Het madeliefje, we kennen ‘m allemaal. Het lieve kleine bloemetje. Wit met geel. Misschien wel het eerste bloemetje dat je ooit als kind plukte of waar je op z’n minst één keer een bloemenketting van hebt gemaakt. En zo niet dan heb je ze sowieso vaak genoeg gezien. Madeliefjes zijn leuk!
Onlangs werd het madeliefje tot nationale bloem van Nederland verkozen. Maar… zo makkelijk te herkennen is hij niet. De kopfoto van dit blog is namelijk géén madeliefje! Wat het wel is en wat de verschillen zijn, lees je in dit blog.
En de tulp dan, was dat niet onze nationale bloem?
Dutch national flower
De tulp mag dan misschien voor velen symbool staan voor Nederland en ook het gros van de toeristen zal de tulip als ‘Dutch national flower’ noemen als je ze ernaar vraagt, maar de welbekende tulp, Nederlands trots, is niet de nationale bloem van ons land. Sterker nog, tot voor kort had Nederland überhaupt geen nationale bloem.
Nationale bloem van Nederland
Waar andere landen al lang een ‘national flower’ hadden, met de edelweiss misschien wel als bekendste, bleef Nederland achter. En dat is eigenlijk vreemd. Het programma Vroege Vogels bracht daar verandering in. Ze schreven een verkiezing uit en mensen konden stemmen. Nou, daar werd flink gehoor aan gegeven. Ruim 50.000 mensen brachten hun stem uit.
Van paardenbloem tot fluitenkruid
Niet alleen het madeliefje, maar ook de paardenbloem, het fluitenkruid, de pinksterbloem en de wilde kievitsbloem stonden op de shortlist.
De paardenbloem kent iedereen, het fluitenkruid ook, maar de Pinksterbloem, welke was dat ook alweer? Ik wist het niet. Ook de wilde kievitsbloem moest ik echt even opzoeken.
Madeliefje
Welke van de vijf werd het? Onlangs was de bekendmaking van de nationale bloem van Nederland. Een ruime meerderheid had gekozen voor… het madeliefje! De Daisy dus, zoals hij in het Engels heet.
Waar groeien madeliefjes?
Madeliefjes groeien vaak gewoon in grasvelden. Tussen het gras zie je de mooie witte bloemetjes al snel. Het smalle steeltje, het schattige bloempje. Ja, als het wit met gele bloemetje er relatief klein uitziet en op een dun steeltje in het gras staat, zonder allerlei vertakkingen, is het hoogstwaarschijnlijk een madeliefje.
Foto’s madeliefjes
Ik fotografeerde het madeliefje al vaker. Geen supermooie macrofoto’s ofzo, maar gewoon wat madeliefjes die ik her en der tegen kwam, bij een bezoek aan kasteel Teylingen bijvoorbeeld, vlakbij Lisse. Op Landgoed Ockenburgh ook, met een mooie mandarijneend erbij. En ook op andere plekken.
Madeliefjes bij kasteel Teylingen bij Lisse en op Landgoed Ockenburgh, met een mooie mandarijneend erbij.
Is het madeliefje typisch Nederlands?
Typisch Nederlands zijn madeliefjes overigens niet. Ik zag ook madeliefjes in Zuid-Europa. In oktober nog in Istrië, het noorden van Kroatië, in de arena van het amfitheater van Pula. Mooi plaatje toch?
Margriet
De Madelief lijkt overigens erg op de Margriet, maar de Margriet is groter. De steel van de Margriet kan wel 50 cm worden! Madeliefjes daarentegen zijn veel korter en de bloemetjes zijn kleiner. Toch is niet iedere Margriet groot. Margrietjes zie je ook vaak in bakken of manden.
Fijnstraal
Ook de fijnstraal of muurfijnstraal doet aan de madelief denken, maar die kennen de meeste mensen denk ik niet eens van naam. Mij zei het in ieder geval niets. Maar grappig genoeg wordt de fijnstraal ook wel het Mexicaanse madeliefje genoemd. Toch een madeliefje dus?
Kamille
Behalve de reeds genoemde bloemen is er nóg een soort die erg op het madeliefje lijkt: kamille! Heeft de wit met gele bloem een wat hoger hart, dus dat dat gele binnenste deel nogal uitsteekt? Dan heb je zeer waarschijnlijk met kamille te maken.
Het gele hart van de kamille steekt nogal uit, daar herken je het aan.
De witte bloemblaadjes van de kamille wijzen bovendien wat meer naar beneden in plaats van omhoog. Eraan ruiken kan natuurlijk ook, maar heeft niet altijd zin, want er bestaat ook reukloze kamille, oftewel ‘valse kamille’!
Eraan ruiken om de juiste naam te weten is niet altijd de oplossing, want er bestaat ook reukloze kamille.
Verschil madeliefje, margriet, kamille en fijnstraal
Nou wist ik tot voor kort de verschillen ook niet allemaal precies hoor. Ik raakte eigenlijk pas in verwarring toen ik naar aanleiding van de bekendmaking van het madeliefje als nationale bloem van Nederland speciaal nog even op pad ging om madeliefjes te fotograferen. Dacht ik altijd: die herken ik direct, ineens was ik er niet zo zeker meer van. De ene leek er wel op, de andere niet.
Bloemen fotograferen
Toen ik dus laatst een rondje wandelde om even wat close up foto’s van madeliefjes te maken had ik al snel beet. Dacht ik. Op steenworp afstand van de speeltuin in Wijkpark de Verademing, bij mij om de hoek, zag ik honderden wit met gele bloemetjes. Ik fotografeerde en filmde de bloemen, heen en weer zwiepend in de wind, en ineens dacht ik: wat hebben ze eigenlijk een hoog ‘binnenste’. De kern, of het ‘hart’ zeg maar, stak erg uit. En dus raakte ik in verwarring.
De ene leek er wel op, de andere niet.
Niet elk wit bloemetje met geel hartje is een madeliefje
Ook de steel leek anders. Ik zocht online en zag dat het inderdaad geen madeliefje was en het meest op kamille leek. Voor de zekerheid vroeg ik het nog even op Twitter, benieuwd wat andere mensen dachten. Voor de grap stelde ik de vraag later ook nog in een post en story op Instagram, ook al wist ik het antwoord toen zelf ook al: het was kamille!
Madeliefje of… ?
Even googelen had me een artikel van BNN VARA opgeleverd: Niet elk wit bloemetje met geel hartje is een madeliefje. Je kunt er een filmpje van bekijken.
Het is… kamille!
Kamille was het dus. Maar maakt dat uit? Nee. Want het mag dan wel geen madeliefje zijn, ik was eigenlijk heel tevreden over deze foto. Ik vond ‘m mooi.
Geen madeliefje, maar… kamille!
Kamillethee en meer
Kamille kun je zelf zaden en je kunt natuurlijk kamillethee drinken, maar hier zie je nog meer met kamille.
Wit met gele bloemen
Aan de andere kant van het park, in een nieuw aangelegd stukje waar een klein paadje van houtsnippers tussen wilde bloemen door loopt, zag ik nóg meer wit met gele bloemen, maar dan met een minder hoog hart. Het duizelde me ondertussen. Ach, ik maakte er nog maar weer een foto van. Het was er sowieso mooi, met ook andere kleuren wilde bloemen er tussendoor.
Wit met gele bloemen in het wijkpark om de hoek, in Den Haag.
Wat voor een bloem is dit?
Ook toen ik toch nog wat foto’s checkte die ik in andere natuurgebieden had gemaakt twijfelde ik weer. Soms dacht ik een madeliefje te zien, maar was het dat niet. Op de Marker Wadden (hieronder) dacht ik ook madeliefjes te hebben gezien, maar bleek het ook kamille. Of was het toch iets anders?
En deze hieronder op het eiland Tiengemeten dan? Dat zijn ook wit met gele bloemetjes, maar de blaadjes zijn weer heel anders dan de fijne groene blaadjes van de kamille. Of was dat dan wat je noemt ‘valse kamille’?
Want wat zijn dit?
Dwergmargriet
Het moge duidelijk zijn. Ik ben geen kenner. Hoe langer ik zoek hoe meer ik weer in verwarring ben. Naast de gewone Margriet lees ik ineens over de dwergmargriet, de Snow Daisy en de Baby Marguerite. Zijn dat dan madeliefjes –een Daisy is immers een madeliefje- of zijn dat dan margrieten?
De naam Madelief
Hoe dan ook, de madeliefjes en de margrieten krijgen in elk geval meer aandacht. Zou door die hele verkiezing de naam Madelief nu misschien ook als meisjesnaam nog een revival beleven? Het zou zomaar kunnen. Madelief, Margriet, Daisy… Het zijn namen die ik vooral van vroeger ken, maar die je nog steeds wel eens hoort. Van elke naam ken ik wel een generatiegenoot.
Sterker nog, pas nu ik dit blog vrijwel af heb gaat er een belletje rinkelen: ik ben zélf een madeliefje!
Ik ben zelf een madeliefje!
Marguerite
Mijn tweede naam is Marguerite. Niet Margarita, zoals in het Spaans, noch Margaretha of Margherita, zoals de Italiaanse pizza, maar echt Marguerite, op z’n Frans, passend bij mijn eerste naam, die ook Frans is. (En nee, ik heet geen Frans, ik heet dus Denise. ;-))
Vertaal je ‘marguerite’ uit het Frans, wat krijg je dan? Juist, madeliefje! Ik ben dus zélf een madelief! En daar kom ik nu pas achter!
Waar komt Marguerite vandaan?
De herkomst van de naam Pizza Margherita kende ik al, door een werkstuk van mijn zoon over pizza, haha, maar de herkomst van de naam Marguerite? Ik dacht altijd dat daar iets ‘Frans’ achter zat, denkend aan de Franse schrijfster Marguerite Duras ook.
Frans en… Grieks!
Tot mijn verbazing lees ik echter dat het Franse Marguerite een Griekse oorsprong heeft: ‘Marguerite is afgeleid van Margaretha, een Griekse meisjesnaam.’
De heilige Margaretha van Antiochië was schutspatrones van barende vrouwen. Ze stierf waarschijnlijk in 307 na Christus. De naam was later vooral in vorstelijke kringen populair.
Margaretha
Voor de zekerheid grijp ik nog even naar een babynamenboek in mijn boekenkast. Marguerite is de Franse vorm van Margaretha staat er. Margharetha komt net als Marga, Margit, Margot, Margreet en Margriet van Margaretha. En dat komt weer van het Griekse margaritè: parel.
Margaritè
De voornamenbank van het Meertens Instituut meldt inderdaad ook dat ‘margaritè’ parel betekent. Oorspronkelijk is het echter een Babylonisch woord. Het zou afstammen van ‘mâr galliti’, ‘dochter van de zee’ of ‘een kind van licht’. Dat klinkt mooi! Dit hield dan waarschijnlijk weer verband met het geloof van de oude Perzen dat oesters ’s nachts omhoog kwamen om de maan te aanbidden. ‘Als zij het wateroppervlak bereikten, openden zij hun schelpen en namen een druppel dauw op. Door de stralen van de maan werd die veranderd in een parel’ lees ik op Meertens.KNAW.nl.
Gänseblümchen
En wat is Madelief of Daisy in het Duits dan eigenlijk, denk ik ineens. (Ja, ik dacht ik schrijf even een kort blog over onze nationale bloem en voor ik het weet ben ik er weer een hele studie van aan het maken, maar goed.) Ik typ het in op Google Translate: Gänseblümchen lees ik. Ik had geen idee. Jij?
Margarida, Stokrota, Nóinín…
Uit nieuwsgierigheid zoek ik het madeliefje in nog meer talen op. Van het Portugese en Catalaanse Margarida tot Stokrotka in het Pools. Nóinín ook, in het Iers. Apart. Mooi wel! Leuke naam! Mocht je nog op zoek zijn naar een babynaam…
Het is dat ik –wat reizen betreft- accenten niet zo handig vind, maar mooi klinkt ‘Nóinín’ wel.
Denise of Dénise
Wie mij volgt weet dat ik Denise heet. Dénise eigenlijk. Met een accent dus. Een accent aigu. Ja, de oplettende kijker had dat op de foto hierboven misschien al gezien. Als reisblogger –die veel vliegt- vind ik zo’n accent onhandig. Juist als je je naam exact zoals in je paspoort vermeldt (wat altijd gevraagd wordt) wordt er op een ticket door het ene of het andere systeem nog al eens iets geks van gemaakt, waardoor het juist verkeerd staat. En dus gebruik ik ‘m liever niet. Sterker nog, het wordt vaak zelfs afgeraden accenten te gebruiken, maar dat weet niet iedereen. Tickets boek ik dus tegenwoordig zónder accent.
Dat mijn eerste naam, Denise dus, van Dionysius afstamt vind ik dan weer wel leuk. Dionysos was de Griekse god van de wijn. En daar hou ik wel van. Dat hadden mijn ouders dus goed uitgekozen. Maar goed, nu dwaal ik af.
Producten met madeliefjes
Terugkomend op de madeliefjes… Ik gok dat er straks ineens veel meer producten met madeliefjes in de schappen liggen. Bij toeristenwinkels, maar ook gewoon bij Blokker, Xenos, Hema of waar dan ook.
Deels zijn die dingen er al, van vrolijke laptophoes tot zonnehoedje. Van oorbel, haarspeld of ringetje tot telefoonhoesje, trolley, tafelzeil, zonnehoed, klomp of fotobehang. Er bestaan allerhande producten met madeliefjes.
Madeliefjes in eigen tuin
Moeten we nu en masse madeliefjes kweken om onze nationale bloem eer aan te doen? Nee, natuurlijk niet, maar leuk is het wel. Ik heb dus meteen een zakje zaadjes besteld. Zaaien kan van maart tot september en de bloeitijd is van maart tot oktober. En wist je dat je madeliefjes kunt eten? Als je de juiste hebt tenminste…
Het leuke aan madeliefjes is dat ze maandenlang bloeien, niet alleen in het voorjaar.
Dutch Daisy tour
Wie weet komen er wel fietstochten voor toeristen waarbij ze op zoek kunnen naar de Dutch national flower. De Dutch Daisy tour. Nou ja, nu draai ik een beetje door.
Muurschildering van een madeliefje
En wordt het niet eens tijd voor een mural van een madeliefje? Terwijl ik het dacht bedacht ik me dat ik die al eens gezien had, in mijn eigen Den Haag! Op de hoek van de Vrederustlaan en de Melis Stokelaan in de wijk Escamp fotografeerde ik al eens een muurschildering met een madeliefje erop.
Toch twijfel ik weer. Is het wel een madeliefje? Of is het een margriet?
T-shirt met madeliefje
Toen ik –lang geleden- in Barcelona woonde voor mijn studie (om onderzoek te doen voor mijn scriptie over Catalaans nationalisme) had ik een tijdje een T-shirt met een madeliefje. Althans, ik dacht altijd dat het een madeliefje was. Maar ook daar twijfel ik nu weer aan. Was het een madeliefje of was het een margriet?
Nationale bloem van België
Nee, dan is de nationale bloem van België duidelijker te herkennen. Dat is namelijk de klaproos! Die vind ik ook heel leuk. Vooral omdat ze –net als madeliefjes- lekker in het wild voorkomen. Op onverwachte plekken ook. Het is er de tijd van het jaar weer voor. Vooral in juni zie je ze veel. Deze foto’s maakte ik eind mei hier in de buurt, in Den Haag.
En waarom ik dit hele blog geschreven heb terwijl ik juist nog over tientallen bestemmingen wil schrijven? Geen idee. Soms haal ik me iets in mijn hoofd, denk dat ‘even in een uurtje’ te kunnen doen, en voor ik het weet maak ik er weer een complete studie van en ben ik drie dagen verder. Maar nu weet ik wél hoe je een madeliefje herkent. Eh… of nog steeds niet. 😉
Blogs over bloemen
Ben je dol op alles wat groeit en bloeit? Lees dan ook onderstaande artikelen:
