naartoe te gaan. Het ene stadje is leuk voor een paar uurtjes, het andere voor een heel weekend. Het zijn vooral vestingsteden uit het lijstje van de ANWB, maar ook andere plaatsen die zich als vestingstad profileren. Tussendoor en aan het eind noem ik leuke overnachtingsadressen in of om een vesting of zoek zelf naar hotels, B&B’s of originele accommodatie.
Er komen in elk geval genoeg leuke plekjes aan voor wie de komende maanden weer in eigen land op pad wil! In de zomer of gewoon nu -in de meivakantie- al!
Lekker eropuit in eigen land. Allemaal leuke kleine stadjes om deze zomer te bezoeken!
1. Weesp
Ik begin met het gezellige stadje Weesp, de stad waar ik geboren ben! Weesp is een mooi vestingstadje op de grens van Noord-Holland en Utrecht. Het ligt prachtig aan de rivier de Vecht, wat in het verleden een belangrijke vaarroute was.
Vestingstad Weesp heeft twee mooie ronde forten. Op m’n foto’s zie je het Torenfort aan de Ossenmarkt, waar je vanuit het centrum zo naartoe wandelt. Wandel ook zeker lekker door de gezellige straatjes van Weesp, langs mooie oude huizen. De historische binnenstad van Weesp telt namelijk ruim 200 rijksmonumenten, waaronder mijn geboortehuis. En misschien herken je wel plekjes uit de serie ‘De K van Karlijn’, wat in Weesp is opgenomen.
Ook molens horen bij Weesp. Van de tien molens die Weesp vroeger telde zijn er helaas nog maar drie over. De molens werden gebruikt om mout te malen voor de florerende bier- en jeneverindustrie. Ja, ja, Weesp is weliswaar een vestingstad, maar ook de stad van bier, jenever, cacao en Weesper moppen! Proef dan ook zeker een Wispe in de brouwerij in de Laurentiuskerk of drink gezellig een drankje op één van de vele terrassen bij de sluis ofaan de Vecht.
Maak ook een fietstocht naar Fort Uitermeer en het dorpje Nigtevecht, waar ik lang gewoond heb. Vanuit Nigtevecht en het Fort bij Nigtevecht kun je bovendien nog door het Gein naar het fort bij Abcoude en naar Abcoude fietsen. Of wandel het liniepad van Natuurmonumenten.
Wil je weten wat je verder allemaal kunt zien en doen in Weesp? Wacht dan mijn blog over Weesp af met nog veel meer foto’s! Of zorg dat je me op Facebook volgt, dan zie je ‘m binnenkort voorbijkomen.
Lees ook: Een wandeling door Weesp, terug naar het verleden in mijn geboortestad.
Wat Weesp ook aantrekkelijk maakt is de ligging. Weesp ligt dichtbij Amsterdam (met de trein ben je er zo!) èn de Gooi & Vechtstreek.
2. Naarden-Vesting
Niet ver van Weesp ligt Naarden. Naarden-Vesting is echt een prachtig vestingstadje met de zo typerende stervorm met zes bastions en staat bekend als één van de best bewaarde vestingsteden van Nederland. De stad is uniek vanwege het dubbele stelsel van wallen en grachten wat op de kaart goed te zien is.
Naarden is één van de best bewaard gebleven vestingstadjes. Samen met Weesp moest Naarden de stad Amsterdam beschermen.
Ook al kwam ik in mijn jeugd wekelijks voor wedstrijdzwemmen in Naarden en is mijn vader (van wie deze foto is die in MILT Magazine stond) er in 2012 met zijn huidige vrouw getrouwd, ik wil er zeker weer eens terug om de vesting en het museum rustig te bekijken en een duik te nemen in de roemruchte geschiedenis van Naarden. Los van het vestingmuseum is de Grote Kerk bezienswaardig en ook het Arsenaal van Jan des Bouvrie is een tip! Wil je wandelen in Naarden-Vesting, volg dan deze wandelroute in Naarden.
Vroeger nam ik wekelijks een duik in Naarden, nu zou ik de roemruchte geschiedenis wel weer eens in willen duiken.
3. Muiden
Ook een erg gezellig plaatsje, met name in de zomer, is Muiden. Vestingstad Muiden ligt op het punt waar de Nieuwe Hollandse Waterlinie en de Stelling van Amsterdam samenkomen. Aangezien Muiden vlakbij Weesp en Nigtevecht ligt kwam ik er in mijn jeugd vaak. Uitgaan bij Ome Ko was een tijdje vaste prik, maar met mooi weer is het op de terrasjes bij de grote sluis ook leuk!
Op Forten.nl staat een mooie zin over Muiden: ‘Het unieke karakter van Muiden heeft ervoor gezorgd dat koningen, kasteelheren, dichters en schrijvers zich door de eeuwen heen aangetrokken voelden tot de vesting.’ Als bezoeker zul je je er ook toe aangetrokken voelen. Niet alleen vanwege het mooie Muiderslot, (wat een erg leuk uitje met kinderen is zodra het weer kan!), maar ook gewoon om rond te wandelen, lekker langs de haven met prachtige zeilschepen, of om er naartoe te fietsen langs de Vecht. Vog je graag een bepaalde route? Doe dan deze wandelroute door Muiden.
Fiets de Fortenlandroute (die ook Naarden-Vesting aandoet) of verken al fietsend mooie dorpjes als Nigtevecht (met onderweg onder andere Fort Uitermeer), Vreeland en Loenen aan de Vecht. In al deze plaatsjes is het leuk in de zomer, met de vele bootjes, bruggen, terrasjes en mooie huizen.
Heb je de tijd neem dan ook zeker de boot naar Forteiland Pampus. Dit bijzondere eiland staat op de Erfgoedlijst van Unesco èn nog steeds op mijn bucketlist!
Met mooi weer is het goed toeven in dit havenplaatsje. Onderstaande foto’s maakte mijn vader Henny Miltenburg onlangs even omdat ik er geen recente van heb, terwijl ik er tientallen keren was. Het zonnetje en de terrasjes moet je er even bij denken.
Het Muiderslot, zeilschepen, de sluis en straks weer gezellige terrasjes.
De strategisch gelegen en stervormige vestingstad Woerden was het hoofdkwartier van de Oude Hollandse Waterlinie, maar in de Romeinse tijd lag er al een castellum (de Romeinse nederzetting Laurium) dat een rol speelde bij de bewaking van de grens van het Romeinse Rijk, de limes. Later, in de middeleeuwen, was Woerden een vesting op de grens van Holland en Utrecht, waar veel strijd tussen was, maar pas na de Franse bezetting werd Woerden ingericht als vesting- en garnizoensstad.
Als je gaat wandelen in Woerden kom je vanzelf langs oude bolwerken en andere overblijfselen van de verdedigingswerken van Woerden, zoals het Arsenaal, de Kazerne en het Exercitieveld waar het garnizoen van Woerden oefende. Wandel ook over het Defensie-eiland met hotspots Gare Pompidou en ’t Zusje, en natuurlijk langs het Kasteel van Woerden dat hertog Jan van Beieren als burcht liet bouwen. Op Beleef Woerden lees je wat de historische highlights van Woerden zijn en wat je kunt doen in Woerden.
Wil je Woerden met kinderen bezoeken? Wandel de Kinderroute door Woerden met interessante plekken en bezienswaardigheden in Woerden. Met iets jongere kinderen kun je de kabouter-stadswandeling Woerden doen en een potje Klompengolf bij de Boerinn in het nabijgelegen Kamerik. Wil je er een typisch Hollands uitje van maken? Dan mag je -als het in de zomer hopelijk weer kan- de Kaasmarkt in Woerden natuurlijk ook niet overslaan.
Lekker fietsen in het Groene Hart is ook fijn. Tussen Woerden en Bodegraven, langs de Oude Rijn of de Meije en door polders in het Groene Hart. Langs Montfoort en Oudewater ook. Of huur een sloep en ga lekker varen in en om Woerden.
Op de foto’s hieronder zie je het zeshonderd jaar oude Kasteel Woerden, de watertoren, wallen en het Defensie-eiland. Het Stadsmuseum zag je eerder al. De meeste foto’s zijn gemaakt door mijn tante, Marga Miltenburg, die in Woerden woont. De luchtfoto van de Oude Rijn maakte ik zelf.
Wil je een nachtje blijven slapen? Het Arsenaal, met daarin Stadshotel Van Rossum, is dé plek om te overnachten in Woerden of van een hapje of drankje te genieten als het straks weer kan. In het Arsenaal werd eeuwenlang militair materieel voor de Oude Hollandse Waterlinie opgeslagen. Een historisch pand dus! Of slaap een nachtje op een eilandje in het nabijgelegen Zegveld.
5. Oudewater
Niet ver van Woerden ligt Oudewater, een pittoreskstadje aan de Hollandse IJssel. Oudewater is het oudste stadje van het Groene Hart. Het heeft een mooi historisch centrum, prachtige monumentale panden met oude geveltjes, sfeervolle straatjes, kerken en een marktplein. Ideaal dus voor een leuke stadswandeling. Wat musea betreft is museum de Heksenwaag het meest bekend, maar ook heeft Oudewater een heus touwmuseum.
Oudewater maakte net als Woerden onderdeel uit van de Oude Hollandse Waterlinie. Helaas zijn met de aanleg van de Nieuwe Hollandse Waterlinie niet langer alle vestingwerken bewaard gebleven. Alleen langs de Lange Burchwal vind je nog de Grote Gracht. Wandel vanuit de binnenstad zeker een rondje om deze gracht.
‘Oudewater heeft iets magisch, iets betoverends, iets mystieks’ staat op Beleef Oudewater.
Ook op culinair gebied is Oudewater aantrekkelijk. Zelf heb ik wel eens een borrel gehad in een heerlijk aan het water gelegen tuin van een restaurant net buiten Oudewater, waar ik de naam helaas niet meer van weet. Als de horeca weer open is, is dat op een mooie dag dus zeker genieten aan het water. Ga ook zeker lekker fietsen in de landelijke omgeving.
De foto maakte ik vanuit het vliegtuig. Zoals je ziet heeft Oudewater geen stervorm, maar de gracht zie je wel. Zodra ik kans zie en de horeca weer open is wil ik er eens teruggaan om nieuwe foto’s te maken. Lees hier alvast wat je verder nog kunt doen in Oudewater.
6. Schoonhoven
Zilverstad Schoonhoven ligt aan de Lek in Zuid-Holland en is ook een stadje wat je echt een keer moet bezoeken. Het is niet zo groot, maar zeker de moeite waard, zowel een kijkje in de binnenstad, door de Veerpoort, het Vestingkwartier, langs het water bij de Oude Haven, de mooie watertoren en het bruggetje, als het waterliniewandelingetje eromheen.
Schoonhoven ontstond in de dertiende eeuw en werd regelmatig belegerd; eerst door de Geuzen, toen door de Spanjaarden en daarna lag de stad in de waterlinie tegen de Fransen. In de achttiende eeuw kwamen de zilversmeden en dat is anno nu nog overal in het stadje te zien. Als de terrasjes komende week weer open zijn is het er nog gezelliger!
Dé overnachtingstip in Schoonhoven is Hotel Belvedère, hieronder, met uitzicht op de Lek. We zagen het liggen en waren op slag verliefd. Met die grote bomen erbij, prachtig! We haalden er een koffie to go. Liever een B&B? Kies dan voor Huisje Havenzicht of Huisje De Watertoren.
Neem zeker ook de boot naar Nieuwpoort. Voor slechts 0,75 cent (te betalen op de veerboot) sta je als wandelaar aan de overkant. Met de auto kan ook en hij gaat continue heen en weer. Vervolgens is het nog maar 1 km naar het volgende vestingstadje. Wandel voor de veiligheid niet over de dijk, maar onderlangs, ernaast. Hier zie je de stervorm van Schoonhoven en Nieuwpoort:
7. Nieuwpoort
Het eveneens Zuid-Hollandse Nieuwpoort is maar een heel klein vestingstadje, echt ieniemini, maar leuk om even doorheen te wandelen. Het voelt als een dorpje en het is er heerlijk rustig. Net als Schoonhoven ligt Nieuwpoort aan de Lek en was onderdeel van de Oude Hollands Waterlinie. De naam van het kleine stadje is afgeleid van het Latijnse ‘Nova Pontus’, wat nieuwe haven betekent. (Verwar het Nederlandse Nieuwpoort overigens niet met het Belgische Nieuwpoort!)
Dé blikvanger van Nieuwpoort is het stadhuis, maar ook zie je er wat oude houten huisjes waarvan een enkele me aan Marken deed denken. Hou je van wandelen of bezoek je Nieuwpoort met kinderen dan is het leuk om het waterlinieommetje Nieuwpoort te wandelen. Je wandelt dan een klein rondje over de hoekige maar groene stadswallen met kanonnen. Kijk hier maar. Een coronaproof activiteit!
Omdat Nieuwpoort zo klein is, ben je er snel doorheen, maar daarom is het leuk om het met Schoonhoven te combineren. De paar minuten op de veerboot geven je direct een vakantiegevoel!
Nieuwpoort is een schattig klein vestingstadje.
8. Sloten
Wat ik ook echt een verrassend leuk vestingstadje vond was Sloten, of Sleat, zoals het op z’n Fries heet. Sloten is het kleinste stadje van Friesland en zo schattig! Echt een pittoresk plaatsje. Ik was er 2 jaar geleden met mijn moeder. We hebben er heerlijk rondgewandeld en op een terrasje gezeten.
Sloten is knus en klein, maar -liggend tussen Sneek en de Zuiderzee- speelde het in het verleden een belangrijke rol. Nog altijd kun je dat zien aan de kanonnen op de kade. Met name op een mooie voorjaarsdag en in de zomer is dit een leuk plaatsje om even doorheen te wandelen en een terrasje te pakken. Er komen veel dagjesmensen, bootjesmensen en andere watersporters. Bezoek ook zeker het kleine museum. Of huur een skutsje.
Het Friese stadje Sloten is een verrassend leuk vestingstadje. Een schattig klein stadje om langs te varen of even in te verdwalen.
Net toen wij er waren vond er een rally plaats met oude auto’s. Hier vertelde een man in middeleeuwse kledij iets aan een groep genodigden. Vanaf ons fijne terrasje konden we het mooi gadeslaan. Voor een kort bezoek met kinderen is Sloten ook geschikt; er is een klein speeltuintje.
Vlakbij Sloten ligt ook de bekende badplaats Lemmer, wat in de zomer -met de vele bootjes en het strand- een toeristische badplaats is, maar het is ook een vestingstad en voormalig vissersdorp. Hier boek je hotels in Sloten en omgeving.
Het Friese Sloten is een klein maar leuk vestingstadje!
Lekker varen of wandelen in Sloten.
9. Sneek
De eveneens Friese stad Sneek is een stuk groter dan Sloten en ook erg leuk. De meeste mensen kennen Sneek vooral van de Elfstedentocht en de Sneekweek, maar de stad is ook om andere redenen een bezoekje waard. Sneek is in de tiende eeuw ontstaan. In 1492 werd de gracht gegraven en de stadmuur gebouwd. Sneek was toen de enige ommuurde stad van Friesland.
Van de oude vestingwerken van Sneek zijn helaas alleen de Waterpoort en het Bolwerk nog over, dus officieel is het geen vestingstad meer, maar de bekende poort is wel nog steeds hét symbool van de stad. Als je een foto van Sneek ziet, staat negen van de tien keer de Waterpoort erop. Mijn foto is alweer bijna 7 jaar oud, maar hij ziet er nog precies zo uit.
Dat Sneek Snits is in het Fries leerde ik jaren geleden al, toen mijn moeder haar huidige partner ontmoette, een man uit Snits. Als ik naar Sneek ging was het dan ook vaak voor familiebezoek en niet zo zeer om toeristische redenen, maar er zijn veel leuke dingen te doen in Sneek en omgeving! Hier lees je de top 10tips in Sneek. Ook het nabijgelegen Bolsward is een bezoek waard. Blogger Marcella schreef een blog over ‘Wat te doen in Bolsward‘.
Met de kinderen op pad? Een corona proof uitje voor kids is de Sneek Citygame waarbij je middels een interactief spel een stadstour maakt en de strijd aan gaat met Grutte Pier. Ook is er een kunstroute en een Augmented Reality tour mogelijk.
10. Blokzijl
De naam Blokzijl zegt je misschien niks, maar zeg ik Giethoorn en de Weerribben Wieden dan vast wel! Blokzijl is één van de plaatsjes in die regio. Ik was er afgelopen zomer. Samen met een vriendin ontdekte ik kleine dorpjes, waaronder gehuchtjes met leuke namen als Muggenbeet en Nederland. Ja, echt!
Buurtschap Muggenbeet hoort bij Blokzijl en met name bij Geertien is het leuk om even lekker aan het water een drankje te doen of lunch te nuttigen. Het is tevens een hotel, dus dat is meteen een mooie tip voor je! Voor de deur varen bootjes langs, fietsen kan er volop en wandelen en watersporten zoals suppen en kanoën in de Weerribben Wieden uiteraard ook. Boeken kan ook via Booking. Hier vind je nog meer B&B’s en hotels in Blokzijl en omgeving.
Het nabijgelegen Steenwijk is ook een vestingstad! Steenwijk heeft eeuwenoude stadswallen. Ga je er naartoe (bijvoorbeeld in combinatie met Giethoorn) wandel dan de vestingroute Steenwijk. Een kort rondje historie!
11. Enkhuizen
De laatste keer dat ik in Enkhuizen was, is alweer even geleden. Toen de kinderen nog kleuter waren bezocht ik Sprookjeswonderland in Enkhuizen, een superleuk pretpark! Maar… Enkhuizen is nog veel meer dan dat! Het is een historische havenstad met een mooie oude binnenstad en het bekende Zuiderzeemuseum. Als het straks hopelijk weer kan, is dat ook een aanrader!
Een wandelingetje over de vestingwal en door het autoluwe centrum vol monumenten is een must! Fietsen of varen kan ook! Of gewoon lekker fotograferen, wat ik er graag nog een keer wil doen als ik meer tijd heb. De foto hieronder maakte ik in het attractiepark en geeft dus niet echt een beeld van Enkhuizen zelf.
Wist je trouwens dat er vanuit Lelystad een weg over de Houtribdijk (Markerwaarddijk) naar Enkhuizen loopt, precies tussen het IJsselmeer en het Markermeer? Ook Marken en Volendam liggen die kant op, dus je kunt er ook een wat uitgebreider tripje Noord-Holland van maken en verschillende leuke plaatsjes combineren. Sla dan ook vestingstad Medemblik niet over.
En, je had het misschien nog niet bedacht, maar een riviercruise van een week is – als het straks weer kan- ook een mooie manier om meerdere vestingsteden te zien. Deze bootreis gaat onder andere langs Enkhuizen en Medemblik! Liever alleen overnachten in Enkhuizen? Hier boek je een appartement, B&B of hotel in Enkhuizen.
Leuke vakantietip voor als het weer kan: een riviercruise langs 4 vestingsteden!
12. Zutphen
Torenstad Zutphen, Hanzestad Zutphen, vestingstad Zutphen. Zutphen is alles in één en dus om meerdere redenen een bezoek waard. Ik was er 2 jaar geleden een nachtje met de kinderen. Omdat we aan de overkant van de IJssel sliepen, in Hoven, hadden we, wandelend naar het centrum, over de Kanonsdijk en Oude IJsselbrug, mooi zicht op de Torenstad met de rij witte huizen.
Over Zutphen zelf wil ik eigenlijk nog steeds eens een apart blog schrijven, maar van de bekende bezienswaardigheden in Zutphen mag je sowieso de Berkelpoort niet missen. Ik durf het haast niet te zeggen, maar die hebben wij door tijdgebrek helaas gemist. Anders ga ik lekker een keer in mijn eentje terug, want mijn tieners staan toch niet altijd te trappelen om álles te zien.
Jacomijn van Zinvol Reizen schreef een blog over de stadswandeling Zutphen die zij zelf deed. Op de website van de VVV Zutphen kun je lezen wat je nog meer kunt zien en doen in Zutphen. Een mooie overnachtingstip in Zutphen is het Broederenklooster. Wij sliepen zelf in een Air BnB die niet meer bestaat, maar dit lijkt me heel bijzonder!
Bezoek net als ik ook eens een vestingstad met kinderen!
13. Brielle
Vestingstad Brielle fotografeerde ik in november 2019 heel mooi vanuit de lucht, terugvliegend uit de Algarve. Juist vanaf grote hoogte zie je goed dat het een vestingstad is. Maar ook als je langs de stad rijdt vallen de wallen op.
Zelfs als je er nog nooit geweest bent, ken je ongetwijfeld het zinnetje ‘Op 1 april verloor Alva zijn bril’. Den Briel dus. Het refereert aan de inname van Den Briel door de Watergeuzen en de bevrijding van de Spanjaarden, in het jaar 1572. Dit wordt nog jaarlijks gevierd, alleen ging dat begin deze maand door de coronamaatregelen niet door.
Tijdens Open Monumentendag afgelopen jaar was het kruitmagazijn in Brielle voor het eerst geopend voor publiek. Het maakt onderdeel uit van de historische vestinggordel rond de stad en is één van de oudste onderdelen van de Brielse vestingwallen, die je ook op mijn foto’s ziet. Op de website Leve de Vesting Brielle lees je meer over Brielle.
Ook de omgeving is de moeite waard. Fiets vanuit Brielle bijvoorbeeld een rondje Brielle-Hellevoetsluis, met ook Rockanje en Voornes Duin erin, waar je prachtig kunt wandelen. Zelf wandelde ik met de kinderen ook in die omgeving tijdens mijn verblijf in badhotel Rockanje, een fijn hotel met buitenbad op Voorne-Putten.
Brielle ligt niet in Zeeland, zoals mensen soms denken, maar in Zuid-Holland.
De stadswallen van Brielle.
14. Hellevoetsluis
Tijdens dezelfde vlucht waarop ik Brielle spotte, fotografeerde ik ook Hellevoetsluis van boven. Ook deze Zuid-Hollandse vestingstad is heel mooi te zien op de foto die ik vanuit de lucht maakte! Hellevoetsluis ligt op Voorne Putten, aan het Haringvliet.
Op de luchtfoto zie je duidelijk dat Hellevoetsluis een vestingstad is.
Behalve een moderne jachthaven met leuke gekleurde huisjes heeft het een historische vestinghaven, verdedigingswerken, musea, restaurants en terrasjes aan het water. Ga lekker wandelen of fietsen of combineer de stad -als je meer tijd hebt- met een bezoek aan Tiengemeten, een eiland in het Haringvliet, waar ik zelf vorig jaar ook ben geweest. Op de foto hieronder zie je het liggen (bovenaan), maar in het blog over Tiengemeten lees je meer.
Overnachten in Hellevoetsluis kan in een mooie witte of pastelkleurige villa van vakantiepark Cape Helius waardoor je je een beetje op de Bahama’s of in Florida waant.
15. Veere
Het Zeeuwse vestingstadje Veere ken je waarschijnlijk wel. Dit leuke en gezellige plaatsje ligt aan het Veerse Meer en wordt ook wel de parel van Walcheren genoemd. Net als veel andere kleine vestingstadjes doet het dorps aan, maar lang geleden was het een bloeiende handelsstad.
Tijdens een vakantie in Zeeland is het zeker leuk om een kijkje te nemen bij dit leuke kleine stadje aan het Veerse Meer. Ik was hier als kind al, maar heb er geen foto’s meer van. Deze foto kreeg ik van mijn moeder, gemaakt door haar man.
De vestingwallen, stadsmuur en stadspoort zijn nog zichtbaar, maar er zijn ook mooie monumenten in het centrum van Veere en er is nog meer te zien en te doen. Hier zie je een foto van mijn moeder bij het mooie stadhuis in Veere. In dit monumentale stadhuis aan de Markt en de erbij gelegen Schotse Huizen vind je Museum Veere. Op de website Veere is meer (leuk bedacht, uiteraard ook denkend aan het Veerse Meer) lees je meer over Veere.
16. Middelburg
Vestingstad Middelburg is ook echt een must see. Middelburg is vergeleken bij de andere vestingstadjes een wat grotere stad die zich wel voor een citytrip op zich leent. Schattige steegjes in het oude centrum, redelijk wat bezienswaardigheden. Mis vooral de abdij niet!
Tip: boek een nachtje in de watertoren van Middelburg en bewonder vanuit je luxe toren de hele vestingstad.
Op ‘Uit in Middelburg’ lees ik dat Middelburg is ontstaan in de 9e eeuw toen de Vikingen op veroveringstocht Europa introkken. Als bescherming tegen invallen van landveroveraars werd een ringwalburg opgeworpen, een vesting met daar omheen een hoge aarden wal: de ‘Middelste Burcht’ van Walcheren. Later werd dit Middelburg, een heel logische naam dus! Ook in het logo op de website van de VVV Middelburg zie je de vorm van de vesting terug.
Heb je de stad ontdekt en wil je met mooier lekker het water op? Maak dan nog een rondvaart van Middelburg naar Veere! Op foto’s die mijn zusje nog had zie je het stadhuis en de abdij.
Middelburg is leuk genoeg voor een heel weekend. Boek hier een weekendje Middelburg!
17. Willemstad
Net als Brielle en Hellevoetsluis fotografeerde ik Willemstad vanuit de lucht! Willemstad is een Nederlandse vestingstad (de stad van Willem van Oranje!) en dus niet alleen de hoofdstad van Curaçao. Ik fotografeerde de vesting tijdens een vlucht naar Zuid-Frankrijk.
Toen ik voor dit blog op mijn telefoon naar luchtfoto’s keek die ik boven Zeeland en Zuid-Holland had gemaakt, ontdekte ik -met Google Earth erbij speurend- Willemstad ineens! Zo tof dat je dat je ook hier de stervorm goed op de foto ziet! Heel in de verte ligt ook vestingstad Zierikzee nog. En Goes, maar dat moet je echt weten.
Vestingsteden spotten vanuit de lucht!
Overigens ligt Willemstad niet in Zeeland, noch in Zuid-Holland, maar in Noord-Brabant, maar beide provincies zijn niet ver weg en goed te combineren. Wat dacht je van een riviercruise langs verschillende vestingsteden? Zo zie je meerdere mooie vestingstadjes tijdens één vakantie. Ook een aanrader en evenmin ver van Willemstad is het eiland Tiengemeten, een eiland in het Haringvliet.
18. Stevensweert
Een vestingstadje waar de meeste mensen waarschijnlijk nog nooit van gehoord hebben is Stevensweert. Stevensweert ligt vlakbij de Belgische grens, in de Maasvallei. Vestingstadje Stevensweert werd tijdens de Tachtigjarige Oorlog door de Spanjaarden gesticht.
Vanuit het Limburgse Thorn, het mooie witte stadje waar ik in november was, wandel of fiets je zo naar Kessenich (Kinrooi), Maasbracht, Ohé en Laak of andere leuke routes in de regio. Hier zie je een foto van Thorn en van mijn wandeling naar natuurgebied Koningssteen, precies op de grens. Stevensweert ligt er vlakbij. Thorn is ook echt de moeite waard. Het is een prachtig stadje met een heel bijzondere geschiedenis.
Wandelroutes bij Thorn, Wessem, Maasbracht en Stevensweert.
19. Valkenburg
Valkenburg, het mergelstadje, is een vestingstadje in Limburg. Normaal een erg toeristisch plaatsje, maar door corona een stuk rustiger. Het is dat het zo ver weg is, anders was ik er al lang weer een keer naartoe terug gegaan. Met de kinderen, liefst als de grotten weer open zijn, of alleen, om lekker te fotograferen.
Update: op 1 en 2 januari 2022 was ik in Valkenburg.
Net als Leiden heeft ook vestingstad Valkenburg een burchtop een heuvel, hoewel deze weer heel anders is. Sterker nog, de hoogteburcht in Valkenburg is uniek in Nederland! In Valkenburg kun je de ruïnes van het kasteel bewonderen en uiteraard (als de coronabeperkingen voorbij zijn) ook de Fluweelengrot, wat ik ooit nog met mijn tieners hoop te doen.
Zelf was ik als tiener ook in Valkenburg en jaren geleden nog eens toen ik voor VrouwOnline schreef en voor een opdracht een nachtje bij Thermae 2000 (hé, die foto’s werken niet meer zie ik; die moet ik er opnieuw in zetten) mocht verblijven. Op m’n foto hieronder zie je station Valkenburg, het oudste station van Nederland. Het is opgetrokken uit mergelsteen.
Bijna iedereen is denk ik wel eens over de Waal bij Zaltbommel gereden; de stompe toren van de Sint-Maartenskerk is niet te missen. Zaltbommel is ook een vestingstad. De foto maakte ik vanuit een rijdende bus, onderweg naar het Italiaanse Piombino en het eiland Elba, wat een flinke reis was. In Zaltbommel zelf ben ik nooit geweest, dus dat moet ik maar eens gaan doen!
De stompe kerktoren van dit vestingstadje in Brabant heeft bijna iedereen denk ik wel eens vanaf de snelweg zien liggen.
21. Bergen op Zoom
Bergen op Zoom is een vestingstad helemaal in het zuidwesten van Brabant, vlakbij Zeeland. ‘Daar waar Brabant Zeeland kust’ wordt daarom ook wel over Bergen op Zoom gezegd. Bergen op Zoom was onderdeel van de Zuiderwaterlinie en is een voorbeeld van een verborgen vesting. Ondanks dat Bergen op Zoom niet meer direct als vestingstad te herkennen is en eigenlijk best een grote stad is, noem ik ‘m hier toch, want volgens mij is Bergen op Zoom veel leuker dan veel mensen denken.
Bezienswaardigheden in Bergen op Zoom zijn de Peperbus, het Markiezenhof, de Gevangenpoort, het Oude Stadhuis en Stadsriool de Grebbe. Sinds 2020 is Bergen op Zoom bovendien een bijzonder museum rijker: De Verborgen Vesting. Ook dat ligt onder de grond! Vanwege corona is het nu gesloten, maar hopelijk kun je er over een tijdje weer naartoe. Shoppen kan in ’t Vierkantje en als de terrassen straks weer open mogen is de Grote Markt in Bergen op Zoom natuurlijk ook heerlijk!
Het buiten de stad gelegen Fort de Roovere in Halsteren is wel gewoon open. Dit staat ook nog steeds op mijn lijstje. Het is onderdeel van de West Brabantse Waterlinie en vooral de Mozesbrug ziet er bijzonder uit, alsof je door het water loopt! Het lijkt me leuk om dit eens met de kinderen te doen! Update: ik ben er in september geweest. Hier zie je foto’s van de Pompejus, de Mozesbrug en Fort de Roovere.
Zoek je een sportieve activiteit? Ga fietsen langs de Zuiderwaterlinie. Of fiets vanuit Bergen op Zoom deze route langs forten en bunkers. Op mijn luchtfoto van Bergen op Zoom zijn ook Halsteren, vestingstadje Tholen (aan de overkant van het Schelde-Rijnkanaal) en vestingstad Steenbergen te zien, alleen is door de afstand de stervorm niet zichtbaar. Het plaatsje Tholen ligt op het voormalige eiland Tholen en is Zeeuws, zoals je je misschien nog wel van de topografie van Zeeland van vroeger herinnert.
Bergen op Zoom, Halsteren, Tholen en Steenbergen vanuit het vliegtuig.
22. Bourtange
Eén van de bekendste vestingstadjes van Nederland is het Groningse Bourtange. De vesting Bourtange is een uniek historisch verdedigingswerk en eigenlijk meer een vestingdorpje dan een stad. Door de bastions en het drassige moeras kon het kleine Bourtange de vijand goed van zich afhouden. Het staat dan ook bekend als ‘de niet veroverde vesting van Groningen’.
Op de één of andere manier wil ik steeds Bourtagne zeggen en schrijven, op zijn Frans, maar het is dus met ng. Net als Brielle en Willemstad is dit een vestingstadje dat vanuit de lucht heel duidelijk te herkennen is. De stervorm of kristalvorm is hier goed te zien.
Helaas ligt Bourtange nogal in een uithoek, waardoor ik er nog steeds niet geweest ben. Ik denk dat dat voor meer mensen geldt. Bourtange ligt namelijk helemaal in het noorden van het land, in de provincie Groningen, op de grens met Duitsland. Toch wil ik er graag een keer naartoe, omdat Bourtange me echt één van de mooiste vestingstadjes lijkt!
De vestingmolen van Bourtange lijkt op molen de Put in Leiden vind ik, op de foto hieronder. Beide molens zijn (replica’s van) zogenaamde standerdmolens. Een standerdmolen (of staakmolen) is het oudste houten molentype dat er is en is veel te zien op middeleeuwse prenten.
Wil jij het schattige kleine vestingdorpje Bourtange ook een keer bewonderen?
Wil je in een pipowagen overnachten op een landgoed niet ver van Bourtange? Kijk dan onder het kopje Groningen in dit blog met leuke natuurhuisjes. Bezoek dan ook een andere bekende vestingstad in de provincie Groningen: Delfzijl. En mis ook Appingedam (bekend van de hangende keukens) niet. Dat staat ook nog op mijn lijstje!
Sla tijdens een vakantie (met kinderen) in de provincie Groningen ook Pieterburen niet over.
23. Elburg
Hanzestad Elburg is een vestingstadje in Gelderland. Elburg ligt aan de rand van de mooie Veluwe en wordt ook wel de vierkante vissersstad genoemd. Als je de voormalige vissersstad aan de Zuiderzee van bovenaf bekijkt zie je de rechthoekige vorm.
Elburg staat al een tijdje hoog op mijn lijstje! Het moet een leuk historisch stadje zijn. Ik zou er dan ook graag eens een stadswandeling maken, lekker fotograferen en dan gezellig een terrasje pakken als het straks weer kan.
Blogger Yvonne bezocht Elburg deze zomer al wel met haar kinderen en schreef een blog over haar wandeling langs bezienswaardigheden in Elburg.
24. Kampen
Niet ver van Elburg ligt bovendien Kampen, de Hanzestad èn vestingstad die ook mijn aandacht al een keer trok in het boekje ‘52 zondagen wandelen en lunchen’ wat ik bij mijn moeder zag liggen:
Kampen staat nog op mijn lijstje. Wil jij er ook nog naartoe? Hier lees je alvast tips: Wat te doen in Kampen. Misschien is -als het straks weer kan- een riviercruise langs Kampen, Zutphen, Enkhuizen en Medemblik wel iets voor jou! Ook dat zijn allemaal vestingsteden!
25. Heusden
Het volgens mij ook heel fotogenieke Heusden staat ook nog op mijn lijstje. Heusden is een vestingstadje in Brabant. Het prachtig gerestaureerde vestingstadje ontstond rond 1200 en moet echt schitterend zijn, alsof je door zeventiende-eeuwse straten loopt. Vanwege die mooie restauratie won Heusden de prestigieuze ‘Europa Nostra’-restauratieprijs.
De Brabantse vestingstad Heusden had een strategische ligging aan de rivier de Bergsche Maas en was een schakel tussen de Biesbosch en Den Bosch. Had je trouwens al eens aan een riviercruise langs verschillende vestingsteden gedacht? Ook langs Heusden! Vroeger zou ik dit verschrikkelijk en oubollig hebben gevonden, nu lijkt het me stiekem best wel leuk. Of word ik nu echt oud?!
Vestingstad Gorinchem, de ‘grootste’ nog complete vestingstad van Nederland, wil ik ook nog graag bezoeken! Van de authentieke vesting is nog veel bewaard gebleven, zoals de oorspronkelijke vestingwallen met bastions. Wil je Gorinchem te voet ontdekken? Er zijn verschillende wandelingen in Gorinchem mogelijk.
Over de vestingwallen loopt een wandelpad waardoor je het helemaal rond kunt lopen, met natuurlijk mooi uitzicht! Als ik er geweest ben zal ik hier zeker een foto toevoegen. Update: ik was er in september 2021. Op Facebook zie je een deel van de foto’s die ik er maakte. Kijk snel!
Update: Gorinchem is de winnaar van de verkiezing mooiste vestingstad van Nederland!
Onbekende vestingsteden
Van sommige vestingsteden weten mensen het bestaan nog niet eens af, of wel, maar niet waar ze nou precies liggen. Ik denk dat menigeen even heeft gegoogeld bij het lezen van een aantal plaatsjes op de longlist, zoals Aardenburg,Sluis, Ravenstein, Stevensweert of Buren. En dan zijn er zelfs nog meer die niet op de longlist staan die nog minder mensen kennen.
Welk klein vestingstadje zou jij wel eens wil bezoeken?
Kijk je op de website van de vereniging van vestingsteden dan zie je ook vestingstadjes als Gennep, Klundert en Megen. Plaatsjes waar je waarschijnlijk nog nooit van gehoord had.
Misschien heb ik als kind of jongvolwassene sommige kleine vestingsteden ook wel bezocht, maar dan weet ik het niet meer, of ik kwam er alleen langs, nam er de boot (in Harlingen bijvoorbeeld) of stapte er over. Er zijn nog genoeg mooie vestingstadjes die ik nog wil zien of wil herontdekken, zoals Zierikzee, Wijk bij Duurstede en nog meer.
Soms besef of zie je later pas wat er echt mooi is aan een bepaalde plek. Ook jij hebt misschien wel stadjes waarvan je denkt: nou, zo bijzonder vond ik het niet. Maar lees eens over de geschiedenis, ga er eens terug en kijk er eens met andere ogen naar! Of ga eens met mooier weer, dat scheelt een hoop!
Leuke vestingsteden om met kinderen te bezoeken
Veel forten en vestingsteden zijn ook leuk om met kinderen te bezoeken. Hierboven en onder zie je Woerden nog een keer, maar ook Fort Roovere bij Bergen op Zoom is erg leuk o met kinderen te bezoeken. Ook wil ik eindelijk eens naar Fort Pampus.
Kleine vestingstadjes zijn ideaal voor een kort wandelingetje met jonge kinderen. Pas met een dreumes, peuter of kleuter wel op dat ze niet in het water kukelen, want dat is soms wel link. Verlies ze dus niet uit het oog!
Kunnen je kinderen zelf goed lopen of ben je met pubers op pad dan is een waterlinieommetje over de oude stadswallen leuk. Zeker als kinderen al iets over geschiedenis geleerd hebben op school gaan vestingsteden iets meer leven. Door musea ook, als ze weer open zijn, en natuurlijk bij burchten en kastelen, zoals het Muiderslot.
Er valt genoeg te ontdekken! Van oude torens tot stoere forten!
Een stukje varen is ook altijd leuk. Of ga met mooi weer lekker kanoën! In Schoonhoven zag ik afgelopen weekend kano’s liggen bij het parkje en er zijn kanoroutes mogelijk bij De Vlist en van/naar Haastrecht, in de Kimpenerwaard, en het kan ongetwijfeld ook in heel veel andere vestingstadjes, zeker in Friesland! Hieronder zie je mijn kinderen jaren geleden op de boot van mijn tante in de haven van Woerden.
Top 5 mooiste vestingsteden
Eigenlijk is het bijna onmogelijk een top zoveel samen te stellen en al helemaal geen top 5 zoals ANWB gaat doen. Elk stadje heeft wel iets. Ik heb best veel, maar lang nog niet alle vestingsteden in Nederland gezien, dus kan ik ook niet zeggen wat nou echt de allermooiste vestingstad is. Ook andere, hier nog niet door mij genoemde vestingstadjes in Nederland, zullen ongetwijfeld de moeite waard zijn!
Wat is het allermooiste vestingstadje van Nederland?
Ik heb ook geen inzage in de stemmen voor de verkiezing allermooiste vestingstad van Nederland, maar van Bourtange, Brielle, Naarden, Heusden, Gorinchem en Elburg zouden er zomaar eens een paar in de top 5 kunnen eindigen, gok ik. Ook vestingstad Hulst is door leden van de ANWB al eens gekozen tot mooiste vestingstad van Nederland. Of zal het een verrassender uitslag worden? Van mij mag het ook Weesp of Sloten worden! Hoewel ik denk dat de nummer één toch echt een stervormige stad zal zijn!
Top 5 mooiste vestingsteden van Nederland (update augustus 2021!)
De top 5 mooiste vestingsteden wordt later dit jaar bekendgemaakt. Update: Inmiddels (augustus 2021) is de (deels nog best verrassende) uitslag bekend! Dit is de top 5 mooiste vestingstadjes van Nederland:
Ook komt er eind 2021 een boek uit met maar liefst 50 Nederlandse vestingsteden met de titel ‘De allermooiste vestingsteden van Nederland’. In 2008 gaf de ANWB al een boek over vestingsteden uit. Hierin stonden 40 stadswandelingen in vestingsteden. Hieronder zie je het nieuwe boek met mooiste vestingsteden:
Overgebleven vestingwerken
Soms zijn van wallen of oude forten niet veel meer dan wat ruïnes over gebleven, overwoekerd door onkruid. Soms ook -en dat is vaak bij grote steden het geval- is het grootste deel van de voormalige vesting gesloopt, vaak met het oog op stadsuitbreiding. Jammer is dat!
Andere vestingwerken zijn juist weer in ere hersteld om een beter beeld van de vestingstad uit vervlogen tijden te krijgen. Nog altijd komen er met graafwerkzaamheden wel eens delen van middeleeuwse muren tevoorschijn. Mooi als daar weer wat mee gedaan wordt!
Oude forten, nieuwe initiatieven
Ik vind het in elk geval leuk dat veel forten van vroeger bezocht kunnen worden (als de beperkingen voorbij zijn) of dat ze een nieuwe functie hebben gekregen. Steeds vaker zijn er allerlei creatieve initiatieven, worden ze verhuurd als trouwlocatie (mijn vader trouwde drie keer in een vestingstad!), zitten er kleine musea in, zijn er leuke horecaconcepten bedacht of zijn het fijn plekjes geworden om (als het binnenkort weer kan) tijdens een fietstocht of wandeling door de polder een kopje koffie te drinken of zelfs te overnachten!
Borrelen, eten, slapen of trouwen in een oud fort of oude vesting!
Overnachten in een vestingstad
Wil je ook op pad gaan en vestingsteden ontdekken dan is het altijd fijn om ergens een nachtje te blijven slapen, zodat je net wat meer tijd hebt. Ook een leuk idee is het natuurlijk om een roadtrip of autorondreis langs meerdere vestingsteden te maken en hier en daar te overnachten.
Stippel zelf een leuke route langs vestingstadjes uit die je graag nog wil zien en boek je overnachtingen via deze link:Booking.com (klik!) of via de linkjes naar de accommodaties die ik tussendoor al tipte. Fijn als je dat doet, want ik schreef dit blog vrijwillig en het was ontzéttend veel werk! Wil je iets bijzonders? Hieronder noem ik nog een paar overnachtingstips in en om vestingsteden.
Vlakbij de vestingsteden Gorinchem en Woudrichem ligt het dorp Vuren met Fort Vuren. Je kunt hier overnachten! Kijk maar: overnachten in een luxe suite in Fort Vuren. Je kunt ook een Fort Lodge huren via Natuurhuisje, die ik in dit blog met bijzondere huisjes al eens noemde.
Overnachten in een watertoren of werfkelder!
Of ga juist luxe overnachten in de watertoren in Middelburg en kijk vanuit je toren uit over de hele vestingstad! Ook bijzonder is slapen in eeuwenoude werfkelders aan de gracht, midden in Utrecht! In deze leuke kleine werfkelder uit de dertiende eeuw of deze luxe studio suite uit de veertiende eeuw.
Slapen in een werfkelder of watertoren kan ook!
Hotel midden in een vestingstad
In vestingstad Schoonhoven is Hotel Belvedère een bijzonder plekje. Misschien een tikkeltje oubollig, maar de ligging aan de Lek is mooi zoals je op mijn foto hierboven ziet en het terras onder de grote bomen is prachtig! Ik waande me even in Frankrijk toen ik het afgelopen weekend bekeek.
In vestingstad Woerden kun je slapen en eten in een oud wapenarsenaal, in Stadshotel van Russum. Eigenaren Wieteke en Ed zijn in 2019 uitgeroepen tot ‘Meest Markante horecaondernemer van Nederland’. Deze koffer-foto maakte ik daar toen ik er samen met mijn tante enkele jaren geleden ging borrelen en eten.
Ga met mooi weer lekker op de fiets naar een vestingstad die niet te ver weg ligt. Wie weet zit er wel eentje bij jou in de provincie die je nog nooit bezocht hebt! Een eigenbootje is ook een leuke manier om van vestingstadje naar vestingstadje te varen. Pak de auto alleen als het nodig is, dan wordt het niet te druk.
Wel is het natuurlijk leuk om een keer een roadtrip langs meerdere kleine vestingstadjes te maken. En wat dacht je van een riviercruise langs verschillende vestingsteden? Of deze riviercruise langs Hanzesteden en het IJsselmeer? Hopelijk kunnen dat soort dingen allemaal snel weer, want de hele coronaellende duurt nu wel heel lang.
Met de trein naar een vestingstad
Als het straks officieel weer mag, na hopelijk nieuwe versoepelingen, kun je ook met het openbaar vervoer naar een vestingstad. Een aantal vestingstadjes is wat lastiger te bereiken of alleen met de bus bereikbaar, maar er zijn ook genoeg vestingsteden die prima met de trein te bereiken zijn, denk maar aan Weesp, Enkhuizen, Woerden, Middelburg, Zutphen en vele andere vestingstadjes.
Op de foto hieronder zie je mijn dochter op het station van Woerden toen ze nog klein was. Vanaf het station wandelden we zo de vestingstad in.
Boeken en gidsen over vestingsteden
Mocht je het interessant vinden dan kun je ook een boek of wandelgids aanschaffen over wandelen langs linies, over de Hollandse Waterlinie of de Stelling van Amsterdam.
Eerder al was er een ANWB-verkiezing ‘Allermooiste dorpen van Nederland’. Ook daar is een boek over verschenen:
Informatie over vestingsteden, forten, waterlinies en meer
Vrijwel alle vestingstadjes hebben een eigen website met toeristische tips. Meer informatie over vestingsteden, forten, waterlinies en interessante routes vind je bovendien op de volgende websites:
Mocht ik de komende tijd meer vestingsteden bezoeken, met of zonder kinderen, dan zal ik dit lijstje aanvullen. De grote vestingsteden komen sowieso nog in een apart blog!
Foto’s vestingsteden
De foto’s in dit blog zijn allemaal door mij gemaakt of door mijn familie (als dat zo is, staat dat er per stad bij vermeld), op de twee accommodatie-foto’s in of bij een fort na; die zijn van huisjesaanbieder Natuurhuisje.nl. De 3 foto’s waar ik zelf op sta (in Schoonhoven, Sloten en Weesp) zijn resp. door vriendin Josefien van der Meide, mijn moeder en mijn ex gemaakt. Sommige foto’s in dit blog zijn al wat ouder, maar ook veel recent. De foto’s mogen niet zomaar elders gebruikt worden.
Dit blog delen?
Dit blog delenop social media als Facebook en Twitter mag uiteraard wel. Graag zelfs! Of tag onder het bericht op Facebook mensen die je er op wil attenderen. Hoe dan ook, veel plezier als je de vestingstadjes zelf gaat ontdekken!
Wat vind jij mooie vestingsteden in Nederland? Welk vestingstadje móet ik nog zien of vind jij het állermooist en waarom? Wat maakt dat nou juist dát vestingstadje een must see is?
Thorn, het witte stadje. Een pittoresk en prachtig wit stadje in Limburg. Met al zijn witte huizen is Thorn werkelijk een pareltje en wat mij betreft zelfs het mooiste plaatsje van Nederland!
Het witte stadje Thorn heeft bovendien een bijzonder historisch verhaal: Thorn was vroeger namelijk een mini vorstendom dat eeuwenlang bestuurd werd door vrouwen!
Thorn
In dit blog zie je de foto’s die ik in het witte stadje maakte (de kopfoto en de foto hieronder zijn mijn favoriet), ontdek je meer over de geschiedenis van Thorn (Thoear op zijn Limburgs) en lees je natuurlijk waarom de huizen in Thorn eigenlijk wit zijn. Onderaan staan wat praktische tips voor een bezoek aan Thorn en ook leuke overnachtingstips in en om Thorn komen er nog aan! Niet alleen B&B’s en hotels in Thorn.
Het witte stadje
Toeristen vanuit de hele wereld weten het witte stadje Thorn te vinden, vaak nog beter dan wij Nederlanders. ‘The White Town’, ‘La Ville Blanche’ of ‘Das weisse Städtchen’ aan de rand van Rivierpark Maasvallei, is niet alleen geliefd bij onze (zuider)buren, maar ook bij toeristen uit China en Japan, voor de coronatijd althans. Allemaal wilden ze ‘the whitewashed town in The Netherlands’ bezoeken.
Het witte stadje is normaalgesproken populair bij buitenlandse toeristen!
Mooiste plaatsje van Nederland
Ook ik wilde al lange tijd naar Thorn. Rondwandelen in het witte stadje Thorn stond zelfs helemaal bovenaan mijn bucketlist. En toch kwam het er niet van, omdat Limburg niet naast de deur ligt. Ik bleef er echter over dromen; ik wist zeker dat ik Thorn mooi zou vinden. Misschien wel het mooiste plaatsje van Nederland…
Thorn bezoeken
Wat mijn drang er naartoe te gaan extra groot maakte was dat nog geen enkele reisblogger die ik kende er was geweest! Althans, niemand had er deze zomer over geschreven en dat is in dit coronajaar waarin iedereen alle uithoeken van Nederland opzocht een unicum!
Mooi stadje in Limburg
Afgelopen zaterdag ging ik eindelijk! Vanuit Den Haag was het met het openbaar vervoer een flinke reis naar Midden-Limburg, helemaal tot vlak bij de Belgische grens, maar dat had ik ervoor over.
Thorn bleek inderdaad een plaatje! Wat een mooi stadje zeg! Een Limburgs stadje met een mediterraanwit tintje! En wat was het er heerlijk stil!
Een Limburgs stadje met een mediterraan tintje!
Prachtig wit stadje
Wandelend over de keitjes, kijkend naar de kanunnikenhuizen, spiekend in een hofje en stil staand bij een oude waterpomp en houten wijnvaten, verdwaalde ik in tijd en ruimte. Alsof ik niet meer in het Nederland van nu was, maar in vervlogen tijden in een sprookjesachtig buitenland waar huizen wel vaker wit zijn. Helemaal blij liep ik er rond.
Ook al zijn de muren in mijn eigen tuin ook al jaren wit, hier was bijna alles wit.
Thorn was echt een prachtig wit stadje!
Witte dorpjes
Het witte stadje deed me een beetje denken aan de pueblos blancos in Andalusië en aan Ostuni in Puglia, waar ook alle huizen wit zijn, of meer nog aan de witte binnenstad van Faro misschien, in de Algarve. En een moment later waande ik me ineens weer in Duitsland. Het mooie historische stadje Thorn heeft een beetje van alles. Het vele wit maakt het sprookjesachtig mooi.
Witte huizen
Zonlicht weerkaatste het wit. En ook al kwam zo laat in november de zon niet meer in alle straatjes, Thorn bleef een beeldschoon plaatsje. Misschien wel mooier dan ooit, met de kinderkopjes zo blinkend in het zonlicht, zonder zoveel voeten van toeristen erop. Juist nu, met maar een handjevol dagjesmensen.
Zo heerlijk sereen en rustig was het.
Ook rond zonsondergang nog, met die prachtige lucht erbij. O, wat hou ik hiervan!
Beschermd stadsgezicht
De oude kern van Thorn is een beschermd stadsgezicht met veel rijksmonumenten. Het is heerlijk wandelen door de witte straatjes en langs de mooie oude kerk. De speciale keitjes waar je overheen wandelt geven het plaatsje extra charme. Maaskeien noem je ze en je ziet ze overal in het historische centrum van Thorn.
De vele keitjes in het witte stadje geven het extra veel charme.
Geschiedenis van Thorn
Doordat Thorn amper 2.400 inwoners heeft, doet het dorps aan, maar het kent een rijke geschiedenis! Een belangrijk moment in de geschiedenis van het stadje vond ruim 1.000 jaar geleden plaats, toen er in de tiende eeuw, rond 975 na Christus, in Thorn een abdij gesticht werd: Stift Thorn, oftewel Klooster Thorn.
Klooster in Thorn
Het hele leven in het stadje was destijds geënt op ‘het stift’ van de adellijke dames in dit klooster. De Stiftdames werden ook wel kanunnikessen genoemd en kwamen uit zeer hoge adellijke kringen, ook uit het buitenland, veelal uit het Duitse Rijk.
Zoals je ziet is dit grand café in het centrum van Thorn vernoemd naar ’t Stift.
Welvarend mini staatje
Abdijvorstendom Thorn was indertijd een welvarend mini staatje dat bestuurd werd door deze stiftsdames. Tot eind achttiende eeuw was Thorn dus een afzonderlijk land! Thorn had zelfs een eigen rechtspraak en een eigen munt.
Mini vorstendom Thorn had zelfs een eigen rechtspraak en een eigen munt!
Land van Thorn
Miniatuurvorstendom het ‘Land van Thorn’ was indertijd het kleinste soevereine staatje binnen het heilige Roomse Rijk. Tot het Land van Thorn behoorden ook andere plaatsjes rond Thorn, zoals Ittervoort, Haler, Grathem, Stamproy, Baexem en Ell. Met de bus naar Thorn reizend passeerde ik enkele van deze plaatsjes.
Kanunnikenhuizen
Vanaf de dertiende eeuw leefden de dames van Stift Thorn niet langer gemeenschappelijk, maar woonden ieder in een huis in de omgeving van de kerk. Ze bewoonden mooie statige panden, de zogenaamde kanunnikenhuizen. Niet alleen de Stiftdames hadden het trouwens goed; ook de andere inwoners van Thorn waren rijk en hadden prachtige huizen.
Napoleon
Met de komst van Napoleon kwam er echter een einde aan het staatje Thorn. De Stift dames werden verjaagd door het leger van Napoleon en toen de huizen leeg kwamen te staan trokken er armere gezinnen in.
Napoleon maakte een einde aan de zelfstandigheid van abdijvorstendom Thorn.
Belasting betalen
De Franse machthebbers eisten dat er belasting betaald werd: hoe meer ramen en deuren een huis had, hoe meer belasting er betaald diende te worden. Helaas konden de armere inwoners dat destijds niet betalen. Om minder belasting te hoeven betalen metselden veel mensen hun ramen dicht.Om het niet op te laten vallen verfden ze de muren vervolgens wit.
Ah… dus daarom zijn de huizen in Thorn wit!
Huizen wit geverfd
Tot halverwege de vorige eeuw was de helft van Thorn wit, maar toen in de jaren 60 het toerisme op gang kwam kregen de bewoners van huizen die nog niet wit waren subsidie om die huizen ook wit te schilderen. Het witte dorp sloeg namelijk aan bij toeristen! Net als in het Spaanse Júzcar trouwens, daar bleken (na de opnames van een Smurfenfilm) juist blauwe huizen een succes.
Een dorp vol witte huizen sloeg aan bij de toeristen!
Toeristen en kunstenaars
Steeds meer mensen in Thorn schilderden hun huis wit en tegenwoordig is maarliefst 90% van het oude centrum van Thorn wit. Zo werd het witte stadje een geliefd toevluchtsoord voor kunstenaars. Creatieve zielen werden aangetrokken door het mooie witte plaatsje.
Door al die witte huisjes en de rustige sfeer die er heerste was Thorn geliefd bij toeristen en kunstenaars.
Bouwstijl
Niet alleen de kleur, maar ook de bouwstijl van Thorn is uniek in Nederland. Dat kwam omdat in het verleden ook adellijke dames uit andere delen van Europa, met weer andere bouwstijlen, in Thorn waren neergestreken en dat zag je terug in de architectuur. In combinatie met de witte gevels werd Thorn zo een heel karakteristiek en bijzonder dorp!
Juist dat karakteristieke maakt Thorn zo leuk vind ik; je ziet dit nergens anders in Nederland!
Wandeling door Thorn
Ik wandelde heerlijk rond in het witte stadje. Ik genoot van de stilte en het fotograferen. Juist nu, in coronatijd, en zeker eind november, heb je Thorn bijna voor jezelf. Ik zag een wielrenner, wat inwoners die hun hond uit lieten en twee wandelaars, maar verder was het bijna overal stil, terwijl in de zomer heel wat mensen die op vakantie in Limburg zijn (in Midden-Limburg vooral) een fietstochtje naar Thorn maken of een dagje naar Thorn gaan.
De Pannekoekenbakker
Helemaal uitgestorven was het overigens niet. Toen ik bij ‘De Pannekoekenbakker’ de hoek om wandelde rook ik plotseling een vuurtje. Bij een houten kiosk werden wafels, koffie en warme choco to go verkocht. Co’s corner heette het.
Het was de enige plek in het verstilde witte stadje waar een paar mensen -op afstand- bijeen stonden, genietend van een warm drankje op een koude namiddag in november.
Iets lekkers of koffie to go, dat kan ook in Thorn in coronatijd.
Thorn met kinderen
Normaalgesproken, als de horeca open is, is De Pannekoekenbakker een aanrader voor wie Thorn met kinderen bezoekt, ook vanwege de leuke kleine binnenspeeltuin in de kelder, voor jonge kids. Zelf was ik nu zonder mijn kinderen in Thorn, maar dit meisje liep zo lief te huppelen terwijl ze haar hond uitliet.
Toeristisch Thorn in ruste
Ik bezocht Thorn op het randje van herfst en winter, maar ik denk dat het ook heerlijk is om in de lente in Thorn te zijn of op een mooie zomerse dag met de terrasjes vol mensen (ja, ook daar hou ik van!), maar om Thorn in covid tijd zo ‘in ruste’ te mogen meemaken voelde echt als een cadeautje.
Thorn zonder toeristen bezoeken, doe het nu!
Het mooiste plaatsje van Nederland?
Kan ik na zo’n kort bezoek zeggen dat dit het mooiste plaatsje van Nederland is? Ja en nee. Ik heb uiteraard niet alle plekken in Nederland bezocht, maar wel heel veel en deze steekt met kop en schouders boven alle andere mooie plaatsen in Nederland uit. Dus ja, voor mij is dit momenteel het allermooiste plaatsje van Nederland!
Plaatsje met witte huizen
Op de rij witte huizen in Zutphen en enkele witte huizen in het oude centrum van Elburg en Middelburg na is er geen enkele andere stad in Nederland met een echt witte stadskern. En juist dat maakt het -voor Nederlandse begrippen- zo bijzonder!
Persoonlijk vind ik Thorn daarom echt het mooiste stadje van Nederland. En omdat het zo klein is kan het wat mij betreft ook meteen doorgaan voor het mooiste dorp van Nederland, ook al is het officieel geen dorp.
Een stadje als Thorn vind je nergens in Nederland.
Thorn is uniek
Thorn heeft iets wat geen enkele andere stad of dorp in Nederland heeft. Het is anders dan alle andere plaatsen in Nederland en ja, de ‘kleur’ speelt daarin zeker een rol. Ook al oogt wit koel, het wakkert mijn vuurtje aan: mijn reislust, mijn creativiteit en de drang om te fotograferen en zelfs om zinnen te formuleren.
Thorn zorgt ervoor dat je het gevoel van tijd en plaats even kwijt bent. Je waant je in het verleden, ver van Nederland en de door corona getroffen wereld van 2020 vandaan. Het geeft je de illusie even heel ergens anders te zijn, ergens in de Méditerranée, ook al is ook dat toch weer anders.
Een wit stadje: in Andalusië is het gewoon, hier is het bijzonder!
Voor wie is Thorn leuk?
Ik kan een bezoek aan Thorn echt iedereen aanraden (nou ja, niet iedereen, want dan wordt het alsnog te druk, haha), maar houd er wel rekening mee dat het stadje maar klein is en dat (afgezien van de hotels) de horeca momenteel nog dicht is. Je beleeft Thorn dus niet zoals het kán zijn.
Normaalgesproken is Thorn een toeristische trekpleister, nu is het de plek voor rustzoekers en stille genieters.
Thorn in ruste
Thorn is momenteel dus meer een plek voor rustzoekers en stille genieters, voor wandelaars en fotografen, maar hou je van een koffietje hier en een borreltje daar, dan kun je beter wachten tot de horeca weer open is, dan is het net wat gezelliger. Ook als je vaak naar het toilet moet is dat handiger. Of boek een hotel (met restaurant), dan kun je wél zitten voor een hapje of drankje (of tussendoor naar het toilet).
Bezienswaardigheden Thorn
Uiteraard kun je -ook nu- toch nog meer doen dan alleen een wandeling door de witte straatjes in het centrum van Thorn maken. In een apart blog zal ik terug komen op wat er verder in (en om) het kleine stadje Thorn nog te zien en te doen is.
Ga je al snel naar het witte stadje en staat mijn volgende blog over de bezienswaardigheden in Thorn nog niet online? Wandel dan in elk geval even langs de VVV op het plein rechts van de kerk dat Wijngaard heet. Je kunt hier inlichtingen krijgen en in elk geval Museum Het Land van Thorn bezoeken.
Winkels en restaurants in Thorn
Thorn heeft niet veel winkels, maar wel een paar en die waren gewoon open, zoals een vintage atelier. Restaurants zijn er uiteraard ook, maar momenteel zijn in verband met de coronamaatregelen alleen de hotelrestaurants open (de hoteltips volgen nog!) en een enkel keetje met drankjes en versnaperingen ‘to go’.
Terrassen in Thorn
Terrassen zijn er, maar ook die zijn i.v.m. de coronabeperkingen alleen voor hotelgasten. In een nieuwsbericht van een Limburgse website las ik dat eerder dit jaar, toen de horeca juist net weer open was, Thorn een extra groot terras had. Terrasuitbreiding was i.v.m. de coronacrisis dit jaar toegestaan en dus deed menig horecaondernemer dat ook, maar in Thorn gingen ze nog een stapje verder. Daar werd de hoofdstraat (Hoogstraat) afgesloten voor verkeer en omgetoverd tot één groot terras. Leuk!
Wandelroute met wafel
Heb je toch zin om juist nu naar Thorn te gaan om het witte stadje in alle rust te verkennen, dan hoef je ook weer niet te verhongeren. Betaal je bij de VVV namelijk 5 euro, dan krijg je niet alleen een plattegrond met een wandelroute, maar ook een waardebon waarmee je bij hotel Crasborn een koffie en wafel af kunt halen. Alleen de wandelroute kopen kan ook, maar hé, een Limburgse wafel is natuurlijk wel lekker!
Thorn met buggy, rolstoel of rollator
Ga je wandelen in Thorn dan is het goed te weten dat de straatjes in Thorn uit veel kleine keitjes bestaan en niet uit gewone stoepen of geasfalteerde straten. Mocht je slecht ter been zijn, een rollator gebruiken, je stiletto hakken aan willen trekken of met een dreumes of peuter in een buggy willen komen dan wandelt het er -in verband met de vele kinderkopjes- net iets lastiger dan in andere plaatsen. Aan de rand van de binnenstad zijn wel gladdere paden en wegen, zoals de straten De Waterkant en Onder de Bomen, maar het mooiste gedeelte van Thorn bestaat uit keitjes.
Hoeveel tijd moet je uittrekken voor Thorn?
Thorn is maar een klein stadje. De een wandelt er misschien even rond en heeft het dan wel gezien, de ander duikt de geschiedenis in met een bezoek aan het museum, het kapelletje Onder de Linden en de kerk.
Als de horeca in 2021 hopelijk weer open is wil je wellicht tussendoor lekker ergens koffie drinken, lunchen of een drankje doen, dus dan ben je er sowieso al wat langer.
Misschien wil je vanuit Thorn nog graag de natuur in wandelen (wat ik ook even heb gedaan) of in de zomer naar het strandje bij Thorn, dan ben je langer zoet. Kortom, de een zal er 1,5 a 2 uurtjes zijn, de ander een flink dagdeel of hele dag, en weer een ander blijft er logeren om nog meer te kunnen doen of in alle rust te genieten.
Ga ook een dagje naar Thorn!
Wandel door het witte centrum èn een stukje daarbuiten.
Buiten het centrum van Thorn is het ook fijn wandelen of fietsen.
Vanuit Thorn kun je zelfs naar Belgisch Limburg wandelen!
Ook ik was ineens in België!
Thorn ligt op de grens van Nederland en België, aan de rand van een mooi natuurgebied.
Hoe kom je in Thorn?
Het witte stadje Thorn ligt in Midden-Limburg, vlakbij de grens met België, in de gemeente Maasgouw. Wil je er net als ik met het openbaar vervoer naartoe, neem dan de trein naar Roermond of Weert en vervolgens de bus naar Thorn. Er gaat dus geen trein naar Thorn, maar het is goed te doen!
Bus naar Thorn
Zowel vanuit Roermond als vanuit Weert rijdt bus 73 naar Thorn, vanaf het treinstation. Thorn ligt er eigenlijk tussenin. Ook terug kun je naar beide kanten bus 73 nemen. Stap uit bij de halte Centrum of eventueel bij de Trippaardstraat.
De bus gaat in het weekend 1x per uur, doordeweeks 2x per uur. Zelf reisde ik heen via Weert en terug via Roermond, omdat dat beter uitkwam. Vanuit Den Haag is het 3 a 3,5 uur reizen met het openbaar vervoer. Met de auto kan het veel sneller.
Parkeren in Thorn
Je mag niet in het oude centrum parkeren. Wel zijn er om de stadskern heen 3 parkeerplaatsen. Je hoeft niet bang te zijn dat het te ver lopen is, want Thorn is maar klein. De beste optie is de parkeerplaats halverwege de Waterstraat of bij de Trippaardstraat. Vlakbij de Grote Hegge (bij het water) kan ook.
De parkeerplaatsen in Thorn staan aangegeven op deze eenvoudige plattegrond die gratis verkrijgbaar is bij de VVV, maar het is natuurlijk wel handig om het van te voren te weten, dus hier zie je de P’s:
Hier zie je waar je kunt parkeren in Thorn.
Parkeerplaats halverwege de Waterstraat (hierboven) en bij de Trippardstraat (hieronder).
Thorn op de fiets
Thorn is ook een leuk stadje om aan te doen tijdens een mooie fietstocht in Midden-Limburg. Er zijn diverse knooppunten en routes, zoals de Maasstadjes fietsroute. Ben je dat van plan schaf dan hier alvast een fietskaart van Midden-Limburg aan.
Foto’s Thorn
De foto’s in dit blog maakte ik allemaal zelf. Thorn is een fotogeniek stadje waar je als (amateur) fotograaf zeker zult genieten, ook (juist!) nu het er zo rustig is. Het voordeel van het voorjaar en de zomer is natuurlijk dat er dan veel meer licht in de straatjes komt. Nu had ik veel schaduw en stiekem vond ik dat jammer. Toch blijft het een super pittoresk plaatsje dat ik -met mijn iPhone– zo mooi mogelijk heb geprobeerd vast te leggen.
Thorn bij zonsopkomst of zonsondergang
Omdat de bus van en naar Thorn in het weekend maar 1 keer per uur gaat, ben ik om half 5, toen de zon onder ging, weggegaan, maar ik had graag nog net een kwartiertje extra gehad, om tijdens blue hour nog een extra rondje door het witte centrum te wandelen.
Als de horeca geopend was geweest was ik zeker langer gebleven, maar nu het zo koud was en je verder nergens meer naartoe kon wilde ik niet nog drie kwartier in het donker rondlopen of in de kou bij een bushalte staan. Nou ja, zo was het ook al heel mooi!
Overnachten in Thorn
Wil je Thorn juist in de avond of in de vroege ochtend vastleggen blijf er dan een nachtje slapen. Ik had dat bijna gedaan! Het kan al voor 50 euro per kamer! Meer overnachtingstips in en om Thorn volgen in een apart blog, want anders wordt het te veel. Volg me dus op Facebook zodat je de vervolgblogs niet mist.
Overnachten in Thorn kan in een hotel, B&B of vakantiehuis, maar ook net buiten Thorn.
Informatie over Thorn
De informatie over de geschiedenis van het witte stadje Thorn heb ik vergaard via informatieborden in het stadje zelf (zoals dit bord hieronder), de website van de VVV van Midden-Limburg en een folder van een stadswandeling in Thorn, een uitgave van gemeente Maasgouw en VVV Midden-Limburg en vervolgens in mijn eigen woorden en vooral naar eigen beleving opgeschreven en wat het stadje met me deed. In Trouw las ik bovendien het artikel ‘In ministaatje Thorn waren vrouwen eeuwenlang aan de macht’.
Toerist in eigen land
Ook beluisterde ik een filmpje waarin een stadsgids over Thorn vertelt waardoor ik er nog meer over te weten kwam. Het verscheen deze zomer op Nu.nl in een reeks korte video’s met het thema ‘Toerist in eigen land’, waarin een aantal bekende maar unieke locaties in Nederland bezocht werd en ze de geschiedenis in doken van onder andere Bourtagne, Schokland en Doesburg.
Bijzondere plekken dichtbij huis ontdekken
Vond je Thorn mooi en speel jij ook graag toerist in eigen land? Dan vind je het waarschijnlijk ook leuk om een keer een kijkje in andere karakteristieke dorpjes in Nederland te nemen, zoals Marken en Giethoorn, wat ook heel pittoreske plaatsjes zijn. En zo zijn er nog meer toeristische plaatsjes die stiekem toch wel de moeite waard zijn. Maar zo beeldig als Thorn? Dat vind je nergens anders in Nederland!
Toeristische plaatsjes in Nederland
Vind je het leuk om bekende plaatsen in Nederland te bezoeken waar toeristen normaalgesproken ook naartoe gaan? Ga naar Giethoorn bij de Weerribben Wieden. Naar Marken, Volendam en de Zaanse Schans, in de buurt van Amsterdam. Ga met zonnig of juist stormachtig weer lekker naar Scheveningen en wandel over De Pier. Ideaal ook in combinatie met het mooie statige Den Haag. En ook Delft ligt er vlákbij! Of kijk hier voor meer inspiratie voor een dagje weg in de winter, als je deze winter nog even weg wil.
Er komen nog meer bestemmingen in Nederland aan de komende weken, dus wil je niks missen, volg dan Follow my footprints op Facebook. Ook als je in 2021 weer meer over het buitenland wil lezen.
Witte en kleurrijke stadjes in het buitenland
Als je het witte stadje Thorn mooi vindt, denk ik dat je hier ook wel van houdt:
De Bonte Ossteeg in Delft. Wie in Delft woont weet ongetwijfeld van het bestaan van dit fotogenieke steegje in hartje Delft af en menig toerist heeft (voor de coronatijd) selfies gemaakt in het Delfts Blauwe straatje, maar wie elders in Nederland woont kent ‘Delft Blue Alley’ meestal niet. Ik was er in de herfstvakantie met mijn zoon en vond het leuk om te zien!
De Bonte Ossteeg is een super instagrammable plek in Delft!
Steegje met Delfts Blauw
Ga je dus eens een dagje naar Delft of boek je -ook in coronatijden- een hotel in Delft om er toch nog lekker een weekendje op uit te gaan, mis dit leuke steegje met Delfts Blauw dan niet! Het steegje op zich was al aardig omdat je de Markt er tussendoor ziet liggen, maar juist het Delfts Blauw maakt het extra mooi! Het is één van de meest gefotografeerde steegjes van Delft.
Wandel je even mee?
Bijzonder steegje in Delft
Dit bijzondere steegje met Delfts Blauwe street art ligt supercentraal, middenin het historische centrum van Delft, maar wandel je toevallig net door een ander straatje naar de Markt (bijvoorbeeld door de Oude Manhuissteeg) dan kun je het zomaar missen en dat is jammer!
Ook als je gaat studeren in Delft (of als je zoon of dochter er gaat studeren) is De Bonte Ossteeg wel een van de plekken die je moet kennen, naast de historische plekken in Delft natuurlijk.
De Bonte Ossteeg in Delft is echt een must see!
Bonte Ossteeg in Delft
Het steegje waar je deze mooie ‘Delfts Blauw’-street art vindt heet dus de Bonte Ossteeg in Delft (op de een of andere manier wil ik de hele tijd Bonte Koesteeg zeggen) en ligt tussen de Voldersgracht en de Markt, het grote (markt)plein in het centrum van Delft met het stadhuis, en waar normaalgesproken (in het pre coronatijdperk) volop terrassen te vinden zijn.
Wie heeft het gemaakt?
Ondanks dat ik het kunstwerk pas dit jaar ontdekte, is het niet nieuw. Kunstenaar Hugo Kaagman maakte het in 2013 in opdracht van de gemeente Delft. Zeven jaar geleden alweer dus. En dat niet alleen! Onderaan dit blog lees je wat Hugo Kaagman nog meer voor toffe dingen in Nederland en in het buitenland heeft gemaakt, ook allemaal met Delfts Blauw in de hoofdrol!
Wat stelt de Delfts Blauwe street art in de Bonte Ossteeg voor?
Hugo Kaagman heeft zich voor dit kunstwerk in Delft laten inspireren door het wereldberoemde Delfts blauw. Het is een beetje alsof je dus naar Delfts blauwe tegeltjes kijkt, maar dan wel op een hele toffe en hippe manier.
Je ziet bekende personen uit Delft en uit de geschiedenis van Delft, zoals Willem van Oranje, Hugo de Groot en Johannes Vermeer, maar ook andere grappige details. Je ziet het zo op de foto’s verder naar onderen.
Willem van Oranje
Willem van Oranje woonde in het Sint-Agathaklooster, het huidige Prinsenhof in Delft. Zijn praalgraf is te zien in de Nieuwe Kerk in Delft. Onder de afbeelding van Willem van Oranje staan Chinese tekens. Weet jij toevallig wat deze karakters betekenen? Vermeld het bij de reacties, want ik ben benieuwd!
Johannes Vermeer
Johannes Vermeer zie je schilderend aan het werk. Vermeer is natuurlijk onlosmakelijk verbonden met Delft. De zeventiende-eeuwse Vermeer is er geboren, gedoopt en begraven. Hij woonde met zijn ouders in de herberg Mechelen aan de Markt in Delft en studeerde ook in Delft. Vermeer werd wel de Sfinx van Delft genoemd, omdat er zo weinig over hem bekend is; toch is hij één van de bekendste schilders uit de Gouden Eeuw.
Bekende schilderijen van Vermeer zijn natuurlijk Het melkmeisje en Het meisje met de parel. Het Melkmeisje is te zien in het Rijksmuseum in Amsterdam en het Meisje met de Parel in het Mauritshuis in mijn eigen Den Haag! Toevallig bezocht ik het Mauritshuis (én het beroemde schilderij) vorige week, dus daar kom ik ook zeker nog een keer op terug.
Leuke details in de Bonte Ossteeg
Behalve bekende personen zie je ook leuke details in het werk van Kaagman. Als je wat langer naar de muur kijkt zie je wat grappige beelden en pikante details. Vooral de bilpartij valt op. Fietst deze dame nou met blote billen of lijkt dat maar zo?
Tip: Je kunt ‘m als fietsbel bestellen!
Delftse producten
Ouderwets Delftse producten zie je ook op de muur, zoals oud-Delftse toiletzeep en Delftsche slaolie. Verder ook teksten als TEE-SET (een vroegere band uit Delft) met ‘She likes weeds’ en ‘Ma belle amie’, twee van hun nummers. En Like.
Wat zie je allemaal nog meer?
Ook zie je een molen, een kikker, een rund, een bonte os, een engel, nog een fietser, stripfiguur Lampje, iemand die haring hapt, een sexy dame en toeristen met rolkoffers.
Ook zie je nummer 22. Dat verwijst naar Markt 20-22, het adres dat hoort bij de zijkant van het huis dat aan de Bonte Ossteeg grenst en waar (op de Markt) café De Liefhebber gevestigd is.
Een fietser, een dame in bikini, iemand die haring hapt en natuurlijk een bonte os.
Een molen, een engel en nog meer. Hoe langer je kijkt, hoe meer je ziet.
Behalve kunst op de muur is dit ook nog te zien:
Koe of os
Ook vind je in het steegje een bont geschilderde koe (als echt beeld, dus niet op de muur) met Delfts Blauw erop. Hij staat bovenop een klein elektriciteitshuisje met stieren. Wellicht is het dus geen koe, maar een os, gezien de naam van het steegje.
Loop je door het steegje dan zie je aan de overkant van de Markt precies Heinen Delfts Blauw liggen. Dé plek voor buitenlandse toeristen om Delfts Blauw te kopen: Delft Blue (en allerhande producten met Delfts Blauw erin of erop). Met daarnaast, hoe kon het ook anders, een kaaswinkel, waar toeristen normaalgesproken natuurlijk erg blij van worden.
Van Delft
Sla je vanuit het steegje linksaf, dan kom je bij de hoek met de Oude Manhuissteeg, het andere steegje dat ook tussen de Voldersgracht en de Markt loopt, bij Van Delft, waar je nog even kruidnoten kunt kopen. Ja, want nu die toeristen er vrijwel niet zijn zit in één van de drie filialen met Delfts Blauw nu tijdelijk Van Delft, de Pepernotenfabriek.
Tip tussendoor: wip op de Markt even binnen bij de tijdelijke pepernoten pop up shop van Van Delft.
Instagrammable plek
Nou, het moge duidelijk zijn dat dit toch echt wel een leuk steegje is om even te bekijken als je in Delft bent. Niet alleen voor toeristen, maar ook gewoon voor Nederlanders, want het is natuurlijk een super instagrammable plek. Leuk dus om hier een foto van te maken en op Instagram te zetten. Zelf ontdekte ik het ook door Instagram, terwijl ik eigenlijk naar iets anders zocht.
Street art in Delft
Behalve in de Bonte Ossteeg is er op nog meer plekken in Delft street art te zien. Samen met mijn zoon maakte ik een wandeling langs heel veel street art in Delft. Over street art in Delft schrijf ik apart nog een keer een blog.
Vermeer centrum Delft
Wil je meer zien dan alleen street art? Combineer een wandelingetje door het korte steegje dan met een bezoek aan het Vermeer-museum. Tickets kun je bestellen via Tiqets, waar je nog veel meer interessante bezienswaardigheden en activiteiten kunt vinden, niet alleen in Delft, maar ook elders in Nederland en in het buitenland!
Hier zie je mij als Melkmeisje bij het Vermeer centrum Delft. Not my best shot, uhum.
Herberg Vermeer
De herberg waar Vermeer geboren is is trouwens ook nog steeds te bezoeken! Herberg de Vliegende Vos ligt vlakbij de Bonte Ossteeg, aan de Voldersgracht, net voor het Vermeer centrum.
Delfts Blauw mozaïek
Ook kun je in Delft nog iets anders Delfts Blauw-achtigs zien: een mozaïek van een fiets. Het zit tegenover Filmhuis Lumen, op de Pluympot. Het mooie mozaïek is gemaakt van kapotte tegeltjes en kleine scherven van spiegels. Ook dit is niet nieuw overigens hoor!
Leuk om te doen in Delft
Ben je van plan een dagje of weekend naar Delft te gaan? Hier vind je wellicht nog meer leuke dingen om te doen in Delft! Breng een bezoek aan Museum Prinsenhof of aan Royal Delft. Ook leuk: doe een fietstour langs de hoogtepunten van Delft! Of maak een boottocht van Delft naar Den Haag! Het kan zijn dat momenteel -door de coronabeperkingen- niet alles mogelijk is, maar dit blog is ook voor de toekomst, dus hopelijk kan er volgend jaar weer meer!
Het fijnst is het natuurlijk om een nachtje te blijven slapen in Delft. Hier vind je hotels in Delft. Zelf vind ik het waar ik ook kom meestal het leukst om in de oude binnenstad te zitten, in het historische centrum, maar hoef je niet per se in het centrum van Delft te zitten, maar vind je aan de rand van Delft juist handiger omdat je bijvoorbeeld ook naar Den Haag en Rotterdam wil? Kijk dan ook eens naar de aanbiedingen van Voordeeluitjes: hotel in de buurt van Delft.
De kunstenaar maakte trouwens ook op veel andere plekken in Nederland èn in het buitenland Delfts Blauw street art. Kijk zeker even op zijn website, Kaagman, want daar zie je nog veel meer moois, zoals dit: Mighty echo of the Amazon rainforest. Ook maakte hij toffe street art op de Amsterdamse wallen. En die Pofferdikkie food truck met poffertjes is ook gaaf (ook een supergoed gevonden naam trouwens)!
Delfts Blauw kunst in musea in Nederland
Hugo Kaagman maakte meer van zijn mooie Delfts Blauw-werken voor diverse musea in Nederland. Zo zag ik al eens een treinwagon in het Spoorwegmuseum in Utrecht (waar ik onderstaande foto maakte), maar ook kun je zijn Delfts Blauw kunst zien in het Tegelmuseum in Otterlo (waar ik deze zomer met de kinderen overnachtte in een heel leuk huisje), in het Zuiderzeemuseum in Enkhuizen (ook leuk met kinderen), in het Dordrechts Museum, in museum Vaals in Limburg en in het Stroopwafelmuseum in Amsterdam.
Ook in België en Sarajevo (waar ik geweest ben, maar het niet gezien heb) pimpte hij muren op en zelfs op Curaçao en in Shanghai! In 1980 zelfs al, waar hij aan de Zebra House in de Sarphatistraat in Amsterdam werkte. Die zebra-street art was ook gaaf!
Hugo Kaagman, één van de pioniers wat street art in Nederland betreft!
Ook moet je echt een keer in Giethoorn geweest zijn. Hier lees je over Giethoorn in combinatie met de Weerribben-Wieden. O, en volg me meteen even op Facebook, want dit weekend (zondag denk ik) komt er nog een toeristische (maar echt heel mooie!) bestemming in Nederland online.
Street art op elektriciteitshuisjes. Kunst op transformatorhuisjes. Beschilderde stroomhuisjes. Electro murals. Power house art. Trafo graffiti. Hoe je het ook noemt, naast mooie grote muurschilderingen zie je hier in Den Haag ook veel street art op elektriciteitshuisjes en daar gaat dit blog over!
Tientallen transformatorhuisjes in Den Haag zijn door professionele graffiti kunstenaars omgetoverd tot ware kunstwerken. Ook onlangs nog!
Wat zijn elektriciteitshuisjes?
Je kent ze wel, die kleine gebouwtjes in de stad met zo’n geel waarschuwingsdriehoekje en een bliksemflits erop. ‘Levensgevaarlijk’ staat erbij. En dat is niet zo gek; de transformatorhuisjes zorgen namelijk voor elektriciteit in de buurt. De transformator in het stroomhuisje zet elektriciteit om in laagspanning die geschikt is voor stopcontacten in huis.
Elektriciteitshuisjes in Segbroek.
Kunst op transformatorhuisjes
Tegenwoordig hebben transformatorhuisjes echter nóg een functie: kunst! Veel elektriciteitshuisjes worden beschilderd om illegale bekladding en beplakking tegen te gaan. Als er eenmaal een kwalitatief kunstwerk op een muur te zien is, wordt er immers niet zo snel iets overheen geplakt.
Bovendien worden de normaal gesproken niet echt aantrekkelijk ogende trafohuisjes door de meeste schilderingen echt opgefleurd. De gepimpte huisjes staan leuk in het straatbeeld, zowel in chique buurten als in achterstandswijken. Van het Sweelinckplein tot het Oranjeplein, je ziet ze overal. In winkelstraten, maar ook gewoon in woonwijken.
Sommige huisjes zijn al lang geleden beschilderd, andere pas vorige maand!
Elektriciteitshuisjes in Den Haag
Nieuw zijn de meeste kunstwerken niet. Deze hierboven wel, maar het merendeel is al langer te zien. Al jaren fiets ik er elke dag voorbij, langs meerdere graffiti kunstwerken op elektriciteitshuisjes in Segbroek. Ik passeer de transformatorhuisjes onderweg naar de school van de kinderen, naar de supermarkt, de speeltuin of waar ik maar moet zijn.
Ik zocht ze nooit op, ik kwam er vanzelf langs.
Eerst vallen ze op, later fiets je er gewoon voorbij. Stoppen om een foto te maken doe je in de hectiek van de dag vaak niet, maar de laatste maanden deed ik dat wél, omdat ik er éindelijk eens een blog over wilde schrijven.
Foto’s van street art maken
Maar zo normaal als het is om tijdens een tripje naar het buitenland overal foto’s van te maken, zo ‘awkward’ (om er maar eens een veelvuldig door mijn tieners gebruikte term in te gooien) voelt het om dat ineens in je eigen stad of straat te gaan doen. Mensen kijken ook vaak zo van: ‘Wat doet zij daar nou?’ Alsof je toch een soort verdacht persoon bent of zo als je foto’s gaat maken in een gewone straat.
Dat wat je in het buitenland zonder schroom doet (alles op de foto zetten) voelt in je eigen stad of buurt een beetje ongemakkelijk.
Street art waar ik dagelijks voorbij fiets.
Voor wie is street art bedoeld?
Ook mijn kinderen vonden het maar raar dat ik ineens overal murals op de foto wilde zetten. Als ik zei ‘Zullen we nog even street art gaan spotten?’ zei mijn dochter ‘Wat héb jij ineens met street art?!’ Mijn zoon zei zelfs: ‘Street art is voor jongens van 16 mama, niet voor moeder van 48!’
‘Street art is voor jongens van 16 mama, niet voor moeder van 48!’
Op zoek naar street art op elektriciteitshuisjes
Haha, ik moest erom lachen maar ik liet me er niet door ontmoedigen. Toen we na de #blijfthuis-weken weer een beetje op pad konden, kreeg er echt lol in om steeds meer transformatorhuisjes te ontdekken en ze dan ook nog een beetje aardig op de foto te zetten.
Steeds weer ging ik op pad in eigen stad om nog meer street art te spotten. Niet alleen street art trouwens, ook heel veel natuur, zoals je in mijn andere blogs over Den Haag kunt lezen!
Op zoek naar elektriciteitshuisjes
Op de website The Hague Street Art had ik een paar stroomhuisjes gezien die ik graag wilde fotograferen, maar meestal ging ik gewoon op de gok. Gewoon zigzaggend de stad door; de ene straat in, de andere uit, vooral op plekken waar het me logisch leek dat ik ze misschien wel tegen kwam. Ze staan namelijk ook niet allemaal op de kaart van The Hague Street Art!
Elektriciteitshuisjes in Segbroek
Vooral in stadsdeel Segbroek zie je veel street art op elektriciteitshuisjes, met name in de buurt waar ik woon. Onlangs zijn er daar zelfs nog een paar bijgekomen! Ik woon in het Regentessekwartier, maar ook in het Valkenboskwartier en in de Bomenbuurt zie je overal beschilderde stroomhuisjes.
Steeds meer transformatorhuisjes in Segbroek en in de rest van Den Haag zijn de afgelopen jaren beschilderd door graffiti kunstenaars. Ook onlangs nog!
Je vindt er meerdere op de Regentesselaan, de Beeklaan, de Thomsonlaan en de Valkenboskade, maar ook op andere plekken, zoals je zo op de foto’s hieronder zult zien. Wellicht valt je door de foto’s ook op dat er eigenlijk best veel bomen in Den Haag zijn en daar ben ik blij om!
Elektriciteitshuisjes in Escamp, Centrum en Scheveningen
Behalve in Segbroek, zie je ook street art op elektriciteitshuisjes in andere Haagse stadsdelen zoals Escamp en het centrum; je ziet ze in wijken als de Schilderswijk, het Zeeheldenkwartier, Duinoord en Scheveningen. Ik ga ze zo allemaal laten zien! Nou ja, bíjna allemaal!
Waar vind je transformatorhuisjes?
Vaak staan transformatorhuisjes in een middenberm (of hoe noem je dat, zo’n groenstrook in het midden van een laan), op een plein of op een kade langs het water. Als je een beetje oplet kun je ze bijna overal tegenkomen in Den Haag, gewoon gratis en lekker in de open lucht! Zo’n openlucht tentoonstelling is ideaal in coronatijden!
Gratis kunst kijken, lekker in de buitenlucht! Juist in tijden van corona een goed idee!
Beschilderde elektriciteitshuisjes
Ik hou nog steeds het meest van grote murals (in dit street art blog zie je er veel), maar wat ik leuk vind aan de elektriciteitshuisjes is dat ze aan meerdere zijden beschilderd zijn. Dat geeft het vaak net een extra dimensie.
Juist omdat de elektriciteitshuisjes aan meerdere zijden beschilderd zijn geeft dat vaak een extra mooi effect!
Soms loopt een staart van een vogel, vos of pauw door om de hoek van het huisje of zie je nog iets verrassends. Bekijk de huisjes dus zeker van verschillende kanten!
Kijk eens naar details!
De afgelopen tijd ben ik er echter actief naar gaan speuren en echt stil gaan staan om eens goed te kijken wat ik eigenlijk zag. Niet meer in een flits terwijl je er gehaast voorbij racet dus, maar meer bewust. Want als je alleen maar voorbij rijdt of fietst en op het verkeer moet letten zie je dat allemaal niet!
Kijk eens naar details!
Stop eens in plaats van maar door racen, dan zie je veel meer!
Vogels en bloemen
Vooral als het vogels of bloemen zijn vrolijkt het de boel op vind ik persoonlijk, hoewel abstract ook mooi kan zijn. In het straatbeeld vind ik figuratief (natuurgetrouw) het mooist staan; en dan vooral dat wat letterlijk en figuurlijk natuurlijk oogt.
Met van die drukke cartoon-achtige kunst heb ik niet zo veel en met ‘griezelige’ graffiti of schreeuwerige street art al helemaal niet. Maar daaruit blijkt waarschijnlijk toch dat ik 48 ben en geen 16, zoals mijn zoon zei, haha.
Met cartoon-achtige kunst, ‘griezelige’ graffiti of schreeuwerige street art heb ik niks. Om eerlijk te zijn: dat vind ik afschuwelijk!
Onderwerpen die bij de buurt passen
Veel onderwerpen zijn zo gekozen dat ze bij de sfeer of naam van de wijk, buurt of straatnaam passen. Het duidelijkste voorbeeld daarvan is de abrikoos in de Abrikozenstraat, een fruitboom in de vruchtenbuurt, het elektriciteitshuisje met piraten in het Zeeheldenkwartier, maar ook uitvinders en wetenschappers in mijn buurt of de sportieve schilderingen in het ‘sportkwartier’ in Escamp.
Wie heeft de elektriciteitshuisjes beschilderd?
De kunstwerken zijn niet alleen door lokale kunstenaars gemaakt, maar ook door nationale en internationale graffiti kunstenaars. Ze zijn de afgelopen 10 jaar gemaakt, veel ook de afgelopen 5 jaar, maar ook sinds vorig jaar en zelfs vorige maand is er nog nieuwe street art bijgekomen! Ik heb er heel veel op de foto gezet, van meerdere kanten.
Route langs elektriciteitshuisjes in Den Haag
Ook jij kunt lekker in Den Haag gaan speuren naar dit soort huisjes. Op de fiets is dat het handigst, of je hier nou woont of van buiten Den Haag komt, maar lopend kan ook. Dit blog is niet specifiek bedoeld als route om te volgen, maar kan uiteraard wel ter inspiratie dienen.
Een groot deel van de stroomhuisjes heb ik op enigszins logische volgorde achter elkaar genoemd. Ik noem er steeds meerdere tegelijk die qua ligging bij elkaar liggen.
Street Art Map Segbroek
Voor een route langs elektriciteitshuisjes in Segbroek (en andere street art in Den Haag) raad ik je aan op de website van The Hague Street Art te kijken. Er zijn echt ontzettend veel stroomhuisjes in Segbroek beschilderd. Een deel gebeurde onder leiding van projectleider Ringo Mollinger, die zelf ook graffiti artist is, maar die focust zich nu weer op het zelf maken van kunst. Het huidige team bestaat uit Yscha Werdmuller von Elgg, Tobias Becker Hoff en Nanne Boere.
Transformatorhuisjes die niet op de kaart staan
Via de genoemde website kun je een route uitstippelen, wandelend of op de fiets. Niet alle transformatorhuisjes die ik laat zien staan op de betreffende kaart, dus wil je meer zien dan wat zij laten zien, dan moet je zeker even bekijken wat ik hieronder allemaal laat zien. Voor een eerste tour of eerste indruk kom je met de betreffende website wel al een heel eind.
Kunst op stroomhuisjes
Hieronder laat ik zien welke kunstwerken op elektriciteitshuisjes er zoal zijn. De meeste foto’s heb ik dit jaar of zelfs pas onlangs gemaakt.
Elektriciteitshuisje op het Sweelinckplein
Toen ik laatst -googelend naar iets anders- dit kunstwerk op het Sweelinckplein ontdekte, dacht ik: ‘Waarom heb ik dit nooit gezien?!’ Ik fiets al zo’n 10 jaar lang bijna elke dag over het Sweelinckplein en zat tussen 2007 en 2011 regelmatig op een bankje in het park daar, onder de bloesems of met de kinderen in het gras, maar dit elektriciteitshuisje kende ik niet! Hoe kon ik dit gemist hebben?
Het transformatorhuisje op het Sweelinckplein blijkt echter pas vorig jaar beschilderd te zijn en gewoon net aan de andere kant te zitten, niet aan de kant van de Reinkenstraat, waar ik altijd fiets, maar bij de Banstraat en de 1e Sweelinckstraat.
Ik ben blij dat ik het ontdekt heb, want ik vind het echt een prachtig perspectief-werk. Een echt knap gemaakte trompe-l’oeil van Jille van der Veen, alias Hé & Jille. Sta je er op de juiste plek voor dan is het net alsof je dóór het huisje naar het park kunt lopen, waardoor het voorheen lelijke transformatorhuisje letterlijk niet meer in de weg staat.
Het is echt net alsof je dóór het huisje naar het ‘park’ kunt lopen en past perfect bij de locatie.
Vanuit welke hoek je ook kijkt, het valt zo mooi natuurlijk weg in de omgeving dat het huisje bijna niet meer opvalt. Ik vind dit stroomhuisje sowieso prachtig, vanuit welk punt of perspectief ik de foto ook maak. Dit is de website van Jille en Helen: Wonderwall.
Met kunst kun je optisch meer natuur in de stad creëren.
Elektriciteitshuisjes op de Regentesselaan
Vanaf het Sweelinckplein ben je zo op de Regentesselaan. Je hoeft alleen de gezellige Reinkenstraat (met terrasjes en winkels) maar door te lopen of fietsen en je bent er al bijna.
Op de Regentesselaan vind je meerdere transformatorhuisjes op een rij. Als je steeds een paar straten verder loopt of fietst zie je de volgende al. Ik begin even bij het transformatorhuisje dat het dichtst op de hoek met de Laan van Meerdervoort staat.
Elektriciteitshuisje Mr. Wany
Dit door Mr. Wany beschilderde huisje vind je ter hoogte van de Stephensonstraat. Op Graffiti Beasts lees ik dat Mr. Wany een Italiaan is. Hij is in 1978 geboren in Brindisi, Puglia. Al in 1990 was hij populair in de graffiti scene in zijn stad en niet lang daarna was hij één van de Italiaanse pioniers op dit gebied.
Hij studeerde cum laude af aan de International School of Comics in Rome. In 2007 opende hij in Milaan zijn eigen studio The Amazing Art. Het meeste wat hij maakt is niet mijn stijl en vind ik persoonlijk niet zo mooi, maar deze vind ik wel vrolijk.
Elektriciteitshuisje Christian Olsen
Ietsje verder op de Regentesselaan, tussen de Columbusstraat en de Copernicusstraat, vind je een abstract werk van een Deense graffiti kunstenaar: Christian Olsen. De bedoeling was dat het huisje zou passen bij de omgeving. Wat vind jij?
Elektriciteitshuisje Tom Goulden
Vlakbij de hoek met de Galileistraat vind je een elektriciteitshuisje in cartoon-stijl, gemaakt door de Brit Tom Goulden. Persoonlijk hou ik hier helemaal niet van en vind ik het totaal niet bij de buurt passen, maar in de graffiti scene is zoiets altijd wel populair.
Elektriciteitskastje Regentesseplein
Een heel klein stukje verder zie je een klein elektriciteitskastje. Ook die is beschilderd ziet er ook leuk uit. Wandel of fiets je verder dan kom je nu bij het Regentesseplein. Hier kun je iets drinken bij café Emma of bij Lorelei, of net over het plein heen, bij Canterbury Tales.
Beschilderd stroomkastje op het Regentesseplein.
Elektriciteitshuisje 1885
Hoe zag Den Haag er in 1885 uit? Dat zal ongetwijfeld het onderwerp van dit stroomhuisje op de Regentesselaan zijn geweest dat je ter hoogte van de Van Marumstraat vindt en waar ik elke dag langs kom. Het is gemaakt door Patrick Goos alias Artdrenaline.
Het jaar 1885 was het jaar dat gestart werd met de bouw van het Regentessekwartier. De wijk (mijn wijk!) is namelijk tussen 1885 en 1910 aangelegd, in de voormalige polder ’t Kleine Veentje, lees ik op Wikipedia. De naam verwijst naar Koningin-Regentes Emma, de tweede vrouw van koning Willem III, die van 1890 tot 1898 waarnemend staatshoofd (regentes) was voor haar minderjarige dochter Wilhelmina.
Hoezo 1885? Het is het jaar waarin de bouw van het Regentessekwartier begon.
Behalve het jaartal 1885 zie je op dit transformatorhuisje ook een tekening van een paard, nog wat sierlijke vormen en… Einstein! En dat past weer bij wat ik hieronder vertel.
Elektriciteitshuisje met wetenschappers en uitvinders
De wijk hier bij de Regentesselaan en ReVa (Regentesse Valkenbos) wordt ook wel de Uitvinderswijk genoemd. Je vindt er straten als de Edisonstraat, Galileïstraat, Newtonstraat, Ohmstraat en Daguerrestraat. Een wijk van uitvinders, wetenschappers, natuurkundigen en wiskundigen dus. En dat zie je terug in de muurschilderingen op de elektriciteitshuisjes in de Regentesselaan.
Op dit door Sophia den Breems beschilderde transformatorhuisje op de Regentesselaan, ter hoogte van de Cartesiusstraat, zie je Galileo Galilei, Isaac Newton, Benjamin Franklin en Archimedes afgebeeld.
Welke wetenschappers herken je?
Pas toen ik onderstaande foto gemaakt had -in de #blijfthuis tijd- zag ik dat er boven het huisje twee voetjes uit het raam steken.
Tip: Nadat je dit huisje bewonderd hebt kun je verder gaan met wat je hieronder ziet of eerst richting de Beeklaan gaan, wat verderop in dit blog aan bod komt.
Street art op de hoek van de Newtonstraat en de Suezkade
Niet zo ver van de Regentesselaan vandaan, op de hoek van de Newtonstraat en de Suezkade, vlakbij Wijkpark de Verademing, vind je een elektriciteitshuisje met een ooievaar, een zwaan en een paar eenden erop. Het is beschilderd door Sjors Kouthoofd (Maedist).
Elektriciteitshuisje met ooievaar en eenden
Ik vind het een leuk huisje, het onderwerp spreekt me aan en ik vind het typisch zo’n voorbeeld van een transformatorhuisje dat de directe omgeving echt een beetje opfleurt. Ik las dat buurtbewoners konden meestemmen over het ontwerp en dat ‘Vogels in het water’ uiteindelijk de meeste stemmen kreeg.
Kijk, wat grappig, met die duiven erbij. Die voelen zich ook helemaal thuis op het huisje!
Elektriciteitshuisje in de Zeeheldentuin
Vanaf het huisje hierboven is het niet ver fietsen naar het Zeeheldenkwartier. In de Tasmanstraat, een zijstraat van de Prins Hendrikstraat, vind je de Zeeheldentuin. In de buurttuin met speeltuintje staat een elektriciteitshuisje. Het is beschilderd met piraten, passend bij zeehelden natuurlijk, en door de speelse manier van schilderen past het ook bij het speeltuintje.
Wat ik leuk vind is dat het bekende waarschuwingsbordje met de stroomflits erop echt in het kunstwerk verwerkt is. Eén van de piraten houdt het bord vast: ‘Levensgevaarlijk! Hoge spanning!’
Het waarschuwingsbordje is onderdeel van het kunstwerk geworden.
Nieuw beschilderd elektriciteitshuisje in het Zeeheldenkwartier
Een vriendin tipte dat er binnenkort trouwens nog twee transformatorhuisjes in het Zeeheldenkwartier beschilderd gaan worden met als thema de Haagse rockgeschiedenis. Op het transformatorhuisje op het Prins Hendrikplein komt een afbeelding van Shocking Blue zangeres Mariska Veres (van Venus, weet je wel?) en op de blinde muur van het hoekpand van de Zoutmanstraat en de Elandstraat komt de tekst van de eerste hit van The Motions te staan. Beide beroemde bands hadden in de jaren 60 hun thuisbasis in het Zeeheldenkwartier.
Update: sinds eind augustus 2020 prijkt Mariska Veres op het elektriciteitshuisje op het Prins Hendrikplein. Vanaf het plein zelf zie je de mural helaas niet, maar wel als je er omheen loopt. Ik vind deze schitterend!
Vanaf hier kun je richting centrum of Schilderswijk fietsen, maar daar zijn niet zoveel beschikderde elektriciteitshuisjes. Het komt wel aan bod nog, maar eerst spring ik nu weer even terug naar de andere kant van Den Haag, naar de Bomenbuurt.
Elektriciteitshuisjes op de Ieplaan
Ook in de Bomenbuurt is street art te vinden. Het huisje hier is beschilderd door William Rosewood. Dit elektriciteitshuisje met bloemen erop vind je op de Ieplaan, niet ver van de Thomsonlaan. Ik kwam ‘m tegen toen ik een keer terugfietste van het strand en weer eens net een andere route nam dan normaal.
Tip: Vanaf de Ieplaan kun je ook richting de stroomhuisjes op de Beeklaan gaan (die zometeen aan bod komen), maar ik neem je nu eerst even mee richting de Thomsonlaan.
Street art op de Thomsonlaan
Op de Thomsonlaan zelf zag ik nóg twee omgetoverde transformatorhuisjes. In beide gevallen zijn dieren dan wel vogels het thema. Alleen jammer dat er dan nog zo’n klein elektriciteitskastje voor wordt gezet. Het is mooier als die daar niet stond of als hij op was gegaan in het geheel.
Aan elke kant een andere kleur vogel!
Elektriciteitshuisje met vogels
Vlakbij de kruising met de Fahrenheitstraat, zag ik deze mooie vogel. Twee vogels zelfs, want aan de ene kant is hij geel met blauw en aan de andere kant blauw-turquoise met paars.
Elektriciteitshuisje met vos en duif
Wat ik een erg mooi transformatorhuisje-kunstwerk vind is deze van de vos en de duif op de Thomsonlaan, op de hoek met de Valkenboskade. ‘Dualism’ heeft het. De buurtbewoners hadden expliciet gevraagd om iets met het thema natuur en dieren die in Den Haag voorkomen en zoals ik eerder al zei hou ik van dat soort thema’s, dus ik vind dit een zeer geslaagd voorbeeld van kunst op een transformatorhuisje.
Het kunstwerk is gemaakt door Tobias Becker Hoff (Klash) en Sjors Kouthoofd (Maedist). Het staat op een mooie opvallende plek op de Thomsonlaan en zeker nu de omgeving zo groen is past het nog beter. Humor zit er ook in trouwens. Op The Hague Street Art lees ik: ‘De vos probeert op de schildering zijn eigen eten te tekenen en de duif daarentegen het roofdier weg te gummen.’
Het bebladerde dak maakt het extra mooi vind ik! Dat zouden ze vaker moeten doen!
Tip: Als je niet zo heel ver wil fietsen of wandelen kun je vanaf hier je street art speurtocht verder gaan op de Valkenboskade, maar ik neem je eerst nog even mee de andere kant mee op. Er is namelijk ook nog een mooi elektriciteitshuisje in de Vruchtenbuurt te vinden.
Street art in de Vruchtenbuurt
Elektriciteitshuisje in de Abrikozenstraat
Deze mooie abrikoos in de Abrikozenstraat mag je ook niet missen vind ik. Fiets je richting de Vruchtenbuurt dan kom je dit turkooizen transformatorhuisje met abrikozen tegen op de kruising van de Abrikozenstraat en de Mient.
De muurschildering is gemaakt door Marilou Klapwijk. Ik vind het één van de mooiste schilderingen op elektriciteitshuisjes in Den Haag, helemaal met de bloesem er zo bij. Het doet daardoor zelfs een beetje Japans aan vind ik.
Rond gebouwtje met fruitboom
Hier tegenover zie je ook nog een rond gebouwtje in het groen staan. Ook deze is beschilderd. Er staat een fruitboom op, dus ook weer helemaal passend in de vruchtenbuurt.
Ik hop nu weer even terug naar de buurt waar ik je eerder wat transformatorhuisjes liet zien. Nadat je over de Regentesselaan bent gefietst (wat eerder aan bod kwam) kun je namelijk ook al de Beeklaan mee pakken. Dit ligt niet ver van elkaar vandaan.
Street art op de Beeklaan
Op de Beeklaan vind je ook weer meerdere tot kunst omgetoverde transformatorhuisjes. Heel recent werd dit huisje vlakbij de hoek met de Laan van Meerdervoort en de Stephensonstraat beschilderd. Wie graag bij Franklin komt heeft ‘m vast al gespot.
Elektriciteitshuisje op de Beeklaan
Het kunstwerk is pas net nu in coronatijd gemaakt. ‘Het doet een beetje Escheriaans aan’, merkte de redacteur van AD op die me interviewde over street art in Den Haag. En dat klopt inderdaad. Het is gemaakt door Enigma Geometricks, Erwin Verkade, Micha de Bie en Dario Goldbach, in opdracht van Meldpunt Graffiti van de Gemeente Den Haag. Als je rond het huisje loopt zie je de namen van de makers erop staan.
Elektriciteitshuisje Roelof Schierbeek
Ietsje verderop op de Beeklaan vind je ook dit elektriciteitshuisje nog dat bespoten is door Roelof Schierbeek. Hij is één van de twee mannen van het duo Karski & Beyond en maakt vaak mega murals. Ik ben er echt fan van en je kunt dan ook meerdere muurschilderingen van ze zien in dit street art blog dat ik eerder schreef.
In 2013 werkten Karski & Beyond zelfs mee aan de grootste muurschildering ter wereld op Yas Island in Abu Dhabi in de Verenigde Arabische Emiraten, maar ook hun mega murals op de Laakweg en de Haagse Hogeschool vind ik heel gaaf!
Hoe dan ook, dit is een wat kleiner werk, maar het is niet vreemd dat juist hij dit gemaakt heeft. Roelof is namelijk in deze buurt geboren. Het ontwerp is een abstracte interpretatie van de route van zijn geboortehuis naar het strand.
Op The Hague Street Art lees ik: ‘In het werk zijn de duinen, de ribbels in het zand en de blauwe lucht aan zee te herleiden. Maar ook de drukke route naar deze rust toe met veel verkeer en een stedelijk aanzien is hierin verwerkt en geeft een contrast in het werk. Dit contrast vormt een geheel met de rustgevende aspecten.’ Het is leuk om dit te weten, want dan ga je er toch anders naar kijken.
Niet alleen vuilnis, maar ook die glasbak ervoor vind ik zonde.
Nu nog even bellen voor een wonder, haha. (Ik heb even gegoogeld en zie dat het het nummer van het Museum Catharijneconvent in Utrecht is.)
Elektriciteitshuisje I love hiphop
Nog iets verder vind je nóg een elektriciteitshuisje op de Beeklaan: op de hoek met de Daguerrestraat, tegenover Emmaus. Het is gemaakt door een kunstenaar die op uitnodiging in Den Haag was in verband met de I love HipHop Week. Ik hou hier persoonlijk niet zo van. Het is mooi gemaakt, maar niet helemaal mijn stijl. Ik vind het te donker en te druk. Toch misstaat het niet echt.
Elektriciteitskastje Daguerrestraat
Sla voordat je bij de kruising met de Weimarstraat komt trouwens ook nog even de Daguerrestraat in. Hier zie je behalve een muurschildering ook nog een klein beschilderd elektriciteitskastje.
Elektriciteitshuisje op het Newtonplein
Vanaf de Weimarstraat is het maar kort fietsen naar het Newtonplein. Op het Newtonplein (waar je tevens een speeltuin vindt) staat ook een beschilderd transformatorhuisje. Er staat niet alleen een vogel op, maar ook een peace teken en armen in de lucht, die je net al voorbij zag komen.
Kunstenaar (en oprichter van The Hague Street Art) Jochem Cats mailde mij na het publiceren van dit blog dat hij dit energiehuisje samen met ongeveer tien kids uit de buurt heeft gemaakt, tijdens een workshop. ‘De kinderen hebben zelf de thema’s gekozen en samen met mij alles gespoten,’ schrijft hij.
Mooi met die gouden regen er zo bij…
Elektriciteitshuisje geometrische vormen
Op de hoek van de Loosduinseweg en de Fahrenheitstraat staat door de glans en de kleur goud een vrij chique ogend huisje. Net als het nieuwe street art kunstwerk op de Beeklaan is ook deze gemaakt door Enigma Geometricks. Zoals je ziet past die naam hem goed. En kijk eens wat hij nog meer voor mooie geometrische kunstwerken heeft gemaakt!
Je ziet wiskundige vormen en een soort mandala’s. Ik zou dit huisje eerder in een andere buurt verwachten, maar ik vind ‘m wel mooi en origineel!
Street art op de Valkenboskade
Als je het huisje hierboven hebt bewonderd kun je op de Loosduinseweg rechtsaf slaan naar de hoek met de Valkenboslaan en de Valkenboskade. De transformatorhuisjes op de Valkenboskade zijn alweer wat langer geleden beschilderd. Bij het pompstation vind je dit kunstwerk. Het is gemaakt door het kunstenaarscollectief Booyabase.
Elektriciteitshuisje bij benzinepomp
Al weer lange tijd geleden won dit huisje de publieksprijs voor ‘mooiste huisje van Segbroek’, lees ik. ‘De combinatie van donker uitziende machines, robotica en industriële architectuur met het spel van warme kleuren zorgen ervoor dat het eruit ziet als een zeer diep en dramatisch beeld,’ staat op The Hague Street Art.
Elektriciteitshuisje met valk
Op de hoek Valkenboskade en Mient vind je deze valk. Daar hou ik dan weer meer van. De valk is natuurlijk niet voor niets gekozen, je bent hier immers op de Valkenboskade.
Elektriciteitshuisje dansende vrouw op plattegrond
Dit eveneens al wat oudere werk, ook op de Valkenboskade, is weer heel anders. Het vrolijke grafische kunstwerk is gemaakt door kunstenaar Leo Heusdens. Wat je ziet is een kaart van Segbroek in een speciaal perspectief.
Elektriciteitshuisje Haagse Harry
Haagse Harry is niet alleen de bekende stripfiguur als stereotype beeld van de typische Hagenees en het bekende standbeeld op de Grote Markt, je vindt Haagse Harry ook op een elektriciteitshuisje. De inmiddels overleden tekenaar van Haagse Harry, Marnix Rueb, heb ik lang geleden eens ontmoet. Het beschilderde huisje staat voor zijn ouderlijk huis.
Haagse Harry op een stroomhuisje.
Street art in de Heesterbuurt
In de Heesterbuurt kom ik normaal nooit, maar nu, tijdens één van mijn vele dwalingen door Den Haag, was ik er wel.
Elektriciteitshuisje Kamperfoeliestraat
In de Kamperfoeliestraat, vlakbij de begraafplaats, zag ik ineens dit huisje. Het is al wat langer gelden beschilderd en het ziet eruit als een vogelhuisje. Op het huisjes staat niet alleen ‘Ciao’, maar ook de website Electrograff.com, een afkorting voor electro graffiti natuurlijk, oftewel graffiti op elektriciteitshuisjes. Natuurlijk ging ik meteen even kijken, maar deze website is niet langer actief.
Elektriciteitshuisje bij Segbroek College
Toen ik op een avond over de Segbroeklaan fietste, zag ik tussen de flats ineens een paadje dat ik nog niet kende en waar je normaal voorbij zou fietsen: het Blauwe Druifjespad. Ik besloot even te gaan kijken, spotte een geheim speeltuintje en toevallig ook een elektriciteitshuisje. Ik bleek aan de achterkant van Segbroek College Goudsbloemlaan te zijn.
Hier moet je van houden. Ik heb er niet zoveel mee.
Update 2 september 2020: ik zie net dat hier inmiddels een nieuw kunstwerk verschenen is. Je ziet het op het instagram account van Outliner. Tip: volg mij daar ook meteen even.
Elektriciteitshuisje met pauw
Eén van de vele keren dat ik richting het altijd mooie Westduinpark fietste spotte ik op de hoek van de Sportlaan en de Daal en Bergse Laan deze pauw die ik al wel eens online had gezien, maar zelf nog niet had gezien. Nu wel dus. Prachtig en parmantig siert de pauw de buurt, mooi tussen de klaprozen.
Dit is nou zo’n voorbeeld van een elektriciteitshuisje aar je echt even bij stil moet gaan staan, want rijd je er snel langs dan zie je óf zijn hoofd óf de pauw in zijn geheel, maar zijn staart is ook mooi. Die zag je al op één van de eerste foto’s in dit blog.
Een mooie pauw op het transformatorhuisje op de Sportlaan.
Tip tussendoor: Als je hier fietst zit je al vrij dichtbij Kijkduin. Veel mensen die naar Kijkduin gaan doen dat vanwege het strand en de strandtenten, maar heb je Landgoed Ockenburgh wel eens bezocht? En het Hemels Gewelf? Dat zijn ook echte aanraders!
Richting zuidwest Den Haag
Tip: Fiets je niet door naar Kijkduin dan kun je ook naar links afbuigen en richting stadsdeel Escamp gaan. Dat is wel weer even een stukje fietsen. Wat hieronder aan bod komt kon je ook bezoeken nadat je de Regentesselaan, de Valkenboskade of de Beeklaan hebt gedaan. Vanaf daar fiets je zo naar Rustenburg, Oostbroek, het Zuiderpark en verder.
Op naar Den Haag Zuidwest!
Elektriciteitshuisjes in Rustenburg
Onderweg kun je nog even een stop maken bij dit elektriciteitshuisje op een speelplaatsje in de Voorthuizenstraat, vlakbij de Apeldoornselaan. Je ziet onder andere een basketbal en een ‘Love yourself’-hartje. Je ziet ‘m op de foto hieronder.
Vanaf het huisje met de geometrische vormen en de gouden mandala’s (die ik eerder liet zien) kon je hier trouwens ook naartoe. Die lag er niet ver vandaan.
Elektriciteitshuisje met hartje
Ik kwam het huisje per toeval tegen, maar zag later dat het toch ook op The Hague Street Art staat. Het verhaal achter dit huisje en de crowdfundingactie voor het transformatorhuisje is te lezen op hun website van The Hague Street Art.
Het was een initiatief van buurtbewoonster Tanja van der Valk-Partal en is tot stand gekomen dankzij Stichting Mooi, Fonds1818, Buurtbewoners Organisatie Rustenburg-Oostbroek, The Hague Street Art en de gemeente Den Haag. De betrokken kunstenaars waren Davy de Ronde, Marilou Klapwijk en Joy Chiquita. Leuk: ook de buurtkinderen zijn erbij actief bij betrokken geweest!
Elektriciteitshuisje in het Zuiderpark
Ook in het Zuiderpark is een elektriciteitshuisje te zien. Veel mensen zal het niet eens opvallen, ook al fietsen of rijden ze er misschien wekelijks voorbij, onderweg naar voetbal of atletiek. Het transformatorhuisje staat op de Meester P. Droogleever Fortuynweg, tussen de skatebaan (die ook voorzien is van graffiti) en de Sportcampus, links van de ingang naar de voetbalvelden.
Het transformatorhuisje staat vlakbij de muurschildering van Adriaan Mansveld, een voormalig Nederlands voetballer die voorheen op de muur van het oude ADO stadion te zien was.
Als je gewoon snel voorbij dit huisje fietst zie je het eigenlijk niet goed. Het oogt wat schreeuwerig, maar zet je je fiets even neer, dan zie je ineens veel meer.
Dit detail hierboven vond ik bijvoorbeeld erg mooi. Het is net of het beestje (wat is het?) eruit komt.
Aan de achterkant (zijkant) is weer wat anders te zien: een vrouwengezicht. Door de hoge begroeiing is het bijna niet zichtbaar, dat is zonde. Wel zag ik er nog een reiger!
Elektriciteitshuisje in het Sportkwartier
Escamp wordt wel eens het Haags Sportkwartier genoemd. Ook hier kun je als je goed zoekt kunstwerken op elektriciteitshuisjes vinden. Op THSA lees ik: ‘Tobias Becker Hoff maakte een schildering waarop teamsporten worden afgebeeld en Richard Cosh individuele sporten.’ Ik heb slechts 1 van de 2 gespot. Deze zag ik in het Eeldeplantsoen.
Heb je nog niet genoeg van de transformatorhuisjes in Den Haag dan kun je ook nog richting centrum en Schilderswijk fietsen, want daar zijn er ook nog een paar te zien. Op het Oranjeplein spotte ik deze robot-achtige schilderingen. Ze staan niet op de map van The Hague Street Art.
Elektriciteitshuisjes in het centrum
In het Helena van Doeverenplantsoen bij de Johan de Wittschool aan de Glasblazerslaan ontdekte ik, zomaar eens zigzaggend door de buurt, per toeval dit huisje. Ook dit is weer een plattegrond van de stad.
Elektriciteitshuisje in Scheveningen
Persoonlijk vind ik deze schildering op een elektriciteitshuisje in Scheveningen ook erg mooi, vooral ook vanwege de ligging. Ik weet overigens niet 100% zeker of dit ook echt een elektriciteitshuisje is, zo dichtbij was ik niet, maar het leek er wel op. Je vindt ‘m bij de parkeerplaats bij La Cantina, ten zuiden van de haven, in de duinen.
Overal vind je street art op elektriciteitshuisjes
Nou, het lijkt me duidelijk. Op heel veel plekken in Den Haag zie je street art op elektriciteitshuisjes. Het zijn er echt tientallen! In mijn eigen buurt en misschien ook wel in die van jou. Van sommige wist ik dat ze bestonden en had ik wel eens een foto gezien, andere kwam ik totaal onverwachts tegen of kende ik nog niet.
Ga ook eens op zoek!
Transformatorhuisjes in Amsterdam, Rotterdam en Leiden
Niet alleen in Den Haag, ook in steden als Amsterdam, Rotterdam en Leiden worden steeds meer transformatorhuisjes tot kunstwerk omgedoopt. En waarschijnlijk ook in andere steden. Zie jij het in jouw stad veel laat het dan weten bij de reacties!
Waar vind je nog meer street art op elektriciteitshuisjes?
Street art plattegrond
The Hague Street Art heeft een speciale plattegrond waarmee je makkelijk een street art tour door Den Haag kunt uitstippelen, ook langs de elektriciteitshuisjes in Segbroek. Je hebt dan een route die je op je telefoon kunt volgen. Ik heb het zelf niet op die manier gedaan, maar op zich is dat natuurlijk wel handig, zeker als je niet uit Den Haag komt.
Fiets huren
Kom je van buiten Den Haag dan raad ik je aan een fiets te huren. Vanaf het station deze kant op fietsen is echt niet ver. In een kwartier ben je er. Met de auto moet je dit absoluut niet doen. Dat is niet handig. Wil je fietsen dan is het fijn om te weten dat op veel plekken in Den Haag fietsstroken zijn, maar niet overal.
Hier zie je mijn kinderen fietsen op de mooie Regentesselaan. Ook zie je een elektriciteitshuisje.
Wandelen langs transformatorhuisjes
Wil je wandelend transformatorhuisjes ontdekken, kies dan een gedeelte uit wat je aanspreekt, want alles zien lukt je dan niet. Een mooie straat om doorheen te wandelen is de Regentesselaan. Hier vlakbij ligt de Beeklaan die je nog kunt combineren met de Ieplaan en de Thomsonlaan. Kies je voor deze route dan heb je hier en daar een terrasje of tentje in de buurt waar je bij minder weer in kunt duiken.
Tip: lees ook mijn blog over een wandelroute langs koffie hotspots in Den Haag. Inmiddels zijn er nog meer leuke koffie en lunchadresjes bijgekomen!
Route langs grotere kunstwerken
Je kunt er ook voor kiezen om juist grotere kunstwerken te gaan bewonderen, bijvoorbeeld in het Laakkwartier of de Binckhorst. Dit is makkelijker vanaf het station te doen. Ik schreef daar in mijn andere street art blogs al over. De grotere graffiti kunstwerken in Den Haag zijn eigenlijk nog veel gaver om te zien!
THSA tour
Hopelijk gaat The Hague Street Art weer groepstours doen. Ze hebben street art tours voor scholen gedaan, maar ik zie al een tijdje dat er ook andere tours aan komen (langs veel locaties en inclusief borrel!), maar vooralsnog staat daar nog steeds ‘coming soon’ bij.
Wellicht dat ze het van plan waren (en volgens mij al wel gedaan hebben), maar dat corona roet in het eten heeft gegooid, dus wie weet komt het alsnog. Ik heb het nog niet gecheckt.
Street art tour met gids
Ook al heb ik er inmiddels al heel veel zelf gezien, het lijkt mij persoonlijk erg leuk om ook eens onder begeleiding van een speciale gids langs de kunstwerken te gaan. Echt met iemand die meer kan vertellen over de unieke kunstwerken, de kunstenaars, de achtergrond, het maakproces en nog meer interessante wetenswaardigheden.
Street art en graffiti kunstenaars
Wil je weten wie al die street art artiesten en graffiti kunstenaars zijn kijk dan eens onder het kopje ‘artiesten’ op The Hague Street Art. Je leest er wie ze zijn en wat ze gemaakt hebben. Niet alle kunstenaars die ik in dit blog heb genoemd staan ook op de website, maar een deel wel.
Elektriciteitshuisjes projecten
Misschien vraag je je af wie deze projecten betaalt en wie bepaalt welke kunstenaar iets mag maken. Er zijn verschillende projecten geweest. Vaak is iets in opdracht van de gemeente Den Haag gemaakt, meestal in samenwerking met een stadsdeel; zo was er onder andere een samenwerkingsproject van stadsdeel Segbroek, het Gemeentemuseum en The Hague Street Art.
Ook zijn er enkele crowd funding campagnes voor street art geweest. The Hague Street Art is er sowieso vaak bij betrokken. Op sommige elektriciteitshuisjes staat electrograff.com, maar die website bestaat niet meer.
Segbroek project
Na het publiceren van dit blog kreeg ik een mailtje van Jochem Cats van We Are Cats. Hij schrijft: ‘Als voormalig oprichter van The Hague Street Art en mede organisator van o.a. het Segbroek project geniet ik nog steeds met volle trots van deze mooie energiehuisjes. De meeste staan er na 12 jaar nog steeds goed bij. Alle huisjes met vogels zijn van mij en kunstenaar Roelof Schierbeek, behalve de Japanse vogels op de Mient. Dat huisje is samen met Sjors Kouthoofd en Leo Heusdens gedaan.’
Ook schrijft hij: ‘Als je goed kijkt zie je dat o.a. de Valkenboskade, Thomsonlaan en Daal en Bergse laan allemaal grote letters zijn waar de vogels in afgebeeld worden: Valk, Thom, D&B.’ Leuk om te weten, want dat was mij nog niet opgevallen.
Had jij een deel van deze elektriciteitshuisjes al eens gespot? En deze mooie nieuwe en grote muurschilderingen ook al?
Interview met mij in AD
Door mijn blog over de mooiste murals in Den Haag (en mijn eerdere blog over street art in de Binckhorst) ben ik door AD benaderd voor een interview.
Vorige week werd ik op de foto gezet door fotograaf Frank Jansen van AD en daarna maakte ik samen met redacteur Bart Lelieveld een korte tour door Den Haag. Terwijl ik hem wat street art liet zien interviewde hij mij. Zodra het online staat zal ik het laten weten. Hier heb je alvast een voorproefje: ‘Ik zie elke keer iets nieuws’. De foto’s van street art in het artikel in de krant maakte ik zelf.
Dagje of weekend naar Den Haag? Op vakantie in Den Haag of woon je in Den Haag? Hier lees je bijna 80 blogs over Den Haag!
Foto’s elektriciteitshuisjes
De foto’s van de stroomhuisjes in dit blog maakte ik allemaal zelf. Ik maakte ze in de stadsdelen Segbroek, Escamp, Centrum en Scheveningen. De foto’s graag niet zonder overleg los op je eigen social media delen, tenzij je één van de makers van de kunstwerken bent. Vermeld sowieso mijn naam als naam van de fotograaf en bij voorkeur ook dit blog.
Kunstenaars
Mocht jij één van de kunstenaars zijn van wie ik werk heb getoond in dit blog en heb ik je naam niet of niet goed genoemd of is er iets wat je nog over de betekenis van jouw werk wil vertellen, laat het me weten, dan pas ik het aan.
Wil je dit blog op social media delen dan vind ik dat natuurlijk leuk!
Street art in het buitenland
In het buitenland ging ik tijdens city trips en vakanties trouwens al vaak op zoek naar street art. In Athene zag ik afgelopen oktober ontzéttend veel street art (tip: lees mijn blog over de leukste wijken van Athene!), in Belgrado afgelopen zomer ook heel veel. Maar ook in Malaga, Valencia en Palermo.
Ook in het buitenland ging ik tijdens city trips al vaak op zoek naar street art.
Ook dit jaar, in februari nog, in Lissabon heb ik er heel veel op de foto gezet. Echt hele gave murals en totaal andere dan er online al te vinden zijn, dus volg Follow my footprints op Facebook zodat je dat niet mist, want dat komt nog!
Wist jij dat er zoveel street art te zien is in Den Haag? En worden in jouw stad (of stad in de buurt van waar je woont) ook elektriciteitshuisjes tot kunstwerken omgetoverd?
Met het mooie weer van de afgelopen maanden lijkt een staycation ineens helemaal niet zo erg hè? Wil je deze zomer in Nederland blijven, een weekendje weg in eigen land of ben je van plan de komende tijd leuke adresjes en terrassen in toffe steden te ontdekken en zo de horeca te steunen, dan is de Staycation Guide een must have!
De Staycation Guide is dé tip voor iedereen die dit jaar voor een vakantie dichtbij huis kiest en graag hippe hotspots ontdekt.
Staycation Guide
In de Staycation Guide van uitgeverij Terra vind je de beste adresjes in 16 Nederlandse en 5 Belgische steden. Behalve de allerleukste tips voor een hapje of drankje, staan er ook shoppings tips in en enkele hippe strandtenten. Ook vind je er wat wellness en ‘you time’ tips. Verder lees je over bijzondere plekken om te logeren èn nog wat tips in voor wie wat cultuur wil snuiven.
Toffe tips voor een citytrip in eigen land!
Weekendje weg
Voor een hip weekendje weg hoef je het vliegtuig dus niet te pakken en zeker in tijden van corona niet. Ook in eigen landen bij onze zuiderburen is veel te ontdekken. Je vindt in het boek vooral steden, verspreid over Nederland, maar ook enkele andere tips voor een heerlijke weekend escape! Niet alleen in de Randstad en in grote steden, maar ook erbuiten, van België tot het ‘Ibiza van het noorden’: Texel.
Trendy hotspots
De Staycation Guide is samengesteld door Anne de Buck van Your Little Black Book. Anne kent als geen ander de plekjes die jij ook wil kennen. Op haar welbekende blog deelt ze al jaren trendy hotspots in binnen- en buitenland.
Instaproof plekken
In haar city guides en travel guides verklapt Anne altijd weer leuke plekken waar foodies, hipsters en influencers graag komen. Kortom plekken waar je geweest wil zijn. Negen van de tien keer zijn ze natuurlijk ook nog eens helemaal instaproof! Hieronder zie je bijvoorbeeld Fisk in Amsterdam (mmmmm….!) en daaronder Radio Royaal in Eindhoven. Cool!
Instaproof plekken waar je een keer geweest wil zijn!
Toffe Nederlandse steden
Haar eigen hometown Amsterdam kent ze het beste, maar ook haar geboorteplaats Middelburg staat erin, net als het Bourgondische Maastricht, met bijvoorbeeld Le Fernand, wat je op de foto hieronder ziet en wat bijna buitenlands aandoet. Het ademt een heerlijk Frans sfeertje!
Leuke steden in Nederland
En dat is nog lang niet alles! Of je nu naar Groningen, Arnhem, Nijmegen, Utrecht, Leiden, Haarlem of Zwolle wil, het komt allemaal aan bod. In de Staycation Guide vind je echt de leukste en meest trendy tips in elke stad.
Van Delft tot Den Bosch, en nog veel meer leuke steden!
Leuke steden in België
Ook Belgische steden staan erin: Antwerpen en Brussel natuurlijk, maar ook het lieflijke Brugge, het eigenzinnige Gent en het leuke Leuven, de oudste universiteitsstad! Dus denk je Nederland wel te kennen ga dan eens naar de buren! Ver is het niet, je bent er eigenlijk zo! Hierboven zie je Tinsel in Antwerpen.
Zijn het echt de allerleukste plekjes?
Om te testen of ze écht wel de allerleukste plekjes weet keek ik na ontvangst van het boek natuurlijk meteen even wat er bij Den Haag stond. Den Haag ken ik immers op mijn duimpje, ook de leukste adresjes. De ultieme graadmeter dus voor de rest van dit boek. En ja hoor, vrijwel alle plekjes die ik tof vind staan erin: van Franklin (waar ik al vaak geweest ben en nog steeds wel eens kom) tot Bleyenberg (met fijn dakterras!).
Hotspots in Den Haag
Al lange tijd was ik zelf ook van plan eens een mooie verzameling te maken van de leukste restaurants en borreladresjes in Den Haag (na dit blog van alweer een tijd geleden over leuke adresjes voor koffie in Den Haag) en veel van mijn favorieten staan inderdaad in de Staycation Guide.
Ik weet nog wel meer leuke plekjes dan er in staan, maar de trendy plekken die ze noemt (of die anderen in Den Haag noemen) zijn zeker aanraders! Dus wat dat betreft heb ik ook meteen vertrouwen in de tips die Anne in andere Nederlandse steden geeft.
Bucketlist Nederland
Behalve leuke lunchadresjes, lekkere restaurants en hippe borrelplekjes staan er ook nog 36 leuke bucketlist tips in! Diverse bloggers, instagrammers, YouTubers en andere influencers delen op een aantal pagina’s in het boek een bijzondere beleving in eigen land! Veelal mooie tips voor een relaxte of juiste stoere activiteit in de natuur in Nederland. Ook dingen die je nog niet bedacht had.
Ergens een nachtje of weekendje blijven slapen is natuurlijk ook wel heel fijn, dan ben je écht even weg. Ook ik schreef al eens over trendy logeeradressen, maar dan vooral originele overnachtingsplekjes met kinderen. Boetiekhotel Paulowna (op de foto hieronder) noemde ik hier al eens.
Een aantal adresjes in het boek kende ik al, een droomplekje als dit tiny house noemde ik ook al eens, maar er staan nog veel meer aantrekkelijke tips in het boek, ook aan het water. Van de Haagse strandhuisjes in Kijkduin tot het Blooming hotel in Bergen. Aan zee slapen is sowieso heerlijk!
Hier moet je zijn!
Staycation guide bestellen
Jammer hè dat ik niet verklap welke restaurants en hippe hotspots er veder allemaal in het boek staan. Tja, dat is natuurlijk ook niet de bedoeling. Ik zou zeggen kijk op Your Little Black Book of bestel deze gids vol tips. Ook voor shopping adresjes.
De Staycation Guide is een fijn boek met de allerleukste adresjes in Nederlandse en Belgische steden!
Foto’s review Staycation Guide
De foto’s waarin ik de Staycation Guide aan het lezen ben of waarin het boek opengeslagen is, maakte ik zelf, in eigen tuin, waarbij ik getracht heb dezelfde stijl aan te houden en een ‘staycation sfeer’ te creëren. Het overige beeldmateriaal heb ik speciaal voor dit blog ontvangen van de uitgeverij.
De Staycation Guide is echt een must have waar je nog jaren plezier van kunt hebben, voor elke nieuwe stedentrip of dagje stad in eigen land weer.
Ik ontving de Staycation Guide ter review van uitgeverij Terra. Ondanks dat ik het boek gratis heb gekregen is mijn enthousiasme oprecht. Het is echt een leuk boek om te hebben of om cadeau te doen!
In Den Haag vind je tientallen toffe muurschilderingen. Supermooie murals en graffiti kunst op gebouwen die buurten echt opfleuren. In verschillende wijken wemelt het van de street art, in andere zit het meer verstopt. In dit blog deel ik de mooiste muurschilderingen in Den Haag en ook veel nieuwe street art in Den Haag!
Volg mijn voetstappen, stap op de fiets of vlieg virtueel met me mee langs de mooiste mural art in Den Haag! In dit street art blog zie je mooie muurschilderingen in Den Haag per wijk, andere bijzondere graffiti kunst en ook (met updates) de allernieuwste street art in Den Haag!
De nieuwste graffiti kunst in Den Haag!
Mooiste muurschilderingen in Den Haag
Ja ja, de afgelopen twee maanden is er weer veel moois bijgekomen (zelfs deze week nog!) en ik ben overal persoonlijk langsgefietst. Soms doelgericht, soms op de gok. Naast gewoonweg kijken wat ik zoal tegenkwam, nam ik ook eindelijk de tijd om een paar enorme kunstwerken op een rijtje flats in Den Haag op de foto te zetten, want om eerlijk te zijn vind ik van die mega murals nog steeds het mooist!
Echt van die megagrote muurschilderingen vind ik nog steeds het mooist!
Grote muurschilderingen
De grote muurschilderingen in de Binckhorst bracht ik al eens eerder in beeld, maar niet ver daar vandaan, ook in Laak, zijn nog meer mooie grote murals te vinden! Wat mij betreft zijn dat de allermooiste muurschilderingen van Den Haag, dus die laat ik je zo graag zien!
De meeste grote muurschilderingen in Den Haag zijn gemaakt door grafitti artist duo Karski & Beyond. Ik vind hun werk altijd zó gaaf! Hun nieuwste murals zie je hier en hier.
Street art Den Haag: in welke wijk?
Maar… ik zag nog meer mooie street art in verschillende Haagse wijken. Het komt zo allemaal aan bod in mijn overzicht met de mooiste muurschilderingen in Den Haag, geordend per stadsdeel. Ik begin met Laak en het centrum, maar kijk zeker even wat er nog meer komt, want er is ook street art aan de kust van Den Haag!
Ook in andere Haagse wijken kun je bijzondere straatkunst spotten!
Waar in Den Haag is mooie street art te zien?
Niet alleen in het centrum van Den Haag is dus street art te zien, juist ook in andere stadsdelen en onbekende buurten zie je het. Buurten waar dagjesmensen doorgaans niet komen, maar waarvan sommige ook zeker de moeite waard zijn om eens te ontdekken.
Instagram wall voor selfies
Huur eens een fiets en fiets van het centrum via het Zeeheldenkwartier richting het Regentessekwartier en verder. Zigzag zeker eens door stadsdeel Segbroek of juist helemaal de andere kant op. Of fiets van de instagram muur in het Haagse stadscentrum via het Statenkwartier naar de selfie wall in Scheveningen.
Fiets van instagram muur naar selfie wall!
Street art everywhere
Ook zelf ging ik de afgelopen tijd herhaaldelijk op street art speurtocht. Ik spotte muurschilderingen bij schoolgebouwen, winkelcentra en wijkcentra, maar ook muurkunst op bouwschuttingen en andere tijdelijke walls waarachter werkzaamheden plaatsvinden.
Ook spotte ik veel street art op transformatorhuisjes, maar ook muurschilderingen midden in het groen, soms aan de rand van Den Haag. Met een beetje speuren zie je het ineens overal: street art is everywhere! Niet voor niets is #streetarteverywhere een bekende street art hashtag.
Straatkunst in Den Haag
Na de versoepeling van de lockdown ging ik steeds weer op zoek naar straatkunst in Den Haag. Elke keer als ik richting zee fietste nam ik een andere route of expres een omweg en ontdekte nóg meer. Ik fietste door Haagse buurten waar ik anders nooit kom, soms gewoon op en neer, de ene straat in, de andere uit.
Op zoek naar mooie muurschilderingen in Den Haag!
Zónder kaart ging ik in elke Haagse (uit)hoek op zoek, van centrum Den Haag tot ver daarbuiten. Het werkte bijna verslavend. Als een aasgier keek ik om me heen. Soms zag ik niks, maar dan ineens had ik weer beet. Ik kreeg er echt lol in!
Verrassende street art in verschillende wijken
Een aantal muurschilderingen in Den Haag had ik al eens gezien, die in mijn eigen buurt honderden keren, omdat ik er -voor de covidtijd- elke dag langs fiets(te), maar toch werd ik ook nog vaak verrast.
Den Haag staat misschien niet bekend als de állercoolste stad om streetart in Nederland te zien, maar de mooie muurschilderingen hier zijn zeker de moeite waard en er komt steeds meer bij!
Street art op muren en elektriciteitshuisjes
En nee, dan heb ik het niet over zomaar wat graffiti op een gebouw, maar echt mooie muurkunst, juist ter voorkoming van illegale bekladding.
Van transformatorhuisjes tot flatgebouwen, in Den Haag zit het er vol mee. Van hartje centrum tot Haagse wijken wat verder weg. In dit blog vertel ik je waar je ze kunt vinden. Ja, hè hè, denk je inmiddels, schiet nou maar op!
Waar zijn de mooiste muurschilderingen van Den Haag te vinden?
Street art per stadsdeel
Den Haag bestaat uit verschillende stadsdelen. Deze stadsdelen zijn op hun beurt weer onderverdeeld in wijken en in elke wijk heb je nog weer verschillende buurten. Hieronder laat ik per stadsdeel enkele mooie straatkunstwerken en graffiti art zien, met de wijk, buurt of straat erbij.
Street art in Laak
Street art in Centrum Den Haag
Street art in Segbroek
Street art in Escamp
Street art in Loosduinen
Street art in Scheveningen
Street art in Haagse Hout
Street art in Leidschenveen-Ypenburg
Ga ook eens op ontdekking in een onbekende buurt!
Street art in Laak
Voor de allermooiste muurschilderingen in Den Haag (èn veel nieuwe street art in Den Haag!) moet je in stadsdeel Laak zijn. Stadsdeel Laak bestaat uit het Laakkwartier (en Laakhaven), Spoorwijk en de Binckhorst.
Hoe kom je in het Laakkwartier?
Als je niet uit Den Haag komt klinkt Laak misschien onbekend, maar het zit vlakbij het centrum. Kom je -als het straks weer mag- met de trein naar Den Haag, neem dan de trein naar station Hollands Spoor en je wandelt zo naar het Laakkwartier.
De mooiste murals liggen hier allemaal op loopafstand van elkaar, dus je kunt een mooi rondje wandelen.
Muurschildering Greta Thunberg
De allernieuwste street art in Laak is te vinden op de gevel van de Haagse Hogeschool, vlakbij Hollands Spoor. Deze grote muurschildering van 8 bij 12 meter zit er pas sinds half mei, maar er is al flink wat commotie over geweest, omdat het te omstreden of te links zou zijn. Kritiek waar ik het overigens niet mee eens ben.
Spraakmakende street art in Den Haag!
De kleurrijke muurschildering toont de Zweedse klimaatactiviste Greta Thunberg, de Hondurese Berta Cáceres en de Georgische Vitali Safarov, drie mensen die zich op verschillende plekken in de wereld inzetten (of hebben ingezet, omdat de laatste twee vermoord zijn) voor een rechtvaardige en duurzame wereld: voor het klimaat, voor vrijheid of gelijkheid.
Mega mural in Den Haag
Op de website van de Haagse Hogeschool las ik dat mensenrechtenorganisatie Justice & Peace een nieuw landmark in Den Haag wilde realiseren. Met deze mega mural hoopten ze mensen aan het denken te zetten (dat is gelukt) en ze aan te moedigen om zich op hun eigen manier in te zetten voor positieve verandering.
Persoonlijk vind ik dit werk van kunstenaarsduo Karski & Beyond weer prachtig en de gedachte erachter ook. Het is tot stand gekomen met steun van de gemeente Den Haag en in samenwerking met studenten van de Haagse Hogeschool.
Achterkant Haagse Hogeschool
Ik kon het werk eerst niet vinden. Het zat niet aan de kant waar ik het verwachtte (ik dacht dat het aan de kant van het station zat), maar het zit aan de achterkant van de Haagse Hogeschool. Je moet dus even het poortje onderdoor. Het zit boven café en terras Siezo. Het is een prachtig groot werk; hoewel ik door de foto’s die ik al gezien had dacht dat het nog groter zou zijn.
Deze muurschildering is een must see in Den Haag!
Street art op de Laakweg
Niet ver hier vandaan vind je de -in mijn ogen- allermooiste muurschilderingen van Den Haag. Nieuw zijn ze niet -ze zijn alweer 4 jaar oud!- maar mooi zijn ze wel. En toch kent niet iedereen ze! De meeste mensen komen hier namelijk niet zomaar, terwijl het eigenlijk vlakbij het centrum is.
Vier op een rij!
Vier grote muurschilderingen op een rij
Maar liefst vier mega muurschilderingen zijn hier te zien op de zijkanten van de flats langs de Laakweg. Graffiti-artiesten Karski & Beyond (ja, daar zijn ze weer!) maakten drie van deze enorme kunstwerken in opdracht van woningcorporatie Staedion.
Mooi hè, met dat fluitenkruid erbij.
Deze van de ooievaar met de baby vind ik ook prachtig!
En deze hierboven is ook zo leuk vrolijk!
Wat betekenen ze?
In een artikel op AD.nl lees ik dat de kleurige muurschilderingen de loop van het leven uitbeelden, met al zijn ups en downs. ‘Op de muur van de ene flat wordt een baby geboren, op een andere muur is een jongetje te zien dat nog zorgeloos en onbevangen is en op de laatste schildering zie je een vrouw van middelbare leeftijd, die is getekend door het leven.’
De twee vrouwen vind ik erg mooi, maar ook de ooievaar met de baby en het jongetje spreken me aan. Het maakt de plek waar de flats staan zeer aantrekkelijk. Tof als jouw huis zo beschilderd is of als je er op uitkijkt. Vooral vanaf het paadje langs het water bij de Laakkade is het een mooi gezicht, zeker nu alles zo mooi groen is. Sommige werken weerspiegelden prachtig in het water! Je kon dat op één van de eerste foto’s in dit blog al zien.
Street art Rijswijkseweg
Wandel je vervolgens door naar de Rijswijkse weg dan zie je aan de overkant van het water, net over de brug (in het Schipperskwartier), nog een opvallend werk. Weer een ooievaar. En dat is niet zo gek, de ooievaar is hét symbool van Den Haag. Niet alleen zijn er in Den Haag zijn in deze tijd meerdere ooievaars te zien (ik zag er pas nog één in Madestein), de ooievaar staat zelfs in het wapen van de stad.
Ooievaar in het Schipperskwartier.
Street art in de Boerhaavestraat (update 2021!)
Vanaf hier is het niet ver naar de murals in de Boerhaavestraat die je ook niet mag missen. Wandel door de Bontekoestraat of de Van Leeuwenhoekstraat, of loop door het poortje en je ziet twee prachtige kunstwerken, wederom van Karski & Beyond. De muurschildering met de meeuw erop (die ik zojuist iets meer naar boven in dit blog heb geplaatst) is in maart 2021 gemaakt.
Street art in de Waldorpstraat
Via de Rijswijkseweg (of lopend over de Fijnjekade) ben je vervolgens snel bij de Waldorpstraat voor nog meer street art in Laak! De Waldorpstraat ken je wellicht van de The Globe, de klimmuur en Bever. Je kunt hier je rondje street art ook beginnen. Als je station Hollands Spoor aan de achterkant verlaat, links afslaat en een klein stukje doorloopt vind je het aan je linkerhand. Het is de muur voor het oude Stationspostgebouw.
Update 2021: de street art wall is weg, maar enkele werken zijn nog wel op een huisje vlakbij de uitgang van HS te zien. Je ziet het hier op Facebook (de 4e foto).
Lockdown art
Vorige maand, toen de coronacrisis net begonnen was en de lockdown was ingegaan, is er een reeks kunstwerken gecreëerd op deze tijdelijke wall in de Waldorpstraat. Het thema? Stay safe! Gemaakt met de bedoeling om zorgpersoneel een hart onder de riem te steken, maar ook mooi voor jou en mij.
Omdat ik me netjes aan de oproep hield zoveel mogelijk thuis te blijven was ik er nog niet naartoe gegaan, maar vanaf het moment waarop de maatregelen versoepeld werden ging ik weer wat vaker op pad en dus nam ik ook hier een kijkje.
Mooie airbrush art
Diverse street artists hebben een muurschildering bij de Waldorpstraat gemaakt. Persoonlijk vond ik ze niet allemaal mooi, maar dit airbrush kunstwerk van een vrouw of meisje met een mondkapje op vind ik juist wél erg mooi! Het is gemaakt door AirBrushArt4You, die overigens ook graffiti workshops geven, ook speciale graffiti workshops voor kinderen. Wellicht is dat eens een leuk idee voor een kinderfeestje.
Street art op de Binckhorst
Het Laakkwartier grenst aan de Binckhorst. Ook hier vind je heel veel street art! Vanaf de Laakweg kun je via de Gemaalstraat het water over en dan richting Binckhorst, maar op zich is het handiger om een fiets te hebben. Die kun je overigens huren op Hollands Spoor, via Bim Bim Bikes. Ook vanaf station Den Haag Centraal is de Binckhorst overigens niet zo ver.
Street art heaven
Echte street art fans mogen de Haagse Binckhorst niet overslaan. De Binckhorst is namelijk echt een street art heaven. De nieuwste muurschildering in de Binckhorst is de Flying Lady bij de Fokker Terminal. Deze heb ik zelf nog niet gezien, maar wel een heleboel andere mooie.
Over de mooiste muurschilderingen op de Binckhorst schreef ik vorig jaar dit blog al: street art in de Binckhorst.
Hieronder zie je drie mooie muurschilderingen die in de Binckhorst te zien zijn. Stuk voor stuk zijn ze enorm groot en dat vind ik mooi!
Binckhorst Tour
Via de street art plattegrond van de Binckhorst van The Hague Street Art kun je precies zien waar je de diverse muurschilderingen op de Binckhorst kunt bewonderen.
Street Art Hotel
In de Binckhorst kun je zelfs slapen in een heus street art hotel! In het Teleport hotel is bijna elke etage voorzien van street art! Boeken kan hier: The Hague Teleport Hotel.
Een street art hotel in de Binckhorst!
Street art in het centrum van Den Haag
Als toerist zul je tijdens een dagje Den Haag -als je niet puur voor street art komt- waarschijnlijk vooral het centrum van Den Haag willen ontdekken. Street art is hier niet opvallend aanwezig, maar het is er wel degelijk.
Soms moet je alleen even weten waar het zit, want het zit nog al eens in een verborgen steegje, in een tramtunnel of op andere plekken waar je normaal niet gaat lopen of waar het winkelend publiek geen weet van heeft.
Muurschildering Lucent Danstheater
Eén muurschildering die wél erg opvalt is die bij het Lucent Danstheater. Na het plaatsen van dit blog op 1 juni ben ik meteen even naar het centrum, gefietst om ook deze nog op de foto te zetten, want ik dacht eerlijk gezegd dat het al weg was. Uiteraard mocht dit enorme kunstwerk op de gevel van het Lucent Danstheater niet ontbreken.
De 700 vierkante meter grote wandschildering is gemaakt door kunstenaarscollectief Bier en Brood onder het project Haagse Iconen. Op de website van Den Haag FM las ik dat de muurschildering in 2018 de Street Art Award gewonnen heeft voor ‘Beste Mural van de Benelux en de ABC eilanden’. Als je het nog wil zien moet je snel zijn, wat i.v.m. de nieuwbouw van het theater zal de mural verdwijnen.
De enorme wandschildering op het Lucent Danstheater werd in 2018 verkozen tot ‘Beste mural van de Benelux!’
Muurschildering Boomsluiterskade
Ook een erg mooie muurschildering in het centrum van Den Haag is deze sneeuwuil. Ook al is ook dit een groot kunstwerk, nog niet iedereen zal de uil al gezien hebben; de mural zit namelijk net in een deel van het centrum waar je niet komt als je een dagje Den Haag doet. Ik ben er 1 juni alsnog even speciaal langsgefietst.
Je vindt de grote uil op de Boomsluiterskade, vlakbij de Pletterijkade, wat het verlengde van het Spui is. Hij zit er sinds eind 2019 en is gemaakt door graffitikunstenaar L7matrix, in samenwerking met de gemeente en The Hague Street Art. Ik vind het een erg mooie mural!
Sophia
Het nieuwste werk in hartje centrum is het portret van Sophia, gemaakt door haar partner Gordon. Een bijzonder knap gemaakt kunstwerk waar ik een apart blog al over schreef: Beschermvrouwe Sophia in de Bagijnestraat. De Bagijnestraat is een zijstraat van het Plein. Hét Plein ja, zo heet het. Op het Plein kun je vanaf 1 juni hopelijk weer een drankje drinken.
Street art in de Raamstraat
Een typisch Haags plaatje zie je in de Raamstraat. De Raamstraat is een zijstraatje van de Grote Markstraat, om precies te zijn tussen de Grote Marktstraat en de Vlamingstraat, vlakbij de Grote Markt. De Grote Markt is een gezellig plein vol terrassen in Den Haag. Althans, dat wordt het na de versoepelingen hopelijk weer.
De Raamstraat is zo’n straatje dat dagjesmensen van buiten de stad niet ‘durven’ te nemen, maar die Hagenezen nemen om een stukje af te snijden. Al zo’n 10 jaar geleden was daar best wel toffe street art te zien, een soort kroeg-mural, maar die is nu weg en heeft plaats gemaakt voor een afbeelding van Den Haag, ‘de mooie stad achter de duinen’.
Instagram muur
In 2019 kreeg de Raamstraat (die middenin het centrum ligt!) een make over, dankzij The Hague Street Art. Ralf Sluijs, raadslid van de Haagse partij Groep de Mos vond het een beetje een treurig straatje en had het idee opgevat er een Instagram muur van te maken. Een leuk plan waar bewoners en ondernemers achter stonden.
Deze typisch Haagse muurschildering vind je in een zijstraat van de Grote Marktstaart.
Haagse Instagram straat
De bedoeling was dat dit graffitikunstwerk een Instagram hotspot zou worden. Een echt bekende Instagram straat is het nog niet echt, ik wist er niet eens van, maar ontdekte het per toeval toen ik er vorig jaar met mijn zoon langs wandelde, maar ik was zeker verrast toen ik het zag, ook al zie je m’n zoon denken: ‘O, mama moet weer een foto maken hoor.’
Ik denk overigens dat ze direct nadat het gemaakt was beter een groepje bekende bloggers en (vooral) instagrammers hadden kunnen uitnodigen; dat werkt altijd goed. Nou ja, wie weet gaan -na het lezen van dit Street Art The Hague blog- toch weer wat meer mensen een kijkje nemen èn een foto maken, zoals de bedoeling was.
Vrijwel iedereen die een dagje gaat shoppen in Den Haag komt er in de buurt!
Grote Marktstraat
Update september 2020: bij Rootz, op de hoek van de Grote Marktstraat en de Raamstraat (naast de instagrammuur) is een nieuwe muurschildring gekomen: een prachtig gouden gezicht, een mooie ijsvogel en nog wat tribal-achtige tekeningen. Erg mooi is het! Ik liep er in de avond langs en maakte deze foto’s:
Net nadat ik dit blog geplaatst had fietste ik op 1 juni nog een rondje en zag dat er in de Boekhorststraat (ook vlakbij de Grote Markt) alweer aan iets nieuws wordt gewerkt. Update half juni: inmiddels weet ik dat Ringo, Zesta online en Page 33 hier aan het werk waren.
Lutherse Burgwal
Op de Lutherse Burgwal zag ik graffiti kunst van Tobias Becker Hoff.
Muurschildering van Chuck
Wandel je vanaf Den Haag Centraal de stad in via voetgangersgebied de Turfmarkt, kijk dan bij Lage Zand, net voorbij de Action, even de tramtunnel in (daar waar het spoor de Turfmarkt kruist), want daar kun je de in 2017 overleden Haagse straatmuzikant Chuck zien.
Ik denk dat bijna iedereen die in Den Haag woont bij het lezen van de naam Chuck zijn gitaarspel en vooral zijn stem nog hoort nagalmen onder de overkapping bij de HEMA en de Bijenkorf in de Grote Marktstraat. Sterker nog, op de één of andere manier verwacht ik ‘m daar altijd nog te zien zitten.
Stationsbuurt
Ook de Stationsbuurt valt onder stadsdeel centrum. Kom je met de trein aan op station Hollands Spoor, sla dan aan de centrumkant rechtsaf en wandel even naar de Stayokay in de Scheepmakersstraat.
Je kunt hier betaalbaar overnachten, maar je kunt hier ook even binnen wandelen voor een drankje aan het water en het bekijken van street art binnen. Vraag wel even of het mag, maar met de hashtag en een drankje erbij is dit vast geen probleem. Ik deed het ook! Deze Haagse street art foto maakte ik in 2018:
Stayokay
Wil je goedkoop overnachten in Den Haag dan is het zeker aan ta raden hier te slapen; alleen, met z’n tweetjes, met vrienden of zelfs met een groot gezin. De Stayokay in Den Haag ligt best gunstig als je veel street art wil spotten. Je zit hier namelijk niet alleen op loopafstand van het centrum en station HS, maar vooral ook vlakbij Laak en de Binckhorst, de plekken met de meeste street art.
Street art in de Schilderswijk
Stadsdeel centrum is echter nog veel meer dan wat jij als toerist of bezoeker waarschijnlijk als ‘het centrum van Den Haag’ beschouwt. Den Haag houdt natuurlijk niet op bij de binnenstad en het oude centrum.
Ook wijken en buurten als de Archipelbuurt (Indische Buurt), Willemspark, Kortenbos, de Rivierenbuurt, de buurt Huygenspark, de Schilderswijk, Transvaal en de Groente en Fruitmarkt vallen onder stadsdeel centrum. Hier zie je een kunstwerk op de Hoefkade in de Schilderswijk. Je vindt dit werk vlakbij Hollands Spoor.
Street art in het Zeeheldenkwartier
En ook het gezellige en tikkeltje artistieke Zeeheldenkwartier behoort nog tot het centrum. Vanuit de binnenstad fiets je er zo naartoe. Wil je onderweg daar naartoe tijdens het spotten van street art even pauzeren? Bij Baladi in de Torenstraat kun je street food met een mural combineren! Terwijl je voor een prikkie het perfecte Libanese street food bestelt kun je binnen een muurschildering bewonderen.
Waar street art en street food samenkomen…
Prins Hendrikplein
Vind je het leuk om met jonge kinderen naar muurschilderingen in en om het centrum van Den Haag te gaan kijken, verlaat het oude centrum dan eens en zet koers richting Zeeheldenkwartier. Hier vind je het Prins Hendrikplein, een leuk plein met fonteinen en terrasjes voor een pitstop.
Update augustus 2020: op het Prins Hendrikplein is een nieuwe muurschildering gekomen! Shocking Blue zangeres Mariska staat er erg mooi op!
Het Zeeheldenkwartier is sowieso een ontzettend leuk stukje Den Haag! Drink zeker een drankje op het plein, bijvoorbeeld bij Van Kinsbergen!
Tip: check ook mijn blog met een wandeling langs leuke koffie spots in Den Haag! Inmiddels zijn er nog meer leuke bijgekomen!
Zeeheldentuin
Iets verderop, in de Tasmanstraat, vind je de Zeeheldentuin: een stadstuin met speeltuintje èn leuke street art!
Bekende zeeheld
O, en vergeet zeker niet om even omhoog te kijken op de hoek van de Prins Hendrikstraat en de Tasmanstraat, want daar zie je een grote zeeheld: Abel Tasman! Sjors Kouthoofd (Maedist) heeft daar een illustratie van Hans van der Spek op de muur gemaakt.
Tip: vanuit de Zeeheldenbuurt kun je op de kruising die je hier op de foto ziet, rechtsaf slaan, de Prins Hendrikstraat weer in en dan wandel je gemakkelijk via het Koningsplein en de Weimarstraat naar stadsdeel Segbroek dat nu aan bod komt.
Neem dus de tijd en maak er een heerlijke wandeling door Den Haag van. Of huur tijdens een dagje of weekendje Den Haag dus eens een fiets via Bim Bim Bikes en ontdek wat meer van de stad! Behalve op het Prins Hendrikplein kun je voor een drankje ook stoppen bij één van de terrasjes in de Prins Hendrikstraat, op het Koningsplein, in de Weimarstraat of het Regentesseplein verderop. Je bent dan inmiddels in het Regentessekwartier aangekomen.
Ook het Energiekwartier (voorheen Regentesse-Zuid) valt hieronder. Net als de niet officieel bestaande Uitvinderswijk, zoals een stukje van ReVa (Regentesse-Valkenbos) ook wel genoemd wordt. Het zijn vooral woonwijken, maar een deel ervan is zeker leuk om eens te ontdekken.
Gezellige en trendy terrasjes zijn er hier en daar ook!
Street art op elektriciteitshuisjes
Zigzag zeker eens door stadsdeel Segbroek, speurend naar street art op elektriciteitshuisjes. Ook als je in Den Haag woont zul je nog verbaasd zijn hoe ontzettend veel van deze transformatorhuisjes beschilderd zijn. Het leuke is: vaak hebben de afbeeldingen direct te maken met de buurt! O, en ook Haagse Harry staat op een huisje.
Wetenschappers, uitvinders, vruchten of vogels, de afbeeldingen op de stroomhuisjes zeggen vaak iets over de naam van de buurt!
Beschilderde huisjes
Ook al fiets ik in het normale leven -voor het coronatijdperk- dagelijks langs een paar beschilderde stroomhuisjes in de Regentesselaan, de afgelopen weken spotte ik er nog tientallen! Op de Beeklaan, op de Thomsonlaan en op de Valkenboskade, maar ook in de Vruchtenbuurt en zelfs op pleinen en bij parken. Je vindt ze op heel veel plekken!
Street art tour in Segbroek
Wil je binnenkort een street art tour in Segbroek doen? Kijk dan hier eens: Segbroek Street Art Tour. Ook al had ik de plattegrond al eens bekeken, ik ontdekte pas onlangs dat je zelfs een complete route kunt (laten) samenstellen, afhankelijk van de tijd die je hebt. Super handig! Hoe?
Lopend of op de fiets street art ontdekken
Ga naar de website, klik op het tabje Tours en kies vervolgens uit 2 opties: ‘I’m walking’ of ‘I’m riding a bike’. Vervolgens kun je kiezen hoe lang je op pad wil: wandelend 45 minuten tot ruim 3 uur of fietsend een kwartier tot anderhalf uur.
Zelf heb ik het niet op die manier gedaan, omdat ik nog niet door had dat dat kon èn ik het fijn vind om niet steeds op mijn telefoon te hoeven kijken, maar ik zou zeggen: doe er je voordeel mee. Ik fietste zelf overal zonder kaart langs, soms per toeval, soms echt op zoek als ik wel ongeveer wist dat een bepaald werk hier of daar te vinden moest zijn.
Street art op transformatorhuisjes
Sommige trafohuisjes zijn al wat ouder, andere stroomhuisjes zijn opnieuw beschilderd. Hier zie je er een paar in het Regentessekwartier, in de buurt rond de Energiecentrale (bij de Verademing), in het Valkenboskwartier, de Vruchtenbuurt en de Bomen- en Bloemenbuurt:
Grote muurschildering in Segbroek
Behalve de kunstwerken op elektriciteitshuisjes zie je op enkele plekken ook gewone muurschilderingen. Per toeval ontdekte ik een mooie muurschildering in de Meidoornstraat, toen ik door het Valkenboskwartier fietste. Je ziet de vrolijke wandschildering hieronder.
Muurschildering Meidoornstraat
Deze grote muurschildering blijkt er sinds 2019 te zitten en is gemaakt door Margriet Snaterse. Op haar website Margriet Snaterse Urban Creation noemt ze zichzelf een ‘verbindende stadskunstenaar’. Ik vind het een lief en vrolijk voorbeeld van hoe het ook kan. Graffiti oogt vaak een beetje agressief of eng, maar deze mural juist helemaal niet. Het is juist bijna schattig, ondanks de opvallende grootte.
Muurschildering Daguerrestraat
Een ander vrolijk werk, ook van haar hand, spotte ik toevallig vlakbij huis, bij een klein speeltuintje in de Daguerrestraat, een zijstraatje van de Beeklaan, vlakbij de Weimarstraat. In dit autovrije stukje voor een oude school vind je het blauw met groene werk waaraan je ziet dat hier in Den Haag de zee niet ver we is. Buurtbewoner Bart Lybeert nam het initiatief.
Van een verloederd plekje maakte ze een vrolijk stekje.
Soms werkt ze samen met kinderen aan project, zoals aan de vlinders in een hofje aan de Newtonstraat, ook vlakbij. Daar fiets ik binnenkort nog even langs.
Tip: Fiets deze zomer dus ook eens door woonwijken of straten waar je anders nooit komt. Eén keer een andere route en er gaat een wereld voor je open.
Street art in Escamp
Stadsdeel Escamp bestaat uit de wijken Bouwlust, Vrederust, Morgenstond, Leyenburg, Moerwijk, Zuiderpark, Rustenburg, Oostbroek en Wateringse Veld. Ik heb in de jaren 90 een paar jaar in Morgenstond gewoond, maar dat was niet de gelukkigste tijd van mijn leven. Het was geen wijk waar ik echt heel blij van werd, hoewel ik het Zuiderpark wel altijd erg mooi heb gevonden. Daar was ik dan ook vaak. De afgelopen jaren ook weer, maar nu in verband met de atletiektrainingen van de kinderen.
In het Zuiderpark zie je bij de skatebaan meestal vooral schreeuwerige graffiti, maar ik zag laatst dat er nu wel een heel mooi graffiti kunstwerk bij het skatepark is gemaakt. Deze vrouw:
Sinds plaatsing van deze foto is er alweer regelmatig overheen ‘geschilderd’. Althans, met spray paint. Ik postte er een aantal keer over op Twitter.
Toen ik na het schrijven van dit blog toch nog eens naar Escamp fietste ontdekte ik nog meer gave muurschilderingen! Eén ervan is echt mijn nieuwe favoriet: deze giraf hieronder. Wat gaaf! Een prachtig kunstwerk dat mij direct aan reizen doet denken en met warmte vervult. Zeker ook als je de tekst eronder leest. Daarover binnenkort meer in een apart blog over grote muurschilderingen in Escamp.
Ik heb de foto zo gemaakt dat het net is alsof de giraf de blaadjes aan de boom waar ik onder sta probeert te eten.
Street art Vrederustlaan
In 2022 is er een prachtige Mauritshuis mural bij gekomen in de Vrederustlaan. Je ziet ‘m op m’n foto’s op Facebook.
Street art Beresteinlaan
Maar ook op de Beresteinlaan, op de hoek met de Schoutendreef, vlakbij de Erasmusweg, vond ik een hele mooie mural, gemaakt door Margriet Snaterse. Kijk hier maar.
Street art in Loosduinen
Loosduinen is zuidwest Den Haag. Je vindt hier de wijken Loosduinen, Kraayenstein, Waldeck, Bohemen, Meer en Bos en Kijkduin en Ockenburgh. Ook in deze wijken ben ik street art tegengekomen, onder andere bij een school in de Georges Bizetstraat in Nieuw Waldeck, een buurt waar ik normaal nooit kom maar tijdens mijn zelf bedachte street art spot tocht wel:
Deze hond (het zijn er twee) zag ik in Kraayenstein, bij de ingang van recreatiegebied Madestein.
En ook deze bijzondere spotte ik in een onbekend deel van Madestein:
Deze prachtige pauw ontdekte ik op de Daal en Bergselaan in de wijk Bohemen en Meer en Bos toen ik weer eens naar het Westduinpark fietste:
Street art in Kijkduin
De meest opvallende street art in stadsdeel Loosduinen is echter te vinden in Kijkduin. Nog wel. Vorig jaar was het oude winkelcentrum en de oude boulevard van Kijkduin omgedoopt tot Street Art City! Waarom? Omdat Kijkduin compleet vernieuwd wordt en dit dus allemaal platgegooid werd. Er is nog een heel klein beetje van over. De muurschilderingen (en dakschildering) hieronder vind ik het mooist: