Pepernotenwinkels en pepernoten pop up stores met de lekkerste kruidnoten

Pepernoten pop up stores, als paddenstoelen schieten ze uit de grond. Nadat ik in oktober de eerste pepernotenwinkel in Delft ontdekte, zag ik er de afgelopen weken ineens nog veel meer. In welke stad ik ook kwam, overal doken plotseling pepernotenwinkels op.

Zei je nou pepernoten? Kruidnoten zijn het toch? Ja, kruidnoten! Maar je mag ook best pepernoten zeggen.

Pepernoten pop up store in Delft (2020) en Haarlem.

Pepernotenwinkels

Waar komt die kruidnotengekte ineens vandaan? Waarom zijn er ineens in zoveel Nederlandse steden tijdelijke kruidnotenwinkels? En waarom al die rare smaken? Is een gewone kruidnoot niet goed genoeg meer?

In dit blog neem ik je mee naar de kruidnotenspeciaalzaak. En nee, het is geen komkommertijd, blogs over reizen en dagjes weg volgen ook weer (ik was afgelopen week weer 2x op pad in eigen land), maar nu is het even Sinterklaastijd en dus… kruidnotentijd!

Hoe is de pepernoten traditie ontstaan?

Pepernoten eten is een echte Nederlandse traditie. Jaarlijks eten wij Nederlanders ruim 7 miljard pepernoten. De oorsprong ervan gaat terug naar de 16e eeuw, ook al waren pepernoten toen anders dan nu.

Indertijd kregen kinderen bij het Sinterklaasfeest pepernoten die gemaakt waren van de deegresten van peperkoek en kruidkoek, maar pas sinds de 18e eeuw is de kruidnoot zoals wij die kennen geliefd. Zelfs op oude schilderijen van Jan Steen is het eten van pepernoten te zien.

Kruidnoten

De kruidnoot is van dezelfde soort kruiden gemaakt als speculaas. Doordat zeelieden die in de VOC-tijd naar het Verre Oosten voeren vaak specerijen als peper, nootmuskaat, kardemon, kaneel, gember en kruidnagel meenamen hadden we in Nederland de juiste kruiden om ze te maken. En kijk, daar komt ook de naam vandaan: kruid-noten.

Het strooien van pepernoten

De traditie van het strooien van pepernoten stamt ook uit de negentiende eeuw. Sinterklaas kwam toen voor het eerst bij mensen thuis en het strooien van pepernoten stond symbool voor vruchtbaarheid.

Het strooien van pepernoten stond symbool voor vruchtbaarheid.

Van Delft de pepernotenfabriek

Toen ik in oktober, aan het begin van de herfstvakantie, met mijn zoon in Delft was ontdekten we op de Markt, vlakbij het standbeeld van Hugo de Groot, plots een pepernotenwinkel. ‘Van Delft, de Pepernotenfabriek’ stond er. Het bleek een tijdelijke pepernotenspeciaalzaak.

Update 2021: In Delft zitten ze dit jaar niet, wel in andere steden! Maar lees eerst verder.

De pepernotenwinkel zit in een bijzonder pand. Kijk maar:

Van Delft kruidnoten

Van Delft is de oudste en grootste pepernotenfabriek van het land. ‘Al sinds 1880 ‘hofleverancier van Sinterklaas” staat op hun website. Zo’n 70 procent van de pepernoten in Nederland komt bij Van Delft vandaan. De echte pepernotenfabriek van Van Delft staat overigens niet in Delft, maar in Harderwijk. Van Delft Biscuits is dat.

Pepernotenwinkel in Delft

Samen met mijn zoon liep ik in oktober per ongeluk tegen de pepernotenwinkel in Delft aan. Dat is niet zo gek, want de pepernotenwinkel zit op een opvallende plek middenin het centrum. De winkel was toen net open. Met ons mondkapje op namen we even een kijkje.

Winkel vol pepernoten

De winkel van Van Delft ligt helemaal vol met pepernoten. Of kruidnoten eigenlijk. Allerhande kruidnoten en ook in diverse kleuren. Door onze mondmaskers heen ruiken we de pepernotengeur.

Zakjes met verschillende smaken kruidnoten staan uitgestald in de schappen. Wat veel soorten en smaken! Van sommige smaken word ik al misselijk bij het idee, maar leuk om te zien is het wel.

Toeristen blijven weg

‘Normaalgesproken verkopen we Delfts Blauw,’ vertelt de dame achter de balie. Ik heb het even opgezocht en inderdaad, op dit adres zit normaalgesproken Heinen Delfts Blauw, waar er zelfs 3 van zijn op de Markt.

‘Maar nu de toeristen wegblijven moesten we iets anders verzinnen, iets wat de Nederlanders zelf ook aan zou spreken.’ Pepernoten dus.

Pepernoten of kruidnoten?

Nog altijd gebruiken we massaal het woord pepernoten voor kruidnoten. Pepernoten bestaan ook, maar dat zijn die grote hoekige brokken. Die wat taaiere pepernoten zeg maar: Oud-Hollandse pepernoten. Kruidnootjes daarentegen zijn de klein ronde harde ‘pepernoten’.

Ondanks dat het eigenlijk kruidnoten zijn is het woord pepernoten zo ingeburgerd, dat de termen doorelkaar gebruikt worden.

De half bolle pepernoot is dus eigenlijk een kruidnoot, maar in de volksmond wordt vooral de verzamelnaam pepernoot gebruikt. Heb ik het verderop in dit blog over pepernoten dan bedoel ik dus eigenlijk kruidnoten, net zoals de meeste mensen.

Chocolade pepernoten

Na de gewone kruidnoten zijn chocolade kruidnoten al jaren populair. De pepernoten met pure chocolade bestaan voor 72% uit cacao en de pepernoten met melkchocolade bestaan voor 32% uit cacao en 18% melk. Hierdoor hebben de pepernoten een mooie intense smaak. Maar er zijn nog veel meer smaken mogelijk!

Bijna 60 smaken pepernoten

De kruidnoten van Van Delft zijn verkrijgbaar in 58 smaken. Karamel zeezout is populair, maar er zijn nog veel meer smaken denkbaar. Wat dacht je van cappuccino, stracciatella of stroopwafel? En truffel kaneel, butterscotch of puur orange? Lemon cheesecake of pumpkin spice?

Truffel kaneel, lemon cheesecake, pumpkin spice of butterscotch?

Kruidnoten met aparte smaken

Wie alvast een voorproefje wil nemen kan op de website van de pepernotenfabriek kijken. Zoals je ziet zitten er ook merkwaardige smaken tussen, zoals zure mat, meloen of drop! En unicorn! Er zijn zelfs kruidnoten met prosecco, limoncello of gin tonic! Bestellen kan hier ook.

Ik heb overigens geen afspraak met Van Delft en het is geen affiliatelink, dus ik verdien er niets aan. Het is gewoon om eens te laten zien wat er tegenwoordig allemaal is op pepernotengebied.

Bestel je pepernoten via Bol dan krijg ik daar wèl een paar cent vergoeding voor, zonder dat het jou iets extra kost als je het rechtstreeks via Bol had gedaan. Zoek maar eens:

Prosecco pepernoten! Of toch liever limoncello?

Pepernoten proeven

‘Willen jullie iets proeven?’ vraagt de dame achter de balie. Ze laat ons de zure mat pepernoot proeven. Ik prop de pepernoot onder mijn mondkapje. De smaak is apart! Ik zou er beslist geen handje van op kunnen, maar het is wel leuk om te proeven.

Cookiccini’s en gouden pepernoten

Geïnspireerd door de traditie van Italië introduceerde Van Delft ook de Nederlandse variant van de cantuccini: cookiccini’s. Krokante koekjes vol amandelen of hazelnoten, omhuld met een chocolade jasje in meerdere smaken. O, en ze hebben zelfs gouden pepernoten! Je betaalt er allemaal wat meer voor, maar het is leuk om cadeau te doen; met een saaie zak van een kilo doe je dat niet.

Kruidnootjes cadeau

Omdat mijn dochter die vrijdag gewoon naar school moest en ik dus alleen met mijn zoon op pad was besloten we als verrassing een zakje pepernoten voor haar te kopen. Het meest houdt ze van de chocolademix, dus dat werd ‘m. In het pakpapier van de winkel die hier normaal zit en die weer terugkomt als de pop up store weggaat.

Winkels van ‘De pepernotenfabriek’

Ik spotte pepernotenfabriek Van Delft trouwens niet alleen in Delft, maar ook in Den Haag, Haarlem en Utrecht, zoals je op de foto’s hieronder ziet. Je vindt winkels van Van Delft ook in Amsterdam, Amersfoort, Breda, Den Bosch, Eindhoven, Enschede, Groningen, Harderwijk, Leiden, Lelystad, Maastricht, Nijmegen, Rotterdam, Venlo en Zwolle. En zelfs in Duitsland! Als het aan eigenaar Oscar de Lange komen er in de toekomst zelfs pepernotenwinkels in nog meer Europese steden.

Je vindt Van Delft in heel veel steden, van de Markthal in Rotterdam tot zelfs in Keulen!

Pepernotenwinkel

Ook al vind je de kruidnoten van Van Delft ook gewoon in de schappen bij Albert Heijn en andere resellers (mijn AH heeft een speciaal schap van Van Delft), het leukste is het natuurlijk om ze er zelf te halen, in een winkel vol met pepernoten. Eh, kruidnoten. Als je dat doet, doe het dan wel op een rustig moment en niet op zaterdagmiddag of tijdens Black Friday acties in andere winkels, want nog steeds moeten we volle winkelstraten en drukte vermijden.

Tip: op Bol.com vind je ook Van Delft pepernoten en andere pepernoten!

Peppernuts

Ben je vaak in de stad dan ben je vast ook de gele winkels van Peppernuts wel eens tegengekomen. Peppernuts zit in 11 Nederlandse steden en deelt dezelfde passie voor kruidnootjes als Van Delft! Ook zij hebben verschillende smaken in het aanbod. Onder hun logo staat: ‘Original Dutch Cookies’.

Kruidnotenbier

Behalve kruidnoten heeft Peppernuts ook Kruidnoten Fudge en zelfs Kruidnotenbier. Ook kun je er kruidnootjes voor op brood kopen: kruidnotenpindakaas.

Peppernuts winkels

Peppernuts stores vind je ook in heel Nederland, van Groningen tot Maastricht. Zelf zag ik ze onlangs in Breda, Haarlem en Den Haag, maar ze zitten ook op de Singel in Amsterdam, in de Koopgoot in Rotterdam, in Eindhoven, Tilburg, Den Bosch, Volendam en Zwolle. De meeste winkels van Peppernuts zijn pop up stores en zitten er dus tijdelijk.

Net als Van Delft zit Peppernuts ook in verschillende steden.

Pop up store

De meeste pepernotenwinkels zijn dus tijdelijke winkels zei ik al. Het zijn zogenaamde pop up stores, dus na Sinterklaas of na de feestdagen verdwijnen de meeste weer. De traditie van het eten van pepernoten hoort immers vooral bij de maanden november en december.

Pepernoten, pepernoten, pepernoten, pepernoten!

Spelletjes met pepernoten

Heb je kinderen dan is het ook leuk om spelletjes te bedenken met pepernoten. Of om ermee te spelen voordat je ze opeet. Mijn dochter deed dat als peuter al. Toen ze 3 was verzon ze haar eigen pepernotenspelletje. Daar maakte ik toen deze foto van. Schattig toch?

Ook samen met je kinderen kun je leuke spelletjes met pepernoten doen, op Sinterklaasavond of in de aanloop naar Sinterklaas en pakjesavond. Judith van Jip & Hot schreef een blog vol met ideeën voor leuke pepernotenspelletjes:

De allerleukste spelletjes met pepernoten.

Recept pepernoot

Wil je zelf pepernoten maken? Of zelf borstplaat of marsepein maken? Schaf dan dit boek met recepten voor strooigoed aan en ga aan de slag. Kom je juist om in de pepernoten, wil je iets nieuws doen of weet je na Sinterklaas niet meer wat je ermee moet? Ga Koken met kruidnoten!

De echte Oudhollandse pepernoten

Eet je liever de ouderwetse hoekige Oud-Hollandse pepernoten? HEMA heeft ze.

Echte noten

Gruwel jij van al die zoetigheid en kleuren of snack jij liever échte noten? Kijk dan in de Superfoodstore voor een gezondere noot!

De lekkerste kruidnoot?

Tja, en wat is nou de allerlekkerste kruidnoot? Daarover zijn de meningen verdeeld. Ondanks alle leuke nieuwe hippe smaken kruidnoten– is dat wat mij betreft nog steeds de gewone kruidnoot. De kleine halfronde kale kruidnoot. Een pepernoot zonder poespas. Dan proef je ‘m zoals hij smaken moet, vind ik. Maar misschien denk jij daar wel heel anders over.

Welke smaak vind jij (of lijkt jou) het lekkerst? En ben je wel eens een pepernotenwinkel binnengestapt? Of hou je meer van taai taai?