Ridderzaal, Grote Kerk of Koninklijke Schouwburg? Waar wordt de Troonrede voorgelezen en waarom? 

Ridderzaal, Grote Kerk of Koninklijke Schouwburg? Waar wordt de Troonrede voorgelezen en waarom? 

Op Prinsjesdag wordt de Troonrede voorgelezen en de Miljoenennota aangeboden, maar waar spreekt de Koning deze beroemde (dan wel beruchte) Troonrede uit? Traditiegetrouw was dat in de Ridderzaal, tijdelijk was het in de Grote Kerk en nu is het in de Koninklijke Schouwburg. Waarom daar?  

In dit blog lees je over de verschillende locaties waar de Troonrede werd en wordt uitgesproken en lees je over het programma en de route van Prinsjesdag. Onderaan geef ik nog wat extra tips voor wie morgen op Prinsjesdag óf juist later een keer naar Den Haag wil komen.  

Tussendoor zie je foto’s van de locaties die ik stuk voor stuk zelf bezocht heb. Alle foto’s heb ik dan ook zelf gemaakt.

den-haag-2022
Den Haag, afgelopen vrijdag, tussen de buien door.

Troonrede 

De belangrijkste vraag is natuurlijk wat er IN de Troonrede staat. Daar draait het op de derde dinsdag in september allemaal om.

Update 2024: Op dinsdag 17 september 2024 komen de Eerste Kamer en de Tweede Kamer bijeen in een Verenigde Vergadering der Staten-Generaal in de Koninklijke Schouwburg in Den Haag. Zijne Majesteit de Koning spreekt dan de Troonrede uit. Hare Majesteit Koningin Máxima en Hunne Koninklijke Hoogheden de Prinses van Oranje, Prinses Alexia, Prins Constantijn en Prinses Laurentien wonen de Verenigde Vergadering bij, lees ik op de website van de Rijksoverheid.

De Koning spreekt namens de regering de troonrede uit en vertelt dan hoe het met Nederland gaat en wat de plannen voor het komende jaar zijn. De eerste woorden van de Troonrede ken je ongetwijfeld:

‘Leden van de Staten-Generaal…’  

prinsjesdag-hoedjes

Miljoenennota 

Later op de dag biedt de minister van Financiën de Miljoenennota en de Rijksbegroting aan en zien we het welbekende koffertje. Dit gebeurt in de plenaire zaal van de Tweede Kamer. Als dit ritueel erop zit gaat het nieuwe parlementaire jaar officieel van start.

Nou ja, dat weten we allemaal wel, maar WAAR in Den Haag leest de Koning de Troonrede nou voor?

waar-wordt-de-troonrede-gelezen

Waar wordt de troonrede uitgesproken?  

De Troonrede is de afgelopen jaren op verschillende plekken uitgesproken. Dit jaar is het in de Koninklijke Schouwburg, maar de jaren ervoor was dat niet zo en het is niet volgens de traditie. Waar werd de Troonrede de afgelopen jaren voorgelezen en waarom is het nu ergens anders? Je leest het hier.  

  1. Troonrede in de Ridderzaal 
  2. Troonrede in de Grote Kerk 
  3. Troonrede in de Koninklijke Schouwburg 

Hieronder komen de locaties stuk voor stuk aan bod, met de reden erbij waarom het daar wordt of werd gehouden. Ook lees je er wat interessante weetjes over.  

verbouwing-binnenhof

Troonrede in de Ridderzaal 

Traditiegetrouw las de Koning de Troonrede altijd in de Ridderzaal voor, op het Binnenhof. De Ridderzaal is een prachtige oude zaal met een opvallend mooi houten balkenplafond, glas in lood ramen, middeleeuwse wandkleden en vele wapens aan de wanden. De geschiedenis van het gebouw gaat terug naar de dertiende eeuw.  

Lang geleden werden er feesten gevierd in de Ridderzaal en waren er bijeenkomsten van de graven van Holland, werd mij tijdens een rondleiding verteld. Ook heeft de Ridderzaal dienst gedaan als Markthal en later als opslag en archief. De voorloper van de Staatsloterij begon ook hier. In 1726 werd in de Ridderzaal de allereerste Generaliteitsloterij gehouden.  

Nadat de Troonrede een eeuw lang (tussen 1815 en 1914) in de vergaderzaal van de Tweede Kamer was uitgesproken, werd vanaf 1904 voor de Ridderzaal gekozen.

Decennia lang lazen Koningin Juliana, Koningin Beatrix en later ook Koning Willem-Alexander de Troonrede in de Ridderzaal voor, maar na 2019 kwam daar abrupt een einde aan, niet door de (later) geplande verbouwing, maar door corona. De Ridderzaal was te krap om iedereen -op afstand- in kwijt te kunnen en er werd uitgeweken naar de Grote Kerk.  

Prinsjesdag, Troonrede en Ridderzaal hoorden echter al jaren bijelkaar, dus kon Prinsjesdag –nu de beperkingen niet meer gelden- in 2022 wel weer in de Ridderzaal plaatsvinden? Nee, in verband met de grootschalige verbouwing van het Binnenhof die alweer enige tijd aan de gang is, kan de Troonrede alsnog niet in de Ridderzaal plaatsvinden. Jammer, want het was wel een mooie historische plek.  

Tip: ga eens naar het Bezoekerscentrum Renovatie Binnenhof en bewonder ook zeker het uitzicht op de tijdelijke uitkijktoren bij het Binnenhof.

Eind september vorig jaar boekte ik bij Pro Demos een rondleiding in de Ridderzaal. Het was de laatste publieke rondleiding voordat de Ridderzaal dicht ging. Ik maakte er tientallen foto’s waaronder een deel van de foto’s hieronder; een aantal maakte ik eerder al, tijdens de pandemie.  

ridderzaal-renovatie
De Ridderzaal ’s ochtends heel vroeg.
ridderzaal-denise-miltenburg
Ik bij de Ridderzaal en hieronder foto’s die ik van de Ridderzaal maakte.
troonrede-ridderzaal

2. Troonrede in de Grote Kerk 

Vanwege corona vond de Troonrede de afgelopen 2 jaar in de Grote Kerk plaats. De renovatie van het Binnenhof was nog niet begonnen, dus in principe kon het nog, maar de Ridderzaal was te krap om iedereen in onder te brengen en om voldoende afstand te kunnen houden.  

In 2020 en 2021 werd dus voor een andere locatie gekozen: de Grote Kerk. De Grote Kerk in Den Haag wordt regelmatig voor evenementen gebruikt en in coronatijd was hier meer ruimte.

De afgelopen 2 jaar sprak de Koning de Troonrede in de Grote Kerk uit.  

Afgelopen weekend vonden ook het PrinsjesOntbijt, de PrinsjesMarkt en de PrinsjesModeshow met de hoedjes in de Grote Kerk plaats. Deze activiteiten in het kader van het Prinsjesfestival waren in verband met de onstuimige weersomstandigheden van buiten naar binnen verplaatst.  

Zelf was ik daar niet, maar ik ben wel vaker in de Grote Kerk binnen geweest, om de meest uiteenlopende redenen: van leuke feestjes (waaronder een groot feest tijdens de millenniumwisseling) tot het halen van de meningokokkenvaccinatie afgelopen april (een prik die mijn dochter kreeg). Ook heb ik de kerktoren eens beklommen om het uitzicht over Den Haag te bewonderen. Ook jij kunt dat doen!  

UPDATE: Uiteindelijk bleek de Grote Kerk open te zijn op Prinsjesdag, in verband met de Prinsjesdagviering, dus nam ik er toch nog even een kijkje. Verse foto’s daarvan zal ik een andere keer delen.

grote-kerk
De Grote Kerk in Den Haag, van binnen, van buiten en van bovenaf.
denhaag

3. Troonrede in de Koninklijke Schouwburg 

Dit jaar –2022- wordt de Troonrede echter op weer een andere locatie voorgelezen, namelijk in de Koninklijke Schouwburg. De Koninklijke Schouwburg vormt samen met enkele andere locaties in Den Haag het Nationale Theater.  

Al jaren voordat corona uitbrak was er sprake van dat het uitspreken van de Troonrede tijdens de verbouwing wellicht in de Koninklijke Schouwburg zou plaatsvinden, dus heel onverwacht is het niet, maar ik denk dat het toch voor veel mensen die de Troonrede morgen op tv kijken als een verrassing komt. 

koninklijke-schouwburg-denhaag

Prinsjesdag in Koninklijke Schouwburg 

Nu afstand houden niet meer verplicht is en de renovatie van het Binnenhof gestart is, werd inderdaad besloten dat de Troonrede op Prinsjesdag vanuit de Koninklijke Schouwburg uitgezonden zou worden.  

De Koning spreekt de Troonrede dit jaar in de Koninklijke Schouwburg uit.  

Toen in mei dit jaar bekend werd dat Prinsjesdag 2022 inderdaad in de Koninklijke Schouwburg zou zijn, kwamen er nogal wat reacties op Twitter. Ene A. Servaes twitterde:

‘Troonrede dit jaar vanuit de Koninklijke Schouwburg. Is deze ‘Haagse Comedie’ toch eindelijk terecht gekomen op de plek waar het hoort. IN HET THEATER.’  

De andere reacties waren vrijwel allemaal in dezelfde trant:  

  • M. Oets schreef: ‘En welke acteurs worden er dan ingehuurd?’ 
  • Leon reageerde met: ‘Het is ook toneel.’  
  • Kor & Karin idemdito: ‘Het is een toneelstuk’. 
  • T. Steker: ‘Precies waar het thuishoort.’ 
  • K. Marges: ‘Moet niet gekker worden. De Troonrede als toneelspel: blijspel, tragikomedie of zwarte komedie?’ 
  • M. Collignon tot slot: ‘Zijn er ook stoelen die omdraaien met een rode knop?’  

Treffend of grappig gezegd wel hier daar, maar mijn mening laat ik hier maar buiten beschouwing. Ook morgen zullen er geheid nog veel van dergelijke opmerkingen gemaakt worden. De Ridderzaal vind ik uit historisch oogpunt gezien passender, maar de Koninklijke Schouwburg is natuurlijk ook een mooie locatie. Onderstaande foto maakte ik afgelopen december.  

koninklijke-schouwburg

Koninklijke Schouwburg vroeger 

Leuk om te weten is dat de schouwburg oorspronkelijk niet als theater gebouwd is, maar dat het een paleis is geweest. Pas later werd er een grote elitaire stadsschouwburg van gemaakt, hoorde ik onlangs tijdens een rondleiding op Open Monumentendag.  

Foto’s Koninklijke Schouwburg  

Uiteraard was ik wel eens in de schouwburg geweest, maar niet zo gek vaak en al best lang geleden. Als ik er was kwam ik voor een voorstelling en niet om uitgebreid foto’s te maken, dus tijdens Open Monumentendag greep ik mijn kans en keek er even wat rustiger rond.  

koninklijke-schouwburg-troonrede
koninklijke-schouwburg-publiek
De Koninklijke Schouwburg tijdens Open Monumentendag.
koninklijke-schouwburg-prinsjesdag

Slapen in chic Des Indes 

Lijkt het je leuk om eens te blijven slapen in Den Haag en doe je dat het liefst in stijl? Vlakbij de Koninklijke Schouwburg, midden in het Museumkwartier, vind je het beroemde hotel Des Indes, één van de ‘Leading hotels of the world’. Met Prinsjesdag zijn er nog enkele kamers beschikbaar!  

des-indes-overnachten
overnachten-prinsjesdag

Geschiedenis Prinsjesdag 

Wist je trouwens dat Prinsjesdag oorspronkelijk de naam was die gegeven was aan de verjaardag van stadhouder Prins Willem V? Dat was op 8 maart. Indertijd, in de tweede helft van de achttiende eeuw was Prinsjesdag een populair volksfeest.  

Prinsjesdag op maandag

Pas later kreeg Prinsjesdag iets meer de vorm die het nu heeft, maar lange tijd was dat nog niet in september. In de negentiende eeuw was het op de eerste maandag van november en later werd het de derde maandag in oktober.   

Toen in 1848 de jaarlijkse begroting werd ingevoerd werd de opening van de Staten-Generaal vervroegd naar de derde maandag in september.

Prinsjesdag op dinsdag

Echter werd Prinsjesdag pas na een grondwetswijziging in 1887 naar dinsdag verplaatst, zodat Kamerleden die wat verder van Den Haag woonden niet meer op zondag hoefden te reizen om op tijd bij de opening te zijn. Reizen ging indertijd immers nog niet zo snel als nu.  

Prinsjesdag: de 3e dinsdag van september

Inmiddels is Prinsjesdag al zo lang jij en ik ons kunnen heugen op dinsdag en wel de derde dinsdag van september. Dit jaar is Prinsjesdag dus op dinsdag 20 september 2022.  

Vanwege de renovatie van het Binnenhof vindt het uitspreken van de Troonrede niet in de Ridderzaal plaats, zoals ik al schreef, maar in de Koninklijke Schouwburg. Dit jaar zal kroonprinses Amalia ook voor het eerst aanwezig zijn.  

Hoe laat gebeurt alles op Prinsjesdag?  

hofvijver-september

Programma Prinsjesdag 

Zou je Prinsjesdag wel eens willen bijwonen dan is het handig te weten wat wanneer en waar gebeurt op Prinsjesdag. Hieronder zie je het schema:  

  • 12.00u: Opstelling van de militaire erewacht bij de Koninklijke Schouwburg. De Kamerleden vertrekken vanaf de tijdelijke locaties van de Eerste Kamer en de Tweede Kamer naar de Koninklijke Schouwburg. 
  • 12.45u: De leden van de Tweede en de Eerste Kamer nemen plaats in de Koninklijke Schouwburg. 
  • 13.00u: Vertrek Koning en het Koninklijk gezelschap met de Glazen Koets van Paleis Noordeinde naar de Koninklijke Schouwburg.  
  • 13.20u: De Koning, Koningin Máxima, de Prinses van Oranje, Prins Constantijn en Prinses Laurentien komen aan bij de Koninklijke Schouwburg. Direct daarna spreekt de Koning de Troonrede uit.  
  • 13.45u: De Kamerleden keren terug naar hun eigen gebouwen. 
  • 13:50u: De Koninklijke Familie rijdt via dezelfde route als heen weer terug naar Paleis Noordeinde. 
  • 14:00u De balkonscène bij Paleis Noordeinde.  
  • 15:00u De minister van Financiën biedt het koffertje met de Miljoenennota en Rijksbegroting aan de Tweede Kamer aan. 
prinsjesdag-2022

Route Koninklijke stoet 

De route van de stoet met de Glazen Koets loopt van Paleis Noordeinde over het Noordeinde via de Heulstraat naar de Kneuterdijk. De stoet rijdt dan over het Lange Voorhout en het Tournooiveld naar het Korte Voorhout waar de Koninklijke Schouwburg is.  

Een kaartje met de route van de stoet zie je hier. Ook zie je daar de samenstelling van de Koninklijke stoet, dus compleet met de namen van de luitenants, de luitenant-kolonels en zelfs de paarden.   

Eén van de tribunes zag ik afgelopen weekend al klaar staan. Dit is de tribune tegenover de Koninklijke Schouwburg, maar er is er ook één op het Lange Voorhout: de Oranje tribune. Om daar te kunnen zitten, moet je een kaartje kopen: ticket tribune Prinsjesdag.

tribune-prinsjesdag
lange-voorhout-den-haag

Welke koets op Prinsjesdag? 

In verband met de restauratie van de Gouden Koets vindt Prinsjesdag al jaren zonder de bekende Gouden Koets plaats. Hoewel de koets inmiddels gerestaureerd is wordt toch weer voor de Glazen Koets gekozen, waarin ze de afgelopen jaren ook rondreden. De reden is de discussie omtrent enkele beeltenissen op de koets die aan het slavernijverleden refereren en dus al enige tijd discussie opleveren.  

Glazen Koets met 8 paarden 

De Glazen Koets wordt getrokken door acht Gelderse paarden: Windsor, Quando, Volkert, Vitus, Pedro, Rocco, Nigel en Vernon. Naast elk paard loopt een koetsier en aan beide zijden van de koets lopen vier lakeien.  

UPDATE: Hier zie je mijn foto’s van de koets met Koning Willem-Alexander, Koningin Máxima en Kroonprinses Amalia. Ook plaatsje ik een foto van Amalia en Máxima op Instagram.

Koffertje  

De begroting en de Miljoenennota worden altijd door de minister van Financiën gepresenteerd. Dit jaar dus door Sigrid Kaag, die sinds januari dit jaar minister van Financiën is.  

Onderstaande foto van een schilderij met het koffertje maakte ik tijdens Open Monumentendag in het tijdelijke onderkomen van de Eerste Kamer. 

koffertje-prinsjesdag

Prinsjesdag 2023, 2024, 2025 

Hoe gaat Prinsjesdag 2022 of zelfs Prinsjesdag 2023, 2024 of 2025 eruitzien? De renovatie van het Binnenhof zal in elk geval nog vele jaren in beslag nemen. Ook de komende jaren kan de Troonrede dus niet vanuit de Ridderzaal voorgelezen worden, maar zal de Koninklijke Schouwburg vaker voor Prinsjesdag gebruikt worden.  

Prinsjesdag volgen 

Wil je Prinsjesdag volgen maar heb je geen zin, geld, tijd of anderszins kans om naar Den Haag te komen? De rijtoer met de koets en de troonrede kun je live zien op NPO1. Ook kun je een livestream van de Tweede Kamer volgen of de app Debat Direct downloaden.  

Extra tips voor vandaag, morgen en later!  

  • Proef het gloednieuwe Haagse Torentaartje of ga vandaag of morgen nog varen op de Hofvijver! Ik deed het afgelopen vrijdag tijdens een speciale influencers boottocht met Haagse food bloggers zelfs allebei.  
  • Kijk op de website van het Prinsjesfestival of er nog iets leuks is wat je vandaag of morgen nog kunt doen en kom anders volgend jaar in de aanloop naar Prinsjesdag deze kant op of op de dag zelf eens naar Den Haag.  
  • Ga op een woensdagochtend eens kijken bij een andere koninklijke gebeurtenis: de aankomst van nieuwe ambassadeurs bij de Koning! Ik deed het afgelopen woensdag. Data waarop je koetsjes, erewacht en meer bij Paleis Noordeinde kunt bekijken èn m’n foto’s zie je hier.  
  • Neem tijdens Open Monumentendag (volgend jaar weer, altijd het 2e weekend van september, vlak voor Prinsjesdag dus) ook eens een kijkje op belangrijke plekken in Den Haag. Zelf bezocht ik vorig jaar het Kabinet van de Koning en dit jaar o.a. het tijdelijke onderkomen van de Eerste Kamer en Paleis Kneuterdijk (Raad van State). Daarnaast zag ik nog veel meer interessante plekken, zowel zaterdag als zondag.  
  • Het Binnenhof wordt verbouwd, maar het Museumkwartier er direct naast is altijd een bezoek waard. Je vindt er schitterende musea die niet alleen mooi zijn voor volwassenen, maar een aantal ook zeker voor kinderen.  
  • Prinsjesdag staat natuurlijk ook bekend om de hoedjes. In de Passage in het centrum van Den Haag (vlakbij het Binnenhof en de Hofvijver, maar ook uitkomend op winkelstraat Spuistraat) hangen al enige weken honderden hoedjes. Leuk om daar ook even te kijken. 
  • Blijf eens chic overnachten in hotel Des Indes in den Haag.
  • Kom sowieso eens naar Den Haag en ontdek nog veel meer kanten van het mooie Den Haag. Lees daarvoor zeker ook mijn vele andere blogs over Den Haag en Scheveningen, van festivals tot street art en strand.
nieuw-in-den-haag
prinsjesdag-hoedje

Heb jij de Koninklijke stoet op Prinsjesdag wel eens met eigen ogen gezien?  

Alle foto’s in dit blog maakte ik zelf en mogen niet zomaar elders gebruikt worden. Ik maakte ze tijdens mijn vele fietstochtjes en wandelingen door Den Haag, alsmede tijdens speciale rondleidingen die ik zelf boekte en tijdens Open Monumentendag.  

Laat een reactie achter

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Scroll naar boven