Syrië

Mijn bezoek aan Syrië en Libanon

Floortje terug naar Syrië. Vanavond is het op tv. Ook ik was in Syrië, 21 jaar geleden. Ongelofelijk! Enerzijds kan ik me bijna niet voorstellen dat het al zo lang geleden is, en anderzijds kan ik het me bijna niet meer voorstellen vanwege de situatie in Syrië en de ellende van de afgelopen jaren.

Ik ben niet de enige die er lang geleden was. Ik ken meer mensen die het land in de jaren 90 of later nog bezocht hebben, terwijl er toch niet zo gek veel toeristen kwamen. Nergens heb ik zo weinig toeristen gezien als destijds daar. In het Birma van bijna 15 jaar geleden zag ik er al veel meer.

In 1995 was ik er. In Damascus. Je ziet me hier links in beeld. In Aleppo en het door IS verwoeste Palmyra was ik helaas niet, maar in de hoofdstad wel. Ook Floortje Dessing was er, 8 jaar geleden, net voordat de burgeroorlog uitbrak. Ze was er voor 3 op reis. Een paar maanden geleden ging ze terug.

Op Lindanieuws lees ik: ‘We horen en zien zoveel over Syrië en de Syriërs en hebben er allemaal vooroordelen over. Maar die beelden strookten niet met hoe ik mij het land en de mensen herinnerde. Daarom wilde ik terug.’

‘Het was de moeilijkste reis die ik ooit gemaakt heb.’

Floortje ging terug naar een land met een negatief reisadvies. Naar plaatsen die ooit geweldig mooi waren, maar die nu verwoest zijn. ‘Teruggaan naar Syrië was het engste ooit’ zegt ze in een interview met NRC. En toch deed ze het.

Onderstaande foto maakte ik zelf onderweg tijdens de reis van Syrië naar Libanon. Wil jij ook wel een keer naar Libanon, maar liever niet op eigen gelegenheid? Boek dan een groepsreis naar Libanon.

‘Ik wil eigenlijk alleen het beeld van Syrië nuanceren. Syrië is voor de meeste mensen oorlog, ellende en vluchtelingen die in asielzoekerscentra zitten. En ik denk ook wel: ‘Fuck, wat een verschrikking!’ Terwijl Syrië zoveel meer is dan dat,’ zegt Floortje.

Dat is waar. Dat is eigenlijk ook wat ik toen al had. En wat zelfs in de Lonely Planet die ik toen bij me had stond:

Het beeld dat mensen hebben

In Libanon had ik dat nog meer dan in Syrië. Mensen associeerden het land met oorlog, maar ik zag gezinnen flaneren over de boulevard en jongeren die uitgingen en op terrassen zaten. Niet het beeld dat de meeste mensen bij deze landen hebben.

Dagelijks leven in Damascus

Floortje vroeg zich af hoe het dagelijks leven nu in Damascus is. Precies een vraag die ik mezelf ook best vaak gesteld heb de afgelopen jaren. Ook ik denk daar wel eens aan. Maar ook nu zullen, net als jaren geleden, mensen ‘gewoon’ waterpijp roken op een terras of hun boodschappen halen op de markt, zoals je kunt zien op de foto’s die ik maakte.

Waarom zijn zoveel Syriërs gebleven?

Toch is het in Syrië uiteraard allesbehalve fijn. Al die massa’s vluchtelingen vluchten niet voor niks. Zoals Floortje zegt: ‘Je vraagt je af waarom sommige mensen niet zijn weggegaan, waarom ze de keuze maken om te blijven.’ Maar soms is het geen keuze. Soms kunnen ze letterlijk geen kant uit.

Tweeluik over Syrië op tv

Vanavond is in deel 1 van een tweeluik te zien hoe het er nu is. Afgelopen zomer was ze er. Het is een reisprogramma maar dan anders. Meer een documentaire. Ik ben benieuwd wat we gaan zien. Jij ook? Hier zie je alvast een korte preview van Floortje terug naar Syrië.

‘Het is zo onwerkelijk!’

Waarom ik in Libanon en Syrië was

Ik bezocht Damascus tijdens mijn studie Mediterrane Studies. Samen met studenten van Midden-Oostenstudies gingen we naar Cyprus (ook Noord-Cyprus), Libanon en Syrië. Per groepje hadden we een eigen opdracht. Samen met drie studiegenootjes maakte ik een film over de wederopbouw van Beiroet. Weer andere studenten hadden opdrachten in Syrië.

Ik denk dat ‘Floortje terug naar Syrië’ af en toe ook zal doen denken aan het Libanon dat ik in 1995 zag, na een eerdere oorlog.

Bovenstaande foto’s maakte ik in Beiroet, de foto’s hieronder in Syrië.

Foto’s van Syrië in 1995

Je zag er al een paar voorbij komen. Hieronder nog een paar foto’s van toen in Damascus:

De enige keer in mijn leven dat ik gerookt heb was in Damascus. Waterpijp.

Hieronder links in beeld, dat was ik, als 23-jarige in Damascus.

Verplicht bedekt in de Omayyadenmoskee (de Grote Moskee):

Over de toiletten in de oude stad van Damascus schreef ik hier al eens: Toiletten wereldwijd.

Op de grens tussen Libanon en Syrië:

In Damascus verbleven we in Al Rabie. Het was eenvoudig, maar het zag eruit als een paleis. Prachtig!

Lonely Planet over Syrië

Dit stond begin jaren 90 in de Lonely Planet:

Syrië aan de Middellandse Zee

O ja, nog één ding: wist je dat Syrië aan de Middellandse Zee ligt? Door mijn studie weet ik dat al tijden, maar veel mensen beseffen dat nog steeds niet. Ondanks dat kustplaatsen als Latakia en Tartous toch vaak in het nieuws zijn. De Syrische kust is maar relatief kort, maar het ligt wel degelijk aan de Middellandse Zee, tussen Turkije en Libanon. Dit was op de grens tussen Libanon en Syrië:

Hoe is het er nu?

Het gevoel te willen weten hoe het ergens jaren later gaat is heel herkenbaar. Soms heb je dat van zomaar een bestemming of een land waar je gewoond hebt (zoals ik in Thailand), maar soms ook juist als er oorlogen of rampen plaatsvinden. Juist dan ga je je nog meer afvragen: hoe is het er nu?

Hoe gaat het met…?

Je denkt aan hoe mooi het was en aan de mensen die je er sprak. Hoe gaat het met ze? Ik heb dat gevoel vaak gehad, zowel na de tsunami in Azië, de aardbeving in Nepal, maar ook na bosbranden in Portugal of aanslagen in Istanboel en Frankrijk. En hoe zou het nu met de Syrische vluchtelingen zijn die ik in Turkije tegenkwam en fotografeerde?

Het leven gaat ‘gewoon’ door

Toch is het soms verbazingwekkend hoe snel mensen in staat zijn hun leven gewoon weer op te pakken, ondanks de het verlies van geliefden en kinderen of andere mensen om hen heen, ondanks granaten, ongeregeldheden en onzekerheid over de toekomst. Het leven gaat gewoon door, hoewel gewoon nooit meer gewoon is natuurlijk… zeker niet in een land als Syrië.

Het laatste nieuws over Syrië

Het laatste nieuws over Syrië is dat Syrië het aantal luchtaanvallen op en beschietingen van de zwaar bevochten stad Aleppo vermindert. Dat besluit is genomen door het opperbevel van het Syrische leger met het doel de humanitaire situatie in de gehavende stad te verbeteren, zo lees ik op Nu.nl.

Gelukkig maar. Hopelijk zullen er nog vele plekken volgen waar dat ook gebeurt. En dan niet verminderen, maar stoppen. En dat Syrië weer een veilig land wordt. Gaat dat er ooit van komen? Ik hoop het.

Floortje terug naar Syrië

Floortje terug naar Syrië. Vanavond, donderdag 6 oktober 2016, NPO 1, 22:15u-23:00u, deel 1.

Foto’s: Denise Miltenburg en Sarina Maat

Vrouwen rond de wereld – fotoblog

9 reacties

Jaarlijks wordt tijdens Internationale Vrouwendag op 8 maart de strijdbaarheid en het solidariteitsgevoel van vrouwen wereldwijd gevierd. Vrouwen van overal ter wereld komen op deze International Women’s Day op voor hun rechten; ze strijden tegen onderdrukking, uitbuiting en seksisme.

Foto’s van vrouwen overal ter wereld

Speciaal voor deze gelegenheid heb ik mijn oude foto’s verzameld van vrouwen wereldwijd. Allerlei soorten vrouwen, uit verschillende landen, van verschillende rassen, klassen en leeftijden, traditioneel en modern, in zware beroepen en in hun vrije tijd. Allemaal hebben ze in elk geval één ding gemeen: ze zijn vrouw.

Vrouwen uit Azië, Afrika, Zuid-Amerika en Europa

Bekijk hier de collectie prachtige portretten van krachtige vrouwen rond de wereld. Ik maakte alle foto’s zelf, op verschillende plekken ter wereld; in Afrika, Azië en Zuid-Amerika, maar ook gewoon in Europa. Het zijn oude en nieuwe foto’s door elkaar, hierdoor zijn ze niet allemaal even scherp.

Niet eerder vertoonde foto’s

Een inkijkje in het leven van vrouwen in steden en langs rivieren, van de binnenlanden tot de bergen, de Andes tot de Atlas. Je ziet voornamelijk niet eerder vertoonde foto’s van vrouwen in Nepal, Sri Lanka, Myanmar, Senegal en nog veel meer bijzonder mooie landen.

Verkoopsters van fruit en zoetigheden in de Irrawaddy rivier in Myanmar

Gesluierde vrouw in traditionele kledij in Marrakech in Marokko

Jonge Spaanse vrouwen klaar voor een avondje uit in Valencia

Vrouwen aan het werk op de rijstvelden in Nepal

Vrouwen met vis langs de kust bij Dakar (Senegal)

Vrouwen in het binnenland van Marokko

Marokkaanse vrouw in Ouarzazate

Vrouw met kind in de draagdoek in het binnenland van Marokko

Vrouwen met hun kind op de markt in Marrakech

Vrouw met thanaka op haar gezicht aan het werk op het land in Myanmar

Oude vrouw in klein bergdorpje in de Andes in Venezuela

Cubaanse vrouw met sigaar in Havana

Vrouwen doen de was in de rivier in het binnenland van Marokko

Zwaar werk voor vrouwen in de bergen in Nepal

Vrouw in traditionele longyi in Myanmar draagt fruit op haar hoofd tijdens processie

Twee Spaanse meiden tijdens een festival in een dorpje in Catalonië

Oudere dame wandelt langs het strand in het Turkse plaatsje Akyaka

Syrische vluchtelinge met haar dochtertje in Istanboel

Jonge meid in het centrum van Marrakech

Vrouw in Panamees kostuum op het Embassy Festival in Den Haag

Birmees meisje in Bagó draagt grote mand op haar hoofd

Thaise versierkunst met meloen

Vrouw van Lu Maw, de neef van Par Par Ley, die met nog een broer de Moustache Brothers in Mandalay vormde, een komisch trio dat in het ‘geheim’ optrad en zich afzette tegen de militaristische regering.

Mexicaanse vrouw treedt op voor toeristen bij Chitzen Itza; ze lijkt niet blij…

Een vrouw en haar gezin nemen een bad in een rivier in Sri Lanka.

Vrouwen en kinderen op het strand in Sri Lanka

Meisje/vrouw schenkt Middenamerikaans drankje in op Embassy Festival

Nonnen wandelen langs een kerststal van zandsculpturen op het strand van Las Canteras in Las Palmas de Gran Canaria

Oude vrouw in Marokko tilt zware last

Moeder met kinderen in het binnenland van Senegal

Vrouw beheert Thais eetstalletje op straat in Bangkok

Het naaien van de typisch Thaise driehoekige kussens

Vrouw met dochter op de arm in Nepal

Vrouw met kinderen in Kathmandu

Vrouw met fruit op de markt bij Inle Lake n Myanmar

Trommelaarsters tijdens feestdag in het Catalaanse Palafrugell

Trotse kaasverkoopster op de markt in Catalonië

Moeder en kind in Dakar in Senegal

Toeristes in beroemde Spaanse badplaats

Vrouwelijke vakantiegangers in korte broek in Lloret de Mar

Senegaleze vrouw met baby bij vissersboot

Senegaleze vrouw met baby op haar rug bij vissersboot

Marokkaanse vrouwen kletsen gezellig bij

Welkomstceremonie in Nepal

Vrouw met haar gezin in een plaatsje op de Griekse Peloponnesos

Vrouwen en monnik op een busstation in Sri Lanka

Bruid danst een speciale dans op haar bruiloft in het fijne plaatsje Akyaka

Cubaanse vrouw doet een soort dans op een plein in het oude centrum van Havana

Vrouwen in Marrakech tijdens mijn eerste bezoek aan de stad in 2004

Maleisische vrouw met haar kinderen op het strand van Cherating

Twee Westeuropese toeristes luisteren naar een vriendin tijdens een avondje uit in Spanje.

Groepje Marokkaanse vrouwen op krukjes in het centrum van Marrakech

Tunesische vrouw bakt brood in een berberdorpje in het binnenland van Tunesië

Pasgetrouwd echtpaar uit Azië gaat op de foto tijdens hun huwelijksreis op Santorini

Westerse vrouw geniet op Santorini samen met haar man van een drankje en het uitzicht.

Brigitte Bardot op de cover van het boek Cote d’Azur dat in Nice overal in de boekwinkels ligt.

Beeld van drie blote vrouwen in het park Albert I in het Franse Nice.

Thema Internationale Vrouwendag

Ieder jaar heeft Internationale Vrouwendag een thema. In 2016 is dat Sisterhood, oftewel zusterschap. Als vrouwen elkaar steunen staan ze sterker. Het motto is: bekritiseer elkaar niet, misgun elkaar niets, maar zorg dat je er voor elkaar bent. Accepteer elkaar, ondanks verschillen in huiskleur, cultuur of achtergrond.

We are all sisters!

Dit ben ik zelf, samen met een vrouw uit Myanmar, op de top van Mount Popa, tijdens mijn backpackreis in 2002 door Myanmar.

Haha, en dit ben ik ook! Meer dan 20 jaar geleden! In 1995 in Syrië, in de Omayyaden moskee in Damascus. Een vriendin en studiegenoot van Mediterrane Studies maakte de foto.

Dat alle vrouwen overal ter wereld gelukkig zijn…

In plaats van onderdrukt te worden en zwaar fysiek werk te moeten doen zou het mooi zijn als vrouwen waar dan ook ter wereld zichzelf kunnen zijn, zich kunnen ontwikkelen, zich geen zorgen over de toekomst van hun kinderen te hoeven maken of in armoede te moeten leven en bovenal: dat ze gelukkig zijn!

Wereld Toilet Dag: toiletten wereldwijd

12 reacties

Het is Wereld Toilet Dag! En dus vandaag een blog over toiletten op reis. Toiletten in het buitenland zien er namelijk vaak toch net even anders uit. Een blog over toiletten wereldwijd en toiletervaringen n sanitaire voorzieningen tijdens mijn vele reizen.

Toiletten op reis

Gekke toiletten, een penetrante geur, vieze bromvliegen op de bril, vervelende muggen bij je billen en poepsporen aan de rand van de pot. Wc-papier dat niet in het toilet mag maar in een plastic afvalbakje ernaast moet, je behoefte zelf door moeten spoelen met een bakje water, of op je slippers in plassen plas staan. Je hebt er vast wel eens iets van meegemaakt, zeker als je veel reist.

Buitenlandse toiletten

Net als iedere andere reiziger of vakantieganger heb ik wel de nodige buitenlandse toiletherinneringen. Op een onbewoond eiland in Venezuela ’s nachts je hangmat niet uit willen omdat je het dan achter een palmboom of bosje moet doen. Ook al was het een onbewoond eiland, je gaat gekgenoeg toch ergens achter zitten.

Toiletervaringen

Op het achterdek van een boot met je billen bloot moeten. Zuchten bij het zoveelste ranzige hurktoilet ‘en route’, of dat er überhaupt nergens een fatsoenlijk toilet te vinden is.

Tip: koop hier een plastuit, plaskoker of plaszak voor onderweg op reis of voor extra hygiëne op buitenlandse toiletten.

Geen toilet in de bus

Eén van de meest vervelende dingen waar je op reis mee te maken kan hebben vind ik: bussen zonder toilet. Dat je écht heel nodig moet tijdens lange busreizen in Thailand, bijvoorbeeld tijdens deze busreis vanaf een dorpje aan de Mekong terug naar Bangkok, een rit die meer dan 10 uur duurde.

Busreis van meer dan 20 uur

Ook tijdens een busreis van meer dan 20(!) uur in Myanmar, om een groot deel van het binnenland en een bergachtig gebied in Myanmar te doorkruisen, hield ik het soms bijna niet meer!

Urineren op straat

En dat er dan eindelijk gestopt werd om te plassen en dat je dat dan ‘op straat’ moest doen. De mannen deden het naast de bus, in de berm, de vrouwen áchter de bus. En allemaal tegelijk hè? Dat vonden ze daar heel gewoon. Niks privacy! De Birmaanse vrouwen droegen van die handige lange wijde wikkelrokken, maar ik natuurlijk weer net niet.

Niks privacy!

Naar de wc tijdens backpackreizen

Vaak ook was ik tijdens mijn backpackreizen blij nog net een bus gevonden te hebben, maar die vertrok dan natuurlijk net bijna (of het leek zo, want meestal duurt het dan toch nog wel even), maar dat je dan niet meer naar de wc durfde te gaan uit angst straks de bus te missen. Soms is er wel een toilet aan boord maar vaak is het zo dat je er òf niet op mag, òf dat hij verstopt of tè smerig is.

Plas ophouden

Of deze: 2 dagen steeds je plas op moeten houden op de slowboat van de Thaise grens naar Luang Prabang in Laos, omdat die niet stopte tussendoor, alleen in Pakbeng, voor de overnachting. Wel zat ik daar een keer op een toilet (of eigenlijk stond, want het was geen toilet zoals wij gewend zijn) met werkelijk heel gaaf uitzicht op de omringende natuur. Kom daar in Nederland maar eens om. 😉

Ongesteld in de woestijn

Ook zoiets: ongesteld zijn in de woestijn. En dat je je dan afvraagt waar je in godsnaam je tampon moet laten. Ja, dat is lástig hoor. Hoewel je dat zelfs in een mooie of luxe hotelkamer dichter bij huis kunt hebben. Ik vind het toch zo bizar dat in badkamers vaak alleen open afvalbakjes staan! Zelfs zonder zakje erin!

Ranzig toch?

Plastic zakjes mee op reis

Plastic zakjes neem ik dus standaard mee. Mijn advies aan hoteleigenaren: een plastic zakje (niet zo’n papieren ding en zeker niet doorzichtig!) klaarleggen voor dit soort vrouwendingen. En doe er een deksel op! En voor die andere momenten waarop het nodig kan zijn kun je een plastuit, plaskoker of plaszak voor op reis kopen.

Toiletten op reis

Maar goed, dat zijn allemaal luxe problemen. En niet in elk land is het zo abominabel gesteld met de toiletten. Eenmaal terug thuis ben je het vaak snel vergeten. Zelfs als je aan de dunne bent geweest komt het als je weer een normaal eetpatroon, veilig drinkwater, een andere temperatuur en een eigen badkamer hebt wel weer goed. Je laat de foto’s zien en vertelt er een grappig verhaal bij.

Toiletfoto’s

Hieronder zie je een aantal toiletfoto’s die ik wereldwijd maakte:

Dwalend door de kleine steegjes van Damascus in Syrië, op zoek naar een toilet. Ik kwam uit in een ruimte met meerdere toiletten. Een beschrijving van de geur zal ik je besparen. Dit was de schoonste…

Toiletten midden in de natuur bij de Horton Plains bij Nuwara Eliya in Sri Lanka. Even verderop staat een bord met de tekst: ‘Walk to the end of the world’.

Overnachten in tenten in de Sahara. Dat klinkt avontuurlijk. Maar stiekem hadden we in een apart gedeelte van het tentenkamp gewoon toiletten. En douches!

De mooiste toiletten die ik op reis ooit tegenkwam. Qua kleur althans. Ook in Marokko. Niet gefotoshopt of niks hoor, dit is de echte foto!

Ook in Turkije kwam ik afgelopen augustus onverwachts in een mooie toiletruimte terecht, gewoon tijdens een plasstop onderweg richting de luchthaven van Dalaman.

Ook gratis toiletten zijn fijn. Op plekken waar je dat niet direct verwacht, zoals op het strand van Lloret de Mar.

Een paar jaar eerder werd ik (ook weer in Turkije) blij verrast. Extreem schone toiletten, en ook nog speciaal voor kinderen. Schattig toch?

Wat een luxe ook dat op bijvoorbeeld Rotterdam airport niet alleen toiletten zijn, maar dat ze ook nog aantrekkelijk zijn gemaakt voor kleine kinderen én dat je er zelfs een magnetron aantreft! Handig als je met een baby of dreumes reist.

In mijn NBBS-tijd ging eens op studiereis met Buro Scandinavia (dat nu Scanbrit heet). Dit grappige toilet in Zweden moest natuurlijk op de foto:

Deze foto maakte ik in 2012 in het vliegtuig van Almería terug naar Amsterdam. Ik moest er om lachen:

En deze in Venetië.

Tot slot de kopfoto nog even… Zag ik dat nou goed? Ja, het stond er echt, op de deur van de wc van de boot die over de Irrawaddy in Myanmar voer: Foreigners only’.

Wereld Toilet Dag

Vreemd. Maar het kan nog vreemder. Stel je nou eens voor dat je helemaal geen toilet hebt. Niet éven niet, maar voor altijd! Daar staat de wereld vandaag, 19 november, bij stil. Het is namelijk Wereld Toilet Dag. Wist je dat wereldwijd 2,5 miljard(!) mensen geen normale sanitaire voorzieningen hebben? Ja, denk daar maar eens over na als je straks lekker op je frisgeurende toiletje zit.

Zou jij je een leven zonder normaal toilet kunnen voorstellen?

Diarree

Jaarlijks overlijden 800.000 jonge kinderen aan diarree. Dat zijn meer dan 2.000 kinderen per dag! Je leest er meer over op de site van Wereld Toilet Dag.

World Toilet Day

World Toilet Day is door de UN in het leven geroepen voor meer bewustwording. En natuurlijk voor hulp. Ieder jaar op 19 november zal er op deze dag aandacht gevraagd worden voor betere sanitaire voorzieningen in derdewereldlanden. Want zo gewoon als een ‘schoon’ toilet voor ons is, zo ongebruikelijk is het helaas voor 2,5 miljard mensen op aarde.

Ik schrok er wel van. Vorig jaar las ik al op de site van de UN hierover:

‘1 billion people defecate in the open’

Als je geen toilet hebt…

Op reis heb je het misschien wel eens meegemaakt. Dat je iemand gewoon op straat zijn behoefte zag doen, of dat je zelf een plekje moest zoeken omdat er geen toilet voor handen was. Maar wat als je er dagelijks mee te maken hebt, een toilet niet vanzelfsprekend is en je het gewoon maar ergens in een hoekje moet doen, waar het na verloop van tijd stinkt als de hel?

Wat als je dat dag in dag uit, jaar in jaar uit, zo moet ‘oplossen’, je kinderen ziek worden, diarree krijgen en sterven?

Latrine

Wat kan er ècht aan gedaan worden? Een relatief goedkope en effectieve oplossing is het bouwen van meer latrines, lees ik. Een latrine is een afgedekt gat in de grond met een diepe put eronder. Mensen kunnen daar hun behoefte in doen. Als de put vol is wordt er een boom geplant die groeit op een op en top bemest stuk grond. Dat is in elk geval al iets.

Toilet ellende

Als je hieraan denkt vergeet je al snel je eigen ’toilet-ellende’ op reis. Toch? Maar vooruit, ik ben er desondanks wel nieuwsgierig naar. In 2014 postte ik een verkorte versie van deze blog op VrouwOnline (een site die inmiddels niet meer bestaat). Nu wil ik het weer weten:

Wat was jouw ergste, grappigste of meest bijzondere buitenlandse toiletervaring op reis?

Oog in oog met Syrische vluchtelingen

7 reacties

Fietsen in Istanbul! Is dat niet eng? Nee hoor, het was leuk en heel goed te doen. Ik kan een fietstour in Istanbul dan ook zeker aanraden! Wel kreeg de tour een onverwachte wending. Schokkend, maar tegelijkertijd interessant: we kwamen onverwacht Syrische vluchtelingen tegen. Het werd daardoor een bepaald niet alledaagse tour in Istanbul, maar onvergetelijk.

Hoe kwam het zo dat ik Syrische vluchtelingen tegenkwam in Turkije?

Fietstour in Istanbul

Samen met Joris, die de fietstour in Istanbul begeleidde, had ik een boza gedronken. We stapten weer op de fiets, richting ons volgende doel: de Suleyman moskee. Om een andere groep toeristen te ontwijken namen we een zijstraat, schuin omhoog.

We zetten onze voeten op de pedalen en klommen. Onze wielen reden traag voort over de keien. We fietsten een bocht om en ineens waren ze daar: vluchtelingen. Uit Syrië.

We fietsten een bocht om en ineens waren ze daar: vluchtelingen.

Mensen op de vlucht

Bouwvallen en verlaten huizen werden bewoond door mensen op de vlucht. Huizen in puin, zonder ramen. Doeken waren als gordijn opgehangen of op de grond neergelegd om op te zitten. Was hing her en der aan touwen. Met stukken bij elkaar gesprokkeld hout maakte een man een vuurtje.

Kinderen liepen met verwilderde haren en in lompen door het straatje; in vervuilde broekjes en in de vreemdste kleurencombinaties. Hun blik schichtig, hun voetjes bloot, veel te koud voor de tijd van het jaar. Het was november 2014. In november is het in Istanbul dan ook gewoon koud!

Syrische vluchtelingen

We stapten van onze fiets en wandelden voorzichtig door het straatje. Mannen droegen baby’s, vrouwen kwamen uit donkere huizen vandaan. We liepen het straatje naar beneden. Daar stonden meer mensen, kinderen vooral. Ze vormden een rijtje. Ineens stonden we oog in oog met Syrische vluchtelingen.

Kinderen uit Syrië

De meeste kinderen lachten, zoals kinderen in de ellendigste situaties soms toch gewoon lachen. Ze kwamen naar ons toe, voorzichtig, maar nieuwsgierig, maakten een peace-teken of staken hun duim omhoog. Een enkeling stak ietwat uitdagend zijn tong uit.

‘Syrische vluchtelingen krijgen een gezicht’ kopten de media gisteren.

Voor mij hadden ze dat al. Niet door nieuwsberichten op het journaal of sociale media, niet door de foto’s die de afgelopen dagen verspreid werden, maar door de foto’s die ik zo onverwachts dus zelf van ze maakte. Ik zag ze met eigen ogen. Ik vond dat al best heftig. Die blote voetjes op die koude straatstenen vooral, die zijn me het meest bijgebleven.

Vluchtelingen in Istanbul

De vluchtelingen die ik in Istanbul zag waren er slechts tientallen. Dat is iets anders dan duizenden opeengepakt en totaal ondervoed. Het kan veel schrijnender. Dus ja, ze hadden het –vergeleken bij wat je nu op tv ziet- nog relatief ‘goed’, voor zo ver je van goed kunt spreken, want dat is het natuurlijk niet.

Niemand wil zo leven.

Syrië

De zeer betrokken Joris van de tour informeerde bij de vluchtelingen waar ze vandaan kwamen, hoe lang ze hier al waren. Drie maanden bleken ze op deze plek te ‘wonen’. Uit Syrië kwamen ze. Zeggen dat ik daar ook ooit geweest was en dat ik Damascus erg indrukwekkend vond had geen zin, dus ik hield mijn mond.

Hulporganisatie Syrische vluchtelingen

Een vrachtwagenpickup kwam aanrijden. Er zou zo eten uitgedeeld worden door een hulporganisatie. Keurig bleven ze in de rij staan. Wat een schatjes. Ik moest aan mijn eigen schatten denken, van dezelfde leeftijd. Je kunt je niet voorstellen dat zij zo zouden staan.

Geen enkel kind zou hier moeten staan, met honger, en op de vlucht, niet wetende hoe de toekomst eruitziet.

Wat hebben ze doorstaan?

Oké, wat ik zag haalt het nog lang niet bij de dramatische beelden die je in juni van massa’s vluchtelingen rond de grens zag, evenmin bij de schrijnende beelden van bootvluchtelingen. Maar toch. Hoe ver hebben deze mensen gereisd, wat hebben zij doorstaan, onderweg, en de afgelopen jaren? Hoe gaat het nu met ze?

Wat zal er van deze kinderen terechtkomen?

Hulp bieden aan vluchtelingen

Joris beloofde terug te komen. Hij kende mensen die misschien iets meer konden doen, of die op zijn minst met kleding of wat dan ook konden helpen. Op mijn beurt wilde ik ook iets doen. Nog niet eens zo zeer voor deze mensen misschien, zei hij, maar wellicht voor de vluchtelingen aan de Turks-Syrische grens, want daar was het in de winter allemaal nog veel erger.

Hoe kun je helpen?

Ik was weer terug in Nederland en dacht er nog vaak aan, heel vaak, maar zoals dat dan gaat, het leven ging gewoon door, met eigen zorgen en verplichtingen. Hoe kon ik helpen? Ik had kleertjes op kunnen sturen, via hulporganisaties. Dat kan natuurlijk nog steeds. Sterker nog, dat lijkt me heel belangrijk, want straks komt er weer barre winter aan.

Wat kon ik verder doen?

Een vluchteling in huis nemen? Ook dat was gisteren ineens een hot issue. Maar nee, ik heb geen kamer over. Sterker nog, de kinderen slapen samen op een heel klein kamertje. Daar staat een stapelbed in en een klerenkast, maar echt spelen kunnen ze er niet, daar is het te klein voor. En mijn kamer dan? Die kan ik ook niet opdelen of zo. Het is een ‘doorloopkamer’ in de uitbouw; alleen in mijn eigen bed is nog plaats. Maar dat gaat wel heel ver. Of ik zou op de bank moeten gaan liggen. Nee, dan zijn er vast mensen met meer ruimte, in hun huis en hopelijk ook in hun hart. Maar dan nog…

Mensen wíllen niet vluchten

Het probleem moet natuurlijk al vele stappen ervoor aangepakt worden. Niet alleen hier, en ook niet alleen daar waar ze de Middellandse zee op gaan. De echte oplossing ligt natuurlijk bij de bron. Bij de problemen waar ze vandaan komen. Daar moet het opgelost worden, uiteraard, want de meeste mensen wíllen helemaal niet vluchten. Die willen rust en normaal leven.

Maar dat willen strijders niet! Strijders willen helemaal geen oplossing, op welk vlak in de maatschappij je het ook bekijkt! Die leggen de schuld bij anderen neer en zijn niet te stoppen, dat is het enge. En worden ze wel gestopt, dan wordt het soms nog erger. Een kat in het nauw maakt rare sprongen!

Hoe zit het precies met de oorlog in Syrië?

Wie voert nou eigenlijk oorlog? Hoe moeten we de burgeroorlog in Syrië zien? Wie vecht tegen wie? Wie zijn de rebellen? Welke groeperingen zijn er? Hoe zit het met dat regime van Assad? Welke rol speelt IS? En Irak? En Turkije? Hoe zit het nu met de Koerden? Wat is de rol van Erdogan? Hoe zal het gaan in de aanloop naar en vooral na de nieuw aangekondigde verkiezingen? Waar gaat het nou eigenlijk allemaal om? Kun jij het uitleggen? Ik niet.

Nieuwe stroom vluchtelingen

En toch moet er iets gebeuren, nu, als direct gevolg van de stroom vluchtelingen die maar blijft komen. Als je de beelden van het treinstation in Boedapest ziet of leest over duizend nieuwe vluchtelingen per dag op Lesbos, dan denk je echt: hoe moet het verder? Maar hoe lossen we het migrantenprobleem op? Hoe maken we het leven van de vele vluchtelingen weer leefbaar? Waar moeten al die honderdduizenden vluchtelingen naartoe? Nog deze week komen Europese ministers van Buitenlandse Zaken in Luxemburg bijeen.

De migrantencrisis moet opgelost worden, maar hoe?

Veel mensen in Nederland en Europa zijn vanmorgen misschien net als ik wakker geworden met op hun netvlies het beeld van dat verdronken jongetje dat aangespoeld was bij Bodrum. Velen kunnen en willen het beeld niet meer zien. Begrijpelijk. Ik ook niet. Het is té heftig. Daarom deelde ik op twitter een cartoon, die over hetzelfde gaat, maar op een andere manier binnenkomt.

Het is zo dubbel

Mensen in het veilige Europa begonnen vandaag weer gewoon aan hun dag. Ook ik wilde dat doen. Ik moest (voor een ander medium) nog over twee vrolijke bestemmingen schrijven. Dat is natuurlijk veel leuker. Maar alles wat ik plaats lijkt even zo dubbel. Ik schaam me bijna. Hoe ‘durf’ ik te schrijven over een half etmaal onderweg zijn met mijn kinderen naar Turkije, gewoon voor de lol, terwijl een reis naar Turkije voor anderen een manier van overleven is? Voor duizenden Syrische kinderen betekent de combinatie Turkije-boot-Middellandse Zee een dramatische vlucht uit een onzekere werkelijkheid.

Voor mijn kinderen was de combinatie Turkije-boot-Middellandse Zee het hoogtepunt van hun vakantie.

Zwemvest

Ineens voel ik me schuldig over het posten van een vrolijke foto op Facebook; een foto van mijn dochter in een zwemvest, vorige week, aan de Turkse kust. Het voelt ineens zo cru. Zij lachend met haar zwemvestje aan, waarmee ze net in de Middellandse zee heeft gedobberd.

Even daarvoor watertrappelde ik met twéé kinderen met zwemvestjes aan. Ja, die blijven drijven, en dan nog is het lastig. Zelfs voor mij, als ex-wedstrijdzwemmer. We zwommen naar de kust, met heel veel mensen om ons heen. Ik was blij toen we over de keien aan land kropen.

We hadden het gehaald!

Ik heb veel meegemaakt, maar geen oorlogsdaden; ik ben geen vluchteling, mijn boot is niet gekapseisd, mijn buik heb ik ’s ochtends heerlijk volgegeten. Ik kon gewoon weer terug naar de boot zwemmen, terug naar mijn ‘veilige’ leven. Het water was nog heerlijk warm.

Hoe moet het in de winter?

Maar hoe moet het straks, als in de winter nog veel meer migranten en vluchtelingen onder barre omstandigheden de overtocht wagen, of dat nou Syrische of Afghaanse vluchtelingen in Griekse en Turkse wateren zijn of Libische en Tunesische die de oversteek naar Sicilië proberen te maken?

Als toerist niet meer naar Noord-Afrika of naar een land als Turkije gaan is in elk geval geen oplossing voor de problemen in het Midden-Oosten. Ik blijf dus vrolijk over mooie bestemmingen posten, in en rond de Middellandse Zee en daar omheen. Daar is dit blog voor bedoeld. Follow my footprints is een site waarmee ik je op ideeën wil brengen voor leuke vakanties en mooie plekken waar je zelf naar toe kunt gaan; of –ook al ben je niet van plan te gaan- je toch verrast of betoverd wordt door de foto’s en je het misschien weer met anderen deelt. Ik heb nog heel veel vrolijks in petto!

Maar soms (zoals ik nu gedaan heb) zal ik ook eens andere dingen benoemen, of dat nou gaat om armoede, oorlog, slavernij, geheimen over het verleden van een land of een vliegtuigramp als de ramp met de MH17. Soms moet je die andere kant laten zien.

Soms moet je iets noemen omdat je het simpelweg niet ónbenoemd kunt laten.

De Middellandse Zee

Het voelt op dit moment vreemd om op deze blog vol passie over de Middellandse Zee te schrijven als diezelfde Middellandse Zee tegelijkertijd zo anders in het nieuws is, maar ik zal het blijven doen. Voor mij is de Middellandse Zee mijn werk, de plek waar veel van mijn vakanties en persreizen naartoe gaan, en het was ook het focusgebied van mijn studie, Mediterrane Studies.

Voor de vele vluchtelingen en migranten is de Middellandse Zee vooral hun hoop, hun angst en helaas ook vaak hun einde.

Tot slot nog even…

Van het fietsen in Istanbul heb ik zeker geen spijt. Dat is echt een aanrader! In korte tijd kom je langs veel interessante plekken! Echt, doe het!

Ik was afgelopen november maar 48 uur in deze mooie en indrukwekkende metropool. Lees hier wat je verder nog kunt doen tijdens een paar dagen of een weekend in Istanbul.

*) Boza is een drankje dat 7000 jaar geleden al gedronken werd, niet alleen in Turkije, maar in andere delen van het Midden-Oosten. Er zit 1% alcohol in. Ik proefde het tijdens de fietstour in Istanbul.